Европа давлатларини Киевга қурол етказиб беришни кўпайтиришга қандай ишонтириш мумкин ва нега ЕИ саммити Украина бўйича ўз қарорида хато қилишга ҳаққи йўқ – бу Европарламентда ўтказилган энг йирик Украина форумларидан бирида муҳокама қилинди.
28 ноябр, сешанба куни Брюсселда бўлиб ўтган «Украинанинг Европа интеграцияси: Европа қитъасида барқарор тинчликка йўл» конференцияси сўнгги пайтларда Европарламентда ўтказилган энг йирик Украина форумларидан бирига айланди.
Бир нечта мунозаралар чоғида Европа парламенти аъзолари, Олий рада депутатлари, собиқ дипломатлар ва экспертлар Киевнинг урушдаги ғалабасини қандай яқинлаштириш ва Украинанинг Европа Иттифоқига қўшилиши бўйича музокараларни бошлаш истиқболлари ҳақида гаплашди. Форум ташкилотчилари орасида Украинанинг Европа Иттифоқидаги миссияси, «АҚШнинг Маршалл Германия жамғармаси» таҳлилий маркази, Украина ва Европанинг бир қатор нодавлат ташкилотлари бор.
Руслан Стефанчук: «Украинадаги уруш чарчоқлари диктатуранинг ғалабасига айланади»
Конференцияни Европарламент раиси Роберта Метсола ва Брюсселда ташриф билан бўлган Олий рада спикери Руслан Стефанчук очиб берди. Тадбир олдидан Метсола ва Стефанчук Европарламент ва Рада ўртасида Киевда Европарламент офисини очишни назарда тутувчи янгиланган ўзаро англашув меморандумини имзолади. «Икки институтимиз ўртасидаги ҳамкорликнинг бу тасдиғи Украина Европа оиласининг бир қисми эканини шубҳасиз таъкидлайди», деди Роберта Метсола.
Руслан Стефанчук ўз нутқида Украинанинг Европа Иттифоқига қўшилиши ва Украина Қуролли кучларига ҳарбий ёрдамни кучайтириш бўйича музокараларни кечиктирмасликка чақирди. «Бугунги кунда Россия армиясини фақат Украина Қуролли кучлари тўхтата олади», деди Олий рада раиси ва ҳозир асосий вазифа Украинани ўқ-дори ва қурол-яроғ билан таъминлаш эканлигини қўшимча қилди.
Спикер, шунингдек, Украинадаги урушдан чарчоқни эслатди, унинг фикрича, бу табиийдир, чунки уруш икки йилдан бери давом этмоқда. «Аммо чарчоқ ўлим демакдир. Чарчоқлик диктатуранинг ғалабаси ва кейинги кучайиши бўлади, у Украина билан чекланиб қолмайди», - дея огоҳлантирди Стефанчук. У Украина президенти Володимир Зеленскийнинг тинчлик формуласини амалга ошириш учун халқаро ҳамкорлик ҳужжатларини қайта кўриб чиқишга чақирди.
Михаэл Галер: «ЕИнинг ҳар бир мамлакати Украинани ўзида мавжуд қуроллар билан таъминлаши керак»
Украинага ҳарбий ёрдам кўрсатишнинг секинлашиши конференцияда қатнашган европалик депутатларни хавотирга солмоқда. «Европа халқ партияси»дан Литва парламенти депутати Андрюс Кубилюс Европа Иттифоқининг кўрсатаётган ёрдами миқдори ЯИМга нисбатан «оз» деб ҳисоблайди ва шу сабабли «уят ҳиссини» ҳис қилишини айтди. Миллий даражада ҳар бир аъзо давлат кўпроқ нарсани қила олади, деди у.
Ҳозирча етакчилар Болтиқбўйи мамлакатлари бўлиб, Украинага кўрсатаётган ёрдами ялпи ички маҳсулотининг ўртача 1,2 фоизини ташкил қилади. «Масалан, Франция ёрдами атиги 0,02 фоизни ташкил этади, биз Францияни қандай ишонтирсак бўлади?!» - деди Кубилюс.
Унинг партиядаги немис ҳамкасби Михаэл Галер Германия ҳукуматига Украинага қурол-яроғ етказиб бериш билан боғлиқ муаммолар юзасидан хавотирлар борлигини етказишга ваъда берди. «Бугун кечқурун мен хавфсизлик конференцияси учун Берлинга учиб кетяпман ва у ерда бу ҳақда гаплашаман», деди Галер. «Ҳар бир давлат ўзида бор нарсани етказиб беришга қодир. Германия мисолида булар - TAURUS ракеталари, кўпроқ «Леопард-2», кўпроқ ракетага қарши тизимлар. Франция етказиб бера оладиган нарсалар ҳам бор, лекин у ҳали буни амалга оширмади. Ҳамма (Европа парламенти депутатлари) бу ҳақда ўз уйида гаплашиши, ишонтириши ва босим ўтказиши керак», - дея таъкидлади Галер.
Евродепутат «агар Украина ҳозир Россияни мағлуб эта олмаса, бу эртами-кечми барчага таъсир қилади», деб огоҳлантирди. Шунинг учун Европа Иттифоқи давлатлари «ҳаракат қилиши ва украиналикларга керакли нарсани бериши» керак.
Влодзимеж Цимошевич: «Агар ЕИ Украина билан музокараларни бошламаса, катта хато қилади»
Форумда Украинанинг Европа истиқболи ҳам муҳокама қилинди. Европа кенгашининг Украина билан Европа Иттифоқига қўшилиш бўйича музокараларни бошлаш ҳақидаги қарори тақдири Венгрия раҳбарияти уни блоклаш ниятини эълон қилгани сабабли ҳозирча номаълум бўлишига қарамай, конференция иштирокчилари унинг қабул қилинишига ишоняпти.
«Бу қарор Украина, унинг ҳукумати, сиёсий етакчилари, фуқаролик жамияти ва оддий фуқаролар учун ҳаракатлантирувчи кучга айланади. Агар қабул қилинмаса, бу катта хато бўлади», - дейди социалистик гуруҳдан полшалик евродепутат Влодзимеж Цимошевич.
Бир вақтлар Полша бош вазири лавозимини эгаллаб, Цимошевич Украина расмийлари вакиллари билан тез-тез алоқада бўлган, уларнинг кўплари, унинг сўзларига кўра, кейинчалик йирик коррупция можаролари иштирокчиларига айланган.
«Йиллар давомида Украинада яхши ҳукмрон элита йўқ эди. Бугун биз парадоксни кўрмоқдамиз, чунки Путин Украинани тўғри йўлга солди, у ерда ўзини ўзи идентификация қилиш жараёни бошланди ва фуқароларнинг кўпчилиги мамлакат НАТО ва Европа Иттифоқига қўшилишини хоҳлашини билдирди», деди сиёсатчи.
Бернар Гетта: «Украина учун Европа Иттифоқига эшикни очишимиз керак»
Франциялик депутат евродепутат Бернар Гетта ҳам Украина билан Европа Иттифоқига қўшилиш бўйича музокараларни бошлаш зарурлигини қайд этди. «Бунинг учун эшикни очишимизнинг асосий сабаби шундаки, биз Россияга шундай деймиз: «Бу мамлакат энди Россия империясига тегишли эмас, у эркин ва ўз келажагини танлаши мумкин», — деди франциялик евродепутат.
У «бир неча ҳафта ичида» Европа кенгаши Украинанинг Европа Иттифоқига қўшилиши бўйича музокараларни бошлашга қарор қилишига шубҳа қилмаяпти. Бироқ, Гетта, шунингдек, яқин келажакда ушбу евроинституциялари билан 10-11 янги аъзони қабул қилишнинг иложи йўқ»лигига ишоняпти.
«Агар биз Украина ва бошқа номзодларга эшикни фақат оғзаки эмас, ҳақиқатан ҳам очишни истасак, биз Европа Иттифоқини ислоҳ қилишимиз ва қайта қуришимиз керак», деди Бернар Гетта.
Курт Волкер: Вашингтонда Украинадаги уруш ҳақида аниқ тушунча йўқ
Олий раданинг Европа интеграцияси бўйича қўмитаси раҳбари Иванна Климпуш-Цинцадзе, ўз навбатида, Ғарб давлатларини «Россияни иқтисодий алоқалар орқали ишонтириш ва ўзгартириш мумкин» деган фикрни илгари суриб, ўтмишдаги хатоларни такрорламасликка чақирди. «Бу иш бермаяпти. Ва бу ерда Россияни ким бошқариши муҳим эмас - Иван Грозний, Сталин ёки бошқаси», - дея таъкидлади Климпуш-Цинцадзе. Унинг фикрича, фақат Россия мағлубиятга учрагани ҳамда Украинанинг ЕИ ва НАТОга аъзо бўлиши билан «Европада узоқ муддатли тинчликка эришиш мумкин».
Конференция меҳмонлари орасида АҚШнинг Украина бўйича собиқ махсус вакили Курт Волкер ҳам бор эди, у сўзга чиқишга рухсат сўраб, шундай деди: «Маърузаларда «ғалаба», «Россиянинг мағлубияти» каби аниқ сўзларни эшитиш ёқимли, шунингдек, Украинани Европа оиласига қабул қилиш ва бунинг учун ресурслар топиш бўйича аниқ мажбурият ҳам керак», деди Волкер.
У Вашингтонда «бундай аниқлик йўқлигини» тан олди. «Шундай экан, тўхташ керак эмас, давом этинг», - деди америкалик дипломат форум иштирокчиларига. Бунга жавобан, депутат Гутта олқишлар остида қисқача ваъда берди: «Биз буни давом эттирамиз».
