Сентябрда қандай об-ҳаво бўлиши кутилмоқда?

«Ўзгидромет» Ўзбекистонда куз фаслининг биринчи ойи одатда қандай бўлиши ва 2025 йилда қандай бўлиши кутилаётгани ҳақида маълумот берди.

Сентябр – куз фаслининг биринчи ойи, аммо Ўзбекистонда у кўпинча об-ҳаво шароити жиҳатидан бироз юмшоқроқ ҳарорат фонида, ёзнинг августига ўхшашроқ кузатилади.

Сентябр ойини бахмал мавсуми деб аташ ҳам мумкин. Эрталаблари тетиклантирувчи салқинлик, илиқ, аммо иссиқ бўлмаган кунлар об-ҳаво шароитини мамлакатимиз аҳолиси ва меҳмонлари учун қулай қилади.

Иқлимий кузатув маълумотларига кўра, республика ҳудудининг катта қисмида ойнинг биринчи ярмида ўртача кундузги ҳарорат +30...+33 даражани, ойнинг иккинчи ярмида эса +26...+29 даражани ташкил этади.

Сентябр ойининг энг илиқ кунларида термометр устуни +35...+37 даражагача, жанубда +39...+40 даражагача кўтарилади.

Сентябр ойида республика ҳудудининг катта қисмида мутлақ максимал ҳарорат +37...+40 даражани, шимолда, жанубда ва чўл ҳудудларда баъзи жойларда +41...+43 даражани ташкил этади.

Тошкентда метеорологик кузатувларнинг барча йиллари учун сентябр ойидаги энг юқори ҳарорат 2013 йил 25 сентябрда қайд этилган бўлиб, у +40 даражани ташкил этган.

Сентябр ойида кундузги ҳарорат +22...+25 даражагача, баъзан эса ундан ҳам пастроқ бўлган даврлар ҳар йили ҳам кузатилмайди ва одатда у жуда қисқа муддатли бўлади.

Айрим йилларда республика бўйича баъзи жойларида (энг чекка жанубий ҳудудлар ва Фарғона водийсидан ташқари) сентябр ойининг сўнгги ўн кунлигида ҳавода эрта кузги совуқлар кузатилади.

Энг совуқ (меъёрдан 2–3,5 даражага паст) сентябр ойлари 1930 ва 1931 йилларда, сўнгги ўн йилликда эса 1992 ва 1994 йилларда қайд этилган.

Энг илиқ (меъёрдан 1,5–3,5 даражага юқори) сентябр ойлари эса 2013, 2016, 2021, 2022 йилларда, яъни ушбу асрда кузатилган бўлиб, бу глобал исиш тенденциясига мос келади.

Ўзбекистонда сентябр – йилнинг энг қуруқ ойлардан биридир. Сентябр ойида ёмғир камдан кам (ойига 1–3 марта) ёғади.

Иқлим маълумотларига кўра, ойлик ёғингарчилик миқдори июл ва август ойларига нисбатан бироз кўп бўлиб, текислик ҳудудларда 1–5 миллиметрни, тоғларга яқин 6–10 миллиметрни ташкил этади ва фақат айрим тоғли ҳудудларда 15–30 миллиметр қийматларига етади.

Шундай йиллар кузатилганки, бутун Ўзбекистонда ёки ҳудуднинг катта қисмида сентябр ойида умуман ёмғир ёғмаган. Бу асрда бундай аномал қуруқ сентябр ойлари 2007 ва 2021 ва 2022 йилларда қайд этилган.

Аммо метеорологик кузатувлар тарихида, баъзи ҳудудларда 1-2 марта ёғган ёмғир ҳисобига ёғингарчилик миқдори ойлик меъёрдан кўп, баъзан эса бир неча баробар кўп бўлган ҳолатлар ҳам кузатилган.

Хусусан, 1969 йил сентябр ойида Хивада ойлик ёғингарчилик миқдори 2 миллиметр бўлганда бир кунда 21 миллиметр ёғингарчилик, Оқбайталда эса ойлик ёғингарчилик миқдори 0,7 миллиметр бўлганда бир кунда 16 миллиметр ёғингарчилик кузатилган. 2016 йил сентябрида Нукусда ойлик ёғингарчилик миқдори 3 миллиметр бўлганда бир кунда 30 миллиметр ёғингарчилик қайд этилган.

Бу йил сентябр ойи қандай бўлади?

Ойнинг биринчи ўн кунлигида қулай ҳарорат фонида асосан кам булутли ва қуруқ об-ҳаво бўлиши кутилмоқда.

Кечалари ва эрта тонгда +15...+20 даража бўлган ҳароратда тетиклантирувчи салқинлик сезилади, кундуз кунлари эса қуёш нурлари ҳавони +35 даражагача, айрим кунларда +37 даражагача иситади.

Кейинчалик сентябр ойининг охиригача ҳарорат кечалари +15...+20 дан +8...+13 даражагача, кундуз кунлари +30...+35 дан +20...+25 даражагача ўзгариб туриши кутилмоқда.

Сентябр ойида ўртача ойлик ҳарорат меъёр атрофида, баъзи жойларда меъёрдан 1–1,5 даражага юқори бўлиши кутилмоқда.

Ойнинг иккинчи ярмида айрим кунларда (1–2 кун) қисқа муддатли ёмғир ёғиши мумкин.