Nature jurnali O‘zbekiston bo‘yicha ma’lumotlardagi xatolar tufayli iqlim haqidagi shov-shuvli maqolani qaytarib oldi

Nature jurnali O‘zbekistonning iqtisodiy ko‘rsatkichlari hisob-kitoblarida jiddiy xatolar aniqlanganidan so‘ng, iqlim o‘zgarishi oqibatlari haqidagi shov-shuvli ilmiy maqolani rasman qaytarib oldi.

«Ushbu mamlakat bo‘yicha noto‘g‘ri ma’lumotlar jahon iqtisodiyoti yo‘qotishlarining global prognozini sezilarli darajada buzib ko‘rsatdi», deyiladi 3 dekabr kuni e’lon qilingan raddiyada.

Tekshiruv shuni ko‘rsatdiki, tadqiqot natijalari tanlanmadan aynan O‘zbekistonni chiqarib tashlashga haddan tashqari sezgir bo‘lib chiqdi. Ushbu respublika bo‘yicha 1995-1999 yillardagi dastlabki ma’lumotlarda jiddiy noaniqliklar qayd etilgan. Ish mualliflari ushbu xatolar maqolani hozirgi ko‘rinishda saqlab qolish imkonini bermasligini tan olgan.

Maqolada bashorat qilingan keng ko‘lamli yo‘qotishlar bir mamlakat bo‘yicha statistikadagi xatolarning bevosita oqibati bo‘lib chiqdi. Stenford universiteti Global siyosat laboratoriyasi direktori Solomon Syan anomaliyani tajriba yo‘li bilan aniqladi. U O‘zbekistonning ma’lumotlar to‘plamidan chiqarib tashlanishi yakuniy raqamlarni tubdan o‘zgartirishini aniqladi.

Dastlabki modelda O‘zbekiston yalpi ichki mahsuloti 2000 yilda deyarli 90 foizga qisqargan deb taxmin qilingan edi. Shu bilan birga, 2010 yilda mamlakatning ayrim hududlarida go‘yoki 90 foizdan ortiq o‘sish kuzatilgan. Bunday tebranishlar rasmiy iqtisodiy statistikaga ziddir. Jahon banki ma’lumotlariga ko‘ra, so‘nggi 40 yil ichida O‘zbekiston iqtisodiyotining rivojlanishi nisbatan barqaror bo‘lgan. Ko‘rsatkichlar 0,2 foizga kamayishdan 7,7 foizga o‘sishgacha o‘zgarib turdi.

Qayta hisoblangandan so‘ng, 2100 yilga borib, global yalpi ichki mahsulotning prognoz qilingan pasayishi e’lon qilingan 62 foizdan 23 foizga, 2050 yilga borib esa 19 foizdan 6 foizga kamaydi. Endi iqlim o‘zgarishining jahon yalpi ichki mahsulotiga yetkazadigan zarari 2050 yilga borib 19 foiz o‘rniga 17 foiz deb baholanmoqda.

Bekor qilingan maqola katta shov-shuvga sabab bo‘ldi va 2024 yilda matbuotda iqtibos keltirish bo‘yicha ikkinchi o‘rinni egalladi. Unda keltirilgan ma’lumotlar oliy darajadagi strategik rejalashtirish uchun ishlatilgan. Olimlarning xulosalariga AQSh hukumati, Jahon banki va boshqa xalqaro tashkilotlar tayangan.