Boksda yangi qahramon: Entoni Joshua

Boks Floyd Meyvezersiz ham juda yaxshi yashayapti – yangi chempion ham juda ko‘p pul topadi, yaxshi yashaydi, ko‘rinishiga gap yo‘q.

Entoni Joshua Buyuk Britaniya fuqaroligiga ega. U 28 yoshda, bo‘yi 198 sm. Janglar paytida u 110-115 kg atrofida bo‘ladi, ko‘rinishi tasavvur qilganingizdan ko‘ra a'loroq, buni Entonining Instagramidagi olti milliondan ko‘p kuzatuvchilar ham tasdiqlaydilar. Hozirning o‘zida uning Vikipediyadagi sahifasi 90-yillardagi boks yulduzi, boshqa bir britaniyalik sportchi Lennoks Lyuisnikidan kattaroq.

2012 yilda Entoni Joshua Buyuk Britaniya tarkibida olimpiada g‘olibiga aylandi.
2013 yilda, u professional boksdagi debyutini o‘tkazdi.
2016 yilda birinchi chempionlik kamarini yutdi.
2017 yilda Vladimir Klichkoni nokautga uchratdi. 

Shu yilning 30 mart kuni u Jozef Parker ustidan g‘alaba qozonib, uchta chempionlik kamarini yig‘ib oldi va 18 million dollar ishladi.

Albatta, yuqorida sanab o‘tilgan har bir muvaffaqiyat zamirida o‘ziga xos voqealar bor va har biri alohida hikoyaga arziydi.

Adedambo Joshua 20-asr boshlarida Nigeriyaning eng badavlat insonlaridan biri, Yevropa bilan yirik savdo aloqalari bo‘lgan ulkan korporatsiyaning boshlig‘i bo‘lgan. Uning avlodlaridan biri irlandiyalik qizga uylanadi va ularning o‘g‘li bir kun kelib xotini bilan Angliyaga ko‘chib ketadi. 1989 yilda Uotfordda bu oila o‘g‘il ko‘radi va unga Entoni deb ism qo‘yadilar – Entoni Oluvafemi Joshua.

Ko‘pchilikka noma'lum bo‘lgan bu detal nega bir paytlar, aniqrog‘i 2008 yilda Entoni olimpiadada Nigeriya nomidan qatnashmoqchi bo‘lganini ochiqlasa kerak. Hato nigeriyalik murabbiy u uchun tayyorgarlik programmasini ishlab chiqqan, ammo Joshua mashg‘ulotlarga bormaydi. Uni terma jamoadan chetlashtirishadi. O‘sha paytga 19 yoshli yigit endigina ikki yil boks bilan shug‘ullangan, ammo yaxshigina jismoniy ko‘rsatkichlarga ega edi. Qandaydir darajada futbol bilan ham shug‘ullangan, yuz metrlik masofani 11 sekundda bosib o‘tardi.

Yuqorida tilga olingan 2012 yildagi Olimpiada chempionligi ham aslida bo‘lmasligi mumkin edi, ko‘pchilik uning o‘sha turnirdagi g‘alabalarini hakamlarning mezbonlarga yon bosishi bilan izohlashgandi. U raqiblarini juda kichik ustunlik bilan mag‘lubiyatga uchratgandi. Jumladan, birinchi bosqichda Erislandi Savonni 17:16, yarim finalda qozog‘istonlik Ivan Dichkoni 13:11 hisobida yenggan. Finalda oldingi olimpiada chempiona italiyalik Roberto Kammaralle bilan jang 18:18 bilan yakunlangan va faqat qo‘shimcha ko‘rsatkichlar bo‘yicha Entoni g‘olib deb topilgandi.

Bundan tashqari, professional boks promouterlarining Entoni bilan jiddiy qiziqishlari ham olimpiadada uning nomini tanitish, yaxshi rezyume yaratishga bo‘lgan «harakatlar» Entonini chempion qilganini haligacha aytishadi.

Katta biznesmenning o‘g‘li otasining boyliklarini sovurish o‘rniga, o‘z tajribasiga ega bo‘lishi, ta'lim olib, oilaviy biznesni yangi bosqichga ko‘tarishi juda katta loyihalarga sabab bo‘ladi. Nolinchi yillardagi mashhur ingliz promouteri Berri Hirnning o‘g‘li Edvard ham shunday qildi.

Olimpidadagi muvaffaqiyatdan bir yil o‘tib Joshua ular bilan shartnoma imzoladi va oktabr oyidayoq ilk jangini o‘tkazdi. Kechagina xavaskor bokschi bo‘lgan qahramonimizni sakkiz jangning hammasida g‘alaba qozongan italiyalik tajribali bokschiga qarshi qo‘yishdi. Entoni Emanuyel Leoni birinchi raunddayoq nokautga uchratdi va Leo shundan keyin umuman ringga qaytmadi.

Edvard Hirnning Sky kanali bilan kelishuvi biznes tomonidan ajoyib natijalarni olib keldi. Entoni 14-jangidan keyin 1 million dollar ishlab oldi. Britaniya esa, ajoyib klassik hikoyaga ega bo‘ldi: yaqindagina tarbiyasi og‘ir bo‘lgan, turli janjallar tufayli bir necha bor hibsga olingan giyohvandning boks tufayli Britaniyaning namunali fuqarosiga aylanishi albatta, juda chiroyli.

Joshuaning statistikasi: 21 jang va 21 g‘alaba. So‘nggi 11 oyda u uch marotaba ringga chiqdi va kamida 50 million dollar ishlab oldi. Vladimir Klichko ustidan qozonilgan g‘alaba unga 21 million, Karlos Takam bilan jang 18 million, Jozef Parkerga qarshi jang esa, 18 million gonorar olib keldi.

So‘nggi uch jang stadionlarni to‘ldirdi. Klichkoga qarshi jang «Uembli»da tashkil qilindi va chiptalar 100 funtdan 35 000 funtgacha sotildi. Takam va Parker bilan janglar Kardiffdagi «Milenium»da bo‘lib o‘tdi va biletlar narxi 40 funtdan boshlandi. Bu mos ravishda 90 ming va 75 ming tomoshabin demakdir. Har uchchala jang uchun chiptalar to‘liq sotilgan.

Parkerga qarshi jangga Joshua A va J xarflari yozilgan oq halatda chiqib keldi. Birgina halatda bir nechta logotiplarni uchratish mumkin edi. Dafabet bukmekerlik kontorasi, JD Sports liboslar savdo tarmog‘i, AJ Boxing shaxsiy brendi, yaqindagina Nike bilan raqobatni yutib, Joshua bilan kelishuvlarni saqlab qolgan Under Armour. Bundan tashqari bokschining Beats by Dre quloqchinlari, Jaguar Land Rover avtomobillari bilan ham kelishuvlari bor. O‘zining ilk murabbiyiga BMW sovg‘a qilgan Joshua pullarni qayerda olganligini taxmin qilish qiyin emas.

Homiylarni ham tushunish oson. Bokschining kiyimi ajoyib reklama vositasidir. Joshuaning Klichko bilan jangini turli pulli translyatsiyalar orqali 1.2 million kishi ko‘rdi, 659 000 nafari – AQShdan. Yevropalik bokschi uchun bu juda katta raqamlar. Uning Instagram‘ida faqat professional fotolar va videolar joylashtiriladi va millionlab kuzatuv bo‘ladigan bu tarmoq ham reklama uchun juda qulay va foydali vosita.

Har yigirma yilda bir dunyoda uch nafar buyuk og‘ir vaznli bokschilar paydo bo‘ladi va ularning o‘zaro qarama-qarshiligi butun bir davrni, tarixni yaratadi. Xuddiki, bokschilar tomoshabinlar uchun urushmayaptilar, balki odamlar ularning o‘zaro raqobati ostida yashamoqdalar...

1971-76 yillarda Muhammad Ali, Jo Freyzer va Jorj Formanlarning davri bo‘lgandi. 1996-2002 yillarda Mayk Tayson, Evander Holifild va Lennoks Lyuisni kuzatdik. Endi hammasi yangi uchlik uchun tayyor. Entoni Joshua uch kamarni (WBA, IBF i WBO) o‘ziniki qilib olgan va Deontey Uaylder bilan jangda to‘rtinchi – WBC kamarini ham egallashadi mumkin.

WBC chempioni Uaylder AQSh sharqidagi Tuskalusa shahrida istiqomat qiladi. O‘z «Lamborjini»si bilan poygalarda qatnashib turadigan o‘ziga xos bokschi 40 marotaba jang o‘tkazib, barchasida g‘alaba qozongan. Uaylder Joshua bilan bo‘lajak jangga tayyorgarlikni allaqachon boshlab yuborganini sezish qiyin emas. Masalan, yaqinda u tvitterda Joshuaga yuzlandi: «Yelkangdagi afrikacha tatuni o‘chirib yubor, u yerda jangchilar yashaydi. Sen esa britaniyaliksan»

Uaylder va Joshuaning jangi ulardan birini butkul chempionga aylantirish bilan birga, ishtirokchilarga o‘nlab million dollar daromad ham keltiradi.

Bir qaraganda, bu superqarama-qarshilik oldida Aleksandr Povetkin ortiqchadek. Ammo aslida unchalikmas. AQShlik bokschi bir jang uchun 2 million dollar oladi, ya'ni Joshuaga nisbatan deyarli o‘n barobar kam. Demak, o‘zaro jangda ham Uaylder pastroq shartlarga rozi bo‘lishiga to‘g‘ri keladi. Bu faktni qabul qilish va o‘z qarorini berish uchun Uaylderga vaqt kerak. Ungacha esa, Joshua bemalol Povetkin bilan ringga chiqishga rozi bo‘lishi mumkin. Buning ustiga, o‘sha Joshuaning so‘nggi jangidan bir soatcha oldin ringga ko‘tarilgan Povetkin 75 000 tomoshabin qarshisida Devid Prays ustidan juda chiroyli g‘alabaga erishgandi. Joshua muxlislari rossiyalik bokschini juda yaxshi eslab qolganliklari tabiiy.

Aytmoqchimizki, buyuk to‘qnashuvlar uchun ikki qahramon topildi, endi uchinchisini izlash kerak va Povetkin balki bu rolga mos kelishi mumkin. Hozircha, ambitsiyalar borasida rossiyalik bokschi biroz kamtar, Kardiffdagi so‘nggi g‘alabadan so‘ng u indamay Uelsni tark etdi. Bu poygaga shuningdek, kutilmaganda, Vladimir Klichko ham aralashib qolishi mumkin, darvoqe.

«Ertalab uyg‘onib, ichimda olov sezdim. Men buni amalga oshira olaman. Entoni, bu rasmiy ogohlantirish» – deb yozdi 42 yoshli ukrainalik bokschi. Balkim, buyuk uchburchakning yetishmayotgan burchagi Povetkin emas, aynan Klichko bo‘lar? Kutamiz. 

Forbes materiali asosida Qahramon Aslanov tayyorladi