21:00 / 21.03.2017
89862

Prezidentning OAVga ilk intervyusi: Markaziy Osiyo integratsiyasida tamal toshi qo‘yiladimi?

O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev Qozog‘iston poytaxti Ostona shahriga 22-23 mart kunlari amalga oshiradigan davlat tashrifi arafasida «Kazinform» agentligi muxbiri savollariga javob qaytarib, eksklyuziv intervyu berdi.

Unda O‘zbekiston rahbari Qozog‘iston va boshqa qo‘shnilar bilan qanday aloqalar o‘rnatmoqchi ekani haqidagi savollarga javob bergan.

– Hurmatli Shavkat Miromonovich, bu sizning Qozog‘istonga O‘zbekiston prezidenti sifatida amalga oshiradigan ilk tashrifingiz bo‘ladi. Ostonaga qanday hissiyotlar bilan uchasiz?

Darhaqiqat, Qozog‘istonga davlat tashrifi bizning ikki tomonlama munosabatlarimizdagi muhim siyosiy voqea bo‘ladi.

Abadiy do‘stlik haqidagi kelishuv hamda Strategik hamkorlik to‘g‘risidagi bitim O‘zbekiston va Qozog‘iston munosabatlari darajasi qanchalar yuqoriligini ko‘rsatadi. Bir qator mintaqaviy va xalqaro masalalarda davlatlarimizning pozitsiyalari umumiy. O‘zbekiston va Qozog‘iston bu mintaqadagi xavfsizlik va tinchlik mustahkamlanishida o‘zini birdek mas'ul his etadigan ikki davlatdir.

Xalqaro doirada Qozog‘istonning nufuzi ortayotgani bizni quvontiradi. Bu davlat BMT Xavfsizlik kengashining doimiy bo‘lmagan a'zosi, bu esa mamlakatning xalqaro hamjamiyatda tutgan muhim o‘rnini ko‘rsatadi.

O‘zbekistonda Nursulton Abishevich Nazarboyevni birodar Qozog‘istonning rahbari sifatida yaxshi bilishadi va hurmat qilishadi. U o‘tgan yilning sentabrida O‘zbekistonning birinchi prezidenti, o‘z do‘sti Islom Karimovni xotirlash uchun kelganini qadrlashadi va buni unutishmaydi...

Ishonchim komilki, Qozog‘istonga bo‘lajak tashrif o‘zaro munosabatlarimiz rivojidagi yangi qadam bo‘ladi. Biz davlatlarimiz xalqlari bu uchrashuvdan ko‘p narsa kutayotganini yaxshi bilamiz va umid qilamanki, bu ishonchlar oqlanadi.

- Sizning rahbarligingizda qabul qilingan muhim hujjatlardan biri 2017−2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha harakatlar strategiyasi bo‘ldi. Hujjatda asosiy e'tibor xalq bilan muloqot va inson manfaatlariga qaratilgan. Mamlakatni rivojlantirishda nima uchun aynan shu jihatlar birinchi galdagi maqsadlar sifatida tanlangan?

Ma'lumki, birinchi prezidentimiz rahbarligida mustaqil O‘zbekiston bozor iqtisodiyoti qurilishini boshladi va ko‘plab yutuqlarga erishildi.

Hayot davom etar ekan, mamlakatning istiqboldagi rivoji ta'minlanishi uchun oldimizga ko‘plar vazifalar qo‘yila boradi. Harakatlar strategiyasi O‘zbekistonning yaqin 5 yildagi taraqqiyotini belgilab beradi.

Bu hujjat dasturi davlat qurilish sohalari, sud-huquq tizimidagi islohotlarni, iqtisodiy o‘sish barqarorligini ta'minlovchi takliflar, ijtimoiy sohalar rivoji, mamlakat xavfsizligini ta'minlash va tashqi aloqalar rivojini ta'minlash choralarini qamrab olgan.

E'tiboringizni shunga qaratishni istardimki, Strategiya - bu ish kabinetidagi fikrlar hosilasi emas. Bu hujjat loyihasi xalq tomonidan ma'qullangan, jamoatchilik muhokamasidan o‘tgan, bu muhokamalar davomida minglab takliflar va yangi tashabbuslar berilgan va ularning bir qismi yakuniy tahrirga qo‘shilgan.

2017 yil mamlakatimizda «Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili» deb e'lon qilindi. Aholi va hukumat vakillari o‘rtasidagi muloqot dolzarb ahamiyatga ega. Avvaliga o‘tgan yil oxirida virtual qabulxona ochdik, buni xalq va davlat o‘rtasidagi o‘zaro muloqotning yangi mexanizmi sifatida belgiladik. Bugungi kungacha bu vosita orqali bir yarim milliondan ortiq kishi o‘z muammolarini bayon etgan holda murojaat qilgan va amalda ularning deyarli barchasi ko‘rib chiqilib, tegishli choralar ko‘rilgan. Bugungi kunda biz xalq bilan muloqot qilmasdan turib, rivojlanishni ta'minlay olmaymiz. Buni oddiy formula bilan tushuntirish mumkin: xalq davlatni tinglashi emas, davlat xalqni tinglashi kerak. Men o‘ylaymanki, buni O‘zbekistonda ayni kunda amalga oshirilayotgan ishlarda ko‘rish mumkin.

–  Markaziy Osiyoning barqaror rivojlanishi ko‘p jihatdan mamlakatlarimiz o‘rtasidagi hamkorlik darajasi va sifatiga bog‘liq. Qozog‘iston va O‘zbekistonning bugungi kundagi munosabatlari holatini qanday baholaysiz?

– Ha, O‘zbekiston va Qozog‘iston munosabatlari Markaziy Osiyo taraqqiyotida muhim ahamiyatga ega. O‘z vaqtida davlatlarimiz orasida Strategik hamkorlik haqida bitim imzolangani bejizga emas. Mintaqamizning yangi tarixida bo‘lib o‘tgan eng qiyin davrlarda boshqa mintaqalardagidan farqli o‘laroq biz davlatlararo jiddiy nizolardan xoli bo‘ldik hamda tinchlik va barqarorlikni saqlab qoldik.

Markaziy Osiyo taraqqiyoti haqida gapirar ekanmiz, biz yaxshi tushunamizki, istalgan yirik mintaqaviy loyihalar, transport-kommunikatsiya yoki energetik xarakterdagi loyihalarni davlatlar o‘rtasidagi faol hamkorliksiz amalga oshirib bo‘lmaydi. Bugungi kunda Markaziy Osiyo xalqaro miqyosdagi energetik va transport loyihalaridagi muhim o‘yinchiga aylandi. Bu mintaqa davlatlari yuritgan tashqi siyosat samarasidir. Markaziy Osiyo davlatlarining o‘zaro hamkorligi evaziga mintaqa G‘arbni Sharq bilan, Shimolni Janub bilan bog‘laydigan muhim transport yo‘laklari chorrahasiga aylandi.

Obrazli qilib aytadigan bo‘lsak, Buyuk Ipak yo‘li tiklanmoqda va biz ko‘p asrlar avval bo‘lgani kabi Yevroosiyo transport arteriyasining yuragida joylashganmiz. Mamnuniyat bilan qayd etishni istardimki, Qozog‘iston O‘zbekistonning muhim iqtisodiy sheriklaridan hisoblanadi. Albatta, global inqiroz tovar aylanmasi harakatiga ta'sir ko‘rsatmasdan qolmagan. Ammo shuni ta'kidlashni istardimki, mamlakatlarimiz o‘rtasida foydalanilmay qolayotgan imkoniyatlar ko‘p.

O‘zbekistonda Qozog‘iston kapitali ishtirokidagi 230ga yaqin korxona faoliyat ko‘rsatmoqda, o‘z navbatida Qozog‘istonda O‘zbekiston rezidenti ishtirokidagi 130dan ortiq korxona ishlamoqda. Bu ko‘rsatkichlarni ikki barobar oshirish mumkin. Buning ortidan esa tovar ayirboshlash hajmi bir necha marta oshishi mumkin bo‘ladi. Bu davlatlarimizning ishbilarmon doiralari tomonidan taklif etilgan yangi tashabbuslarda aks etgan.

- Prezidentlik faoliyatingizning ilk kunlaridanoq siz Markaziy Osiyo mintaqasidagi aloqalarni mustahkamlashni tashqi siyosatdagi ustuvor yo‘nalish sifatida belgiladingiz. Sizningcha Markaziy Osiyodagi hududiy hamkorlikni mustahkamlashning nisbatan eng muhim yo‘nalishlari nimalardan iborat?

– Bizning mamlakatimiz tashqi siyosatidagi asosiy yo‘nalishlardan biri bu yaqin qo‘shnilar bilan aloqalarni mustahkamlash hisoblanadi. O‘zbekistonning barqaror rivojlanishi biz mintaqaviy siyosatni qanchalar to‘g‘ri olib borishimizga bog‘liq. Biz Markaziy Osiyoni asrlar davomida geografik, iqtisodiy va madaniy kengliklarda umumiylikka ega bo‘lib kelgan yagona organizm deb bilamiz.

Mintaqaning barcha aholisini tashvishlantiradigan muammolarni bir davlatning o‘zi alohida hal qilishi mumkin emas. Davlat chegaralarini delimitatsiya va demarkatsiya qilish, transport-kommunikatsiya, ekologiya, suv resurslaridan oqilona va odillik bilan foydalanish kabi masalalar shular jumlasidan. Markaziy Osiyo hamisha suv zaxiralariga jiddiy ehtiyoj sezgan. Hozirgi global iqlim isishi va suvga talab kuchayayotgan bir paytda muammo tobora mushkullashmoqda. Agar bugun biz suvning har tomchisini tejash haqida o‘ylamasak, avlodlar oldida jinoyat qilgan bo‘lamiz.

Yana qaytaraman, hatto suv tejovchi eng yaxshi texnologiyalarni qo‘llab ham bir davlat muammoni alohida holda hal eta olmaydi. Bu masalada biz Qozog‘iston bilan yakdil fikrga egamiz va bu yo‘nalishda yagona strategiyani qo‘llaymiz. 

Alohida davlat jahon bozoriga o‘z energiya resurslarini qo‘shni davlatlarni chetlab o‘tgan holda yetkaza olmaydi. Shuning uchun transport yo‘llarini tartibga soladigan va yangi transport yo‘laklarini ishga tushiradigan hammamiz uchun manfaatli yagona integratsiyalashgan tizim yaratishimiz kerak.

Hududiy hamkorlik masalasiga qaytadigan bo‘lsak, O‘zbekistonning bugungi kundagi siyosatini shunday belgilayman: Keskin savollardan qochmaslik va aql bilan murosaga kelish yo‘lini izlash. Qozog‘istondagi muzokaralar chog‘ida ham hududiy rivojlanish masalalariga shunday yondashamiz.

Bu mavjud muammolarni hal qilish yo‘lini qidirish va ulkan mintaqaviy loyihalarni birgalikda amalga oshirishdir. Bularning barchasi biz uchun birinchi darajali ahamiyatga egadir.

- Sizning Nursulton Nazarboyev bilan uchrashuvingiz kun tartibidagi mavzu mintaqaviy va xalqaro xavfsizlikni mustahkamlash mavzusi bo‘ladi. Siz Ostona va Toshkentning bu sohadagi hamkorligi istiqbolini qanday ko‘rmoqdasiz?

- Qayd etishni istardimki, O‘zbekiston va Qozog‘iston xalqaro miqyosdagi asosiy muammolarga birdek yondashgan. Biz hamisha bir-birimizni qo‘llab-quvvatlab kelganmiz. Ishonamanki, bundan keyin ham xalqaro maydonda shunday davom etiladi. Bizning mamlakatlarimizni xavfsizlik masalalari jiddiy tashvishga soladi. Shu o‘rinda Qozog‘istonning mintaqada tinchlik va barqarorlik o‘rnatilishidagi ishlarini yuqori baholayman. Bu borada Osiyoda hamkorlik va ishonch choralari bo‘yicha kengashning tuzilishida Qozog‘iston tashabbuskor bo‘lganini qayd etib o‘tish mumkin.

Dunyodagi tinchlik va barqarorlikka mavjud transmilliy tahdid haqida gapiradigan bo‘lsak, bunga javob chorasi xolis va xalqaro miqyosda bo‘lishi kerak. O‘ylaymanki, ShHTning iyun oyida Ostonada o‘tkaziladigan sammiti transmilliy tahdidlarga qarshi kurash, mintaqamizda tinchlik va barqarorlikni mustahkamlash masalasida muhim ahamiyatga ega bo‘ladi. Xavfsizlik masalalarida O‘zbekiston va Qozog‘iston hamisha ShHTda, boshqa forumlar va tashkilotlarda real harakatlar amalga oshirilishi tarafdori bo‘lib kelgan. Biz hamisha xavfsizlik sohasidagi muammolar iqtisodiy rivojlanish bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liqligini yaxshi tushunganmiz.

Shu tufayli, terrorizm va radikallashuvga qarshi kurash faqat xavfsizlik choralarinigina emas, balki barqaror iqtisodiy rivojlanish, tadbirkorlik va odamlarning ehtiyojlarini ta'minlashga qaratilgan chora-tadbirlarni ham o‘z ichiga olishi zarur. Bu xavfsizlikni ta'minlash va barqaror rivojlanish yo‘lidagi ilk qadam bo‘ladi. Qachonki biz mamlakatimizning hududiy siyosati haqida gapirar ekanmiz, hamisha O‘zbekiston bilan umumiy chegaralarga ega Afg‘onistonni hisobga olamiz. Biz barchamiz tushunamizki, Afg‘onistondagi vaziyat Markaziy Osiyo oldida muayyan vazifalarni qo‘yadi.

Shuning uchun O‘zbekiston ham, Qozog‘iston ham Afg‘oniston muammosi tezroq hal qilinishidan manfaatdor hisoblanadi. Afg‘onistonda tinchlikka erishish uchun avvalo barqaror iqtisodiy rivojlanishni ta'minlash zarur. Biz esa bu jarayonda ishtirok etishimiz kerak. Albatta, bu o‘rinda Afg‘onistondagi qo‘shma infratuzilmaviy loyihalar muhim rolni bajaradi. Xususan, Transafg‘on transport yo‘lagi mintaqa mamlakatlarini Janubiy Osiyo, Fors bo‘g‘ozi va Yaqin Sharqdagi portlarga olib chiqishi mumkin. Menimcha, Afg‘onistonda energetika va transport kommunikatsiyalari sohasida qo‘shma loyihalarni amalga oshirish mamlakatda tinchlikka erishish jarayonida muhim omilga aylanadi.

Intervyu yakunida O‘zbekiston prezidenti Qozog‘iston xalqini Navro‘z bayrami bilan tabriklagan va qozog‘istonliklarga farovonlik tilagan.

«Ishonamanki, Qozog‘iston O‘zbekistonning do‘sti, hurmatli Nursulton Abishevich Nazarboyevning dono rahbarligi ostida «Kazaxstan-2050» strategiyasida belgilangan maqsadlarga erishadi va Qozog‘iston dunyoning taraqqiy etgan davlatlari qatoriga kiradi. Bunga shubha yo‘q. Navro‘z kunlarida Qozog‘istondagi har bir oilaga farovonlik, baxt, tinchlik va ravnaq tilayman», degan Shavkat Mirziyoyev.

Top