Ukraina Rossiyaning «yashirin floti» tankerlariga va Novorossiyskdagi terminalga zarba berdi

Ukraina dengiz dronlari Qora dengizda Rossiyaning «yashirin floti»ga mansub bo‘lgan neft tashuvchi ikkita tankeriga zarba berdi, bu haqda Ukraina rasmiylari xabar berdi. Ijtimoiy tarmoqlarda tarqalgan videolarda dronlar kemalarga yaqinlashib kelgani va keyin portlash ro‘y berganini ko‘rish mumkin. Bu vaqtda Qozog‘iston Novorossiyskdagi Kaspiy quvurlari konsorsiumining neft terminaliga berilgan zarba yuzasidan norozilik bildirdi.

Turkiya hukumati ma’lumotiga ko‘ra, hujum oqibatida «Kayros» va «Virat» nomli tankerlar shikastlangan, Gambiya bayrog‘i ostida harakatlangan bu kemalar Ukrainaga bosqin tufayli qo‘llangan xalqaro sanksiyalarni chetlab o‘tgan holda Rossiya neftini tashigani uchun Buyuk Britaniya va Yevroittifoq sanksiyalari ro‘yxatida bo‘lgan.

Ularning ikkisi ham juma kuni Turkiya sohillari yaqinida hujumga uchragan, xabarlarga ko‘ra, «Virat»ga shanba kuni takroriy zarba berilgan.

Turkiya transport va infratuzilmalar vazirligi shanba kuni tongida kema «yana bir bor hujumga yo‘liqib, o‘ng bortida shikastlanish qayd etilgani»ni xabar qildi. «Bortda yong‘in yo‘q, ekipaj a’zolari o‘zini yaxshi his qilmoqda. Qutqaruvchilar kemadan xavfsiz masofada turibdi. Kemaning holati barqaror», – deyiladi bayonotda. Jabrlanganlar haqida xabar berilmagan.

Turkiya hukumati kemalarga yordam ko‘rsatilganini ma’lum qildi va «Kayros»dagi yong‘inni o‘chirishga urinayotgan ikki kateri aks etgan videoni e’lon qildi.

Ukraina Xavfsizlik xizmatining ismi oshkor etilmagan xodimi ikkala tanker ham bo‘sh bo‘lganini ma’lum qildi – ular neft to‘ldirish uchun Rossiyaning Novorossiyskdagi dengiz terminali tomon ketayotgandi.

«Ukraina Xavfsizlik xizmati Rossiyaning Ukrainaga qarshi urush olib borish uchun moliyaviy imkoniyatlarini qisqartirishga qaratilgan faol harakatlarini davom ettirmoqda. Sea Baby dengiz dronlari qariyb 70 mln dollarlik neftni tashiy oladigan va Kremlga xalqaro sanksiyalarni aylanib o‘tishda yordam berayotgan kemalarni safdan chiqardi», – deya xabar bergan BBC Ukraina xizmatining maxsus xizmatlardagi manbasi.

Turkiya hukumati Ukrainaning tankerlarga hujumlarini qoraladi. TIV matbuot kotibi Onku Kecheli hujumlar Turkiya iqtisodiy zonasi hududida sodir bo‘lgani hamda «mintaqadagi kema qatnovi, hayot, mulk va ekologik xavfsizlikka jiddiy tahdid solgani»ni aytdi.

Kecheli shanba kuni kechqurun ijtimoiy tarmoqda e’lon qilgan postida Turkiya Ukrainadagi urush Qora dengizga tarqalishining oldini olish va Turkiyaning iqtisodiy manfaatlarini himoya qilish uchun «tegishli tomonlar» bilan muzokaralar olib borayotganini qo‘shimcha qildi.

«Kayros» Qora dengizning janubi-g‘arbiy qismida, «Virat» esa uning markaziy qismida hujumga uchragan.

Ukraina harbiylari urush boshidan buyon ko‘p marta Rossiya kemalariga muvaffaqiyatli zarbalar berib keladi, so‘nggi yillarda bu hujumlar dengiz dronlari orqali amalga oshirilmoqda. Lekin bungacha Ukraina operatsiyalari asosan Qora dengizning shimoliy qismi bilan cheklanar edi.

«Yashirin flot»ga ilk zarba

Mavjud ma’lumotlarga ko‘ra, hujumga yo‘liqqan ikki kema ham Rossiyaning «yashirin floti» tarkibiga kirgan (Moskva bunday kemalardan g‘arb sanksiyalarini chetlab o‘tgan holda savdo qilish uchun foydalanadi). London fond birjasiga ko‘ra, ikki tanker ham sanksiyalar ostidagi kemalar ro‘yxatida bo‘lgan.

Sanksiyalardan qochishga aloqador odamlar yoki tashkilotlarni kuzatadigan OpenSanctions ma’lumotlar bazasi ham bu kemalarni Rossiya sanksiyalarni chetlab o‘tish uchun foydalanadigan flotning bir qismi sifatida tasvirlaydi.

Yashirin flot asosan eski tankerlardan iborat bo‘lib, ulardan ko‘pchiligining egasi kimligi noaniq va sug‘urta bo‘yicha muammolari bor.

Rossiya yashirin flotining ikki tankeri portlatilishi – Ukraina Xavfsizlik xizmati maxsus operatsiyasi bo‘ldi, deb yozgan «RBK-Ukraina», «Babel» va Ukrainadagi boshqa nashrlar anonim manbaga tayangan holda.

Hujumda Ukraina Xavfsizlik xizmati tomonidan tayyorlangan Sea Baby dengiz dronlari qo‘llangan.

Bu hujumlar Ukrainaning Qora dengizda Rossiya neftini tashiydigan kemalar nafaqat g‘arb sanksiyalari, balki to‘g‘ridan to‘g‘ri hujum nishonida ekani haqidagi ogohlantirishi sifatida baholanmoqda.

Novorossiysk portiga hujum

Shu bilan birga, shanba kuni Novorossiysk portida dengiz dronlari Kaspiy quvurlari konsorsiumiga (KTK) tegishli dengiz infratuzilmasi obektlariga hujum qildi, deb xabar berdi Qozog‘iston hukumati va kompaniya matbuot xizmati.

Reutes agentligi eslatishicha, ushbu konsorsium Rossiya, Qozog‘iston va AQSh tuzilmalariga tegishli. Konsorsium Kaspiy magistral neft quvuridan foydalanadi, u orqali Qozog‘istonda qazib olingan neftning qariyb 80 foizi tashiladi (o‘tgan yili bu mamlakat 68,6 million tonna neft eksport qilgan).

Neft quvuri G‘arbiy Qozog‘istondagi konlardan Novorossiyskka boradi. Uning asosiy maqsadi Qozog‘iston neftini haydash bo‘lsa-da, u Rossiyada qazib olingan neftni ham yetkazib beradi, deb ta’kidlaydi Reuters.

KTK bayonotida aytilishicha, zarba natijasida prichal qurilmalaridan biri jiddiy shikastlangan va «foydalanish uchun yaroqsiz holatga kelgan».

«Yuklash va boshqa operatsiyalar to‘xtatildi, tankerlar KTK akvatoriyasidan tashqariga olib chiqildi. KTK xodimlari va pudratchilar orasida jabrlanganlar yo‘q», – deyiladi kompaniya bayonotida.

Qozog‘iston Tashqi ishlar vazirligi zarba yuzasidan protest bildirdi.

«Biz sodir bo‘lgan voqeani Qozog‘iston Respublikasi va Ukraina o‘rtasidagi ikki tomonlama munosabatlarga putur yetkazuvchi harakat deb hisoblaymiz va Ukraina tomonidan kelajakda bunday hodisalarga yo‘l qo‘ymaslik uchun samarali choralar ko‘rilishini kutamiz», – deyiladi bayonotda.

Qozog‘iston tashqi ishlar vazirligi rasmiysi Aybek Smadiyarov bu hujum «faoliyati xalqaro huquq normalari bilan kafolatlangan fuqarolik obektiga qarshi uyushtirilgan uchinchi tajovuz akti bo‘lgani», Qozog‘iston energiya ta’minotining barqarorligi va uzluksizligini saqlab qolish tarafdori ekanini qayd etgan.

Ukraina Tashqi ishlar vazirligi Kiyev «Qozog‘iston Respublikasining Kaspiy quvurlari konsorsiumi infratuzilmasi bo‘yicha xavotirini inobatga olishi»ni bildirib javob qaytardi.

«Ukraina tomonining hech qanday harakati Qozog‘iston Respublikasi yoki boshqa uchinchi tomonlarga qarshi qaratilmaganini ta’kidlaymiz – Ukrainaning barcha sa’y-harakatlari BMT Nizomining 51-moddasida kafolatlangan o‘zini o‘zi mudofaa qilish huquqini amalga oshirish doirasida Rossiyaning keng ko‘lamli tajovuzini qaytarishga qaratilgan», – deyiladi Ukraina TIV bayonotida.

«Ukraina mudofaa kuchlari tajovuzkorning harbiy-sanoat salohiyatini tizimli ravishda zaiflashtirmoqda va uni jinoiy bosqinchilik urushini olib borish va odamlarimizni o‘ldirish uchun mablag‘lardan mahrum qilmoqda – Ukraina tajovuzkorning zarbalari va hujumlariga javoban zarba bermoqda», – deya ta’kidlagan Ukraina tashqi siyosat idorasi.

Ukraina harbiylari Novorossiysk portiga avval ham bir necha bor hujum qilib, harbiy kemalarni nishonga olganini ma’lum qil. Kaspiy quvurlari konsorsiumi terminali ham zarbaga uchragan va bu uning faoliyatini to‘xtatib qo‘ygandi.