Белка ва Стрелка лақабларини ким билмайди? Айнан улар 1960 йилнинг 19 августида «Спутник-5»да фазо муҳитини мавҳ қилишга отланишди. Сайёрамизга тирик ва соғлом ҳолда қайтишди. Уларнинг номлари эса совет космонавтикаси тарихига муҳрланди. Жонзотларнинг саёҳати қандай кечгани ҳақида мана шу мақоладан билиб оласиз.
Белка ва Стрелка фазода бир суткадан кўпроқ, айнан 25 соат бўлишди. Улар учган аппарат «Спутник-5» бўлиб, у фазодаги шароит тирик организмларга қандай таъсир қилишини ўрганиш учун махсус конструкция қилинган. Фазо аппаратининг бортида ҳам бир неча илмий тажрибалар ўтказилган.
Белка ва Стрелкагача Чайка ва Лисичка ҳам фазога юборилган. Бироқ афсуски, старт муваффақиятсиз бўлди. Кема портлаб кетди ва кучуклар ўша 1960 йилнинг 28 июль куни ҳалок бўлди. Йигирма икки кундан кейин янги бортда: 11-дақиқа 44-сонияда учишга тайёр эдилар. Бортда ҳайвонларнинг ҳолатини ҳисобга оладиган махсус қурилмалар ўрнатилган. Улар Белка ва Стрелканинг нафаси стартда тезлашгани, бироқ кейинчалик улар ўзларига келиб, барча кўрсаткичлар нормаллашганини қайд этган. Белка ва Стрелкани кунига икки марта овқатлантиришган, кислороднинг намлиги ва таркиби бир нормада ушлаб турилган, ҳаво эса доимий равишда тозаланган.
Кучукларнинг ҳолатини қайд этиб борган ўзига хос датчиклардан ташқари, улар доимий равишда видео орқали кузатилган. Натижада қурилмалар кўрсаткичлари ва олинган киноплёнка бўлажак фазогирлар учун ҳақиқий илмий қўлланмага айланди. Унинг ёрдамида ҳайвонлар учишнинг турли босқичларида ўзларини қандай ҳис қилишганини аниқлаш осон бўлган.
Шундай қилиб, бу ғаройиб тажриба биологик мавжудотлар учун фазога чиқиш саломатликка зарар етказмаслигини тасдиқлади. Белка муаяйн пайтда асабийлаша бошлаганига қарамай, унинг таҳлиллари нормага мос келди.
13:32 да аппаратни ишга тушириш учун буйруқ берилди. У белгиланган нуқтадан 10 километрга чекиниш билан ерга қўнди. Бироқ фазо маркази мутахассислари бунга тайёр эдилар. Қидирув-қутқарув хизмати Белка ва Стрелкани тезда топди. Дастлабки текшириш ишлари йўловчилар ўзини яхши ҳис этаётганини кўрсатди. Учишдан сўнг ҳар иккала кучук ҳам узоқ ва бахтли ҳаёт кечирди, кексайиб вафот этди. Стрелка эса ҳатто бир неча кучукчаларни дунёга келтирди. Улардан бирини Жаклин Кеннеди ўзига олган.
