Yevroittifoq Ukrainani qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha kelisha olmayapti

Zelenskiy dushanba kuni Saudiya Arabistoniga tashrif buyurishini, u yerda bu mamlakatning amaldagi hukmdori, valiahd shahzoda Muhammad ibn Salmon bilan uchrashishi haqida yozdi. «Shundan so‘ng mening jamoam amerikalik hamkorlar bilan ishlash uchun Saudiya Arabistonida qoladi», – deya qo‘shimcha qildi Zelenskiy.

Avvalroq Ukraina va AQSh delegatsiyalarining Saudiya Arabistonidagi uchrashuvi kelasi hafta seshanba yoki chorshanba kuni bo‘lib o‘tishi xabar qilingandi.

Bungacha AQSh prezidenti Donald Trampning maxsus vakili Stiv Uitkoff jurnalistlarga Saudiya Arabistonida Ukraina delegatsiyasi bilan uchrashuvga borishni rejalashtirayotganini tasdiqlagandi.

«Hozir biz Ar-Riyodda yoki ehtimol Jiddada ukrainaliklar bilan uchrashuvni kelishish bo‘yicha muzokaralar olib bormoqdamiz. G‘oya tinchlik kelishuvi va birlamchi o‘t ochishni to‘xtatish doirasini takomillashtirishdan iborat», – deya Uitkoffning so‘zlarini keltiradi AFP.

Payshanba kuni Fox News telekanali muxbiri Amerika tomonidan bu uchrashuvda davlat kotibi Marko Rubio, milliy xavfsizlik bo‘yicha maslahatchi Mayk Uols va maxsus vakil Stiv Uitkoff, Ukraina tomonidan esa prezident devoni rahbari Andrey Yermak ishtirok etishini yozgandi. AFP agentligi manbasi ma’lum qilishicha, Ukraina delegatsiyasi tarkibiga mudofaa vaziri Rustem Umerov ham kirishi mumkin.

Uchrashuv sanasi haqida rasman ma’lum qilinmagan, biroq AFP manbasi u Ar-Riyodda 11 mart, seshanba kuni o‘tkazilishi mumkinligini aytgandi (Trampning maxsus vakili Stiv Uitkoff ham bu kun haqida gapirgandi).

Saudiya Arabistonidagi muzokaralar Oq uyning Oval kabinetida Zelenskiy va Tramp o‘rtasidagi tortishuvdan keyin Ukraina va AQSh yuqori martabali amaldorlarining birinchi yuzma-yuz uchrashuvi bo‘ladi.

O‘sha janjaldan so‘ng Ukraina foydali qazilmalarini birgalikda qazib olish bo‘yicha shartnoma imzolanishi barbod bo‘lgan, AQSh esa Ukrainaga harbiy yordam ko‘rsatish va u bilan razvedka ma’lumotlari almashishni to‘xtatgandi.

«Minnatdorlik tuyg‘usi»

Zelenskiyning X tarmog‘idagi postidan keyin Amerikaning Ukrainaga nisbatan bayonotlari ohangi biroz yumshay boshladi, ukrainlar prezidenti o‘z postida mojarodan afsusda ekanini va «Trampning kuchli yetakchiligi ostida» tinchlikka intilishga tayyorligini aytdi. U to‘g‘ridan to‘g‘ri uzr so‘ramadi.

«Biz prezident Trampga aytganimizdek, Ukraina tez va ishonchli tinchlik uchun faqat konstruktiv tarzda ishlamoqda va ishlashda davom etadi», – dedi Ukraina prezidenti juma kuni.

Bu iborani Tramp ma’muriyati a’zolarining Ukrainadan u yerda «tinchlik» deb atalayotgan narsaga sodiqligini namoyish etishni kutayotgani haqidagi ko‘plab bayonotlari kontekstida ham o‘qish mumkin.

Juma kuni Uitkoff Trampga Zelenskiyning Kongressdagi chiqishi chog‘ida «maktub» deb atagan murojaati yoqqanini tasdiqladi.

«U Zelenskiyning xatini ijobiy birinchi qadam deb hisobladi. U yerda kechirim so‘rashdi. U yerda Qo‘shma Shtatlar Ukraina davlati uchun juda ko‘p ish qilgani haqidagi iqror va minnatdorlik hissi bor edi», – dedi Uitkoff shu munosabat bilan.

Ukraina rasmiylari AQSh prezidentiga qandaydir alohida xat yozganini tasdiqlamadi, amalda Tramp Zelenskiyning ijtimoiy tarmoqlardagi postini o‘qib bergan.

Bryusseldagi sammit: Orban Ukraina bo‘yicha deklaratsiyani imzolamadi, ammo mudofaa to‘g‘risidagi bayonot ma’qullandi

Bu orada Bryusselda Yevropa Ittifoqi yetakchilarining navbatdan tashqari sammiti bo‘lib o‘tdi, uning kun tartibida faqat ikkita masala bor edi: Ukraina va Yevropaning mudofaa qobiliyati.

Uchrashuvdan biroz oldin Yevrokomissiya rahbari Ursula fon der Lyayyen Yevropani qayta qurollantirish rejasini – ReArm Europe’ni taklif qildi. U Yevropa Ittifoqi mamlakatlari mudofaasini mustahkamlash va Ukrainani qo‘llab-quvvatlashni kuchaytirish uchun 800 milliard yevro jalb qilishni nazarda tutadi.

Natijada, Yevropa yetakchilari mudofaa xarajatlarini keskin oshirishga qaror qildi va buning uchun budjet taqchilligi va qarz miqdorini cheklovchi qoidalarni yumshatish taklifini ma’qullashdi. Yevrokomissiya bu raqamlarda mudofaaga investitsiyalarni hisobga olmaslikni taklif qildi, uning hisob-kitoblariga ko‘ra, shu yo‘l bilan 600 milliard yevrogacha mablag‘ni bo‘shatish mumkin.

Sammit ishtirokchilari, shuningdek, Yevrokomissiyaga a’zo mamlakatlarga mudofaa maqsadlari uchun umumiy qiymati 150 milliard yevro bo‘lgan zayomlar taklifini ko‘rib chiqishga kelishib olgan.

Shu bilan birga, Yevropa Ittifoqi sammitida Ukrainani qo‘llab-quvvatlash to‘g‘risidagi deklaratsiyani ma’qullashning iloji bo‘lmadi, chunki Vengriya bosh vaziri, Yevropa davlatlari rahbarlari orasida Vladimir Putin bilan yaqin aloqada bo‘lgan yagona siyosatchi Viktor Orban bunga qarshi chiqdi.

Sammit boshlanishidan oldin ham Orban Yevrokengash raisi Antoniu Koshtaga maktub yozgan va agar unda Ukraina tilga olinsa, rezolyutsiya matniga veto qo‘yish bilan tahdid qilgandi. Yevropa Ittifoqi mamlakatlarining boshqa yetakchilaridan farqli o‘laroq, Orban sammitga asosiy kirish joyidan kirmagan va shu tariqa jurnalistlarning savollaridan qochgan.

Yakunda hujjatni Yevropa Ittifoqining qolgan barcha davlatlarining 26 rahbari qo‘llab-quvvatladi. Unda, jumladan, Ukraina o‘z taqdiri bo‘yicha muzokaralarda albatta ishtirok etishi kerakligi, har qanday sulh esa Kiyev uchun xavfsizlik kafolatlari bilan uzoq muddatli tinchlikka olib kelishi aytilgan.

Aynan AQSh tomonidan aniq xavfsizlik kafolatlarisiz vaqtinchalik sulhga rozi bo‘lmaslik Vashingtondagi Zelenskiy va Tramp o‘rtasidagi tortishuvga asosiy sabab bo‘lgandi.

Yevroittifoqning 26 davlati Ukrainani moliyaviy va harbiy qo‘llab-quvvatlashni davom ettirishga tayyorligini ham bildirdi.

«Bugun biz Yevropa Ittifoqining muammoga munosib javob berayotganini, mudofaa sohasidagi Yevropani barpo etayotganini va Ukraina bilan yelkama-yelka turganini namoyish etdik», – dedi yig‘ilish raisi Antoniu Koshta jurnalistlarga.

«Yevropa bu chaqiriqni, bu qurollanish poygasini qo‘lga olishi kerak. Va u g‘alaba qozonishi kerak», – dedi Polsha bosh vaziri Donald Tusk sammitda. «Umuman olganda, Yevropa haqiqatan ham Rossiya bilan har qanday harbiy, moliyaviy, iqtisodiy qarama-qarshilikda g‘alaba qozonishga qodir – biz shunchaki kuchliroqmiz», – dedi Tusk.

Fransiya prezidenti Emmanuel Makron sammitdan so‘ng Yevropa Ittifoqi Ukrainaga Yevropa Ittifoqi sanksiyalariga uchragan rossiyaliklardan olingan 33 milliard dollardan ortiq yordamni berishini aytdi. «Ukrainada nima bo‘lishidan qat’i nazar, biz Yevropada avtonom mudofaa kuchlarini yaratishimiz kerak», – deya qo‘shimcha qildi u.

«Ko‘ngillilar koalitsiyasi»

Zelenskiyning Tramp bilan muvaffaqiyatsiz uchrashuvidan ko‘p o‘tmay, Buyuk Britaniya bosh vaziri Kir Starmer Londonda Yevropa yetakchilari uchrashuvini o‘tkazgandi, unda u Fransiya prezidenti Emmanuel Makron bilan birgalikda Ukrainaga tinchlikparvar kuchlarni yuborish uchun «ko‘ngillilar koalitsiyasi»ni tuzish niyatida ekanini aytdi.

Juma kuni Britaniya rasmiylari jurnalistlarga bunday koalitsiyada, asosan Yevropa va Britaniya Hamdo‘stligidagi «20 ga yaqin davlat» ishtirok etishga tayyorligini ma’lum qildi. Ammo barcha ishtirokchilar ham o‘z harbiylarini Ukrainaga jo‘natishga tayyor bo‘lmaydi: ba’zilari boshqa yordam turlarini taklif qilishi mumkin.

Zelenskiy Yevropa Ittifoqi sammiti oldidan Makron bilan alohida gaplashgan – xususan, 11 mart kuni bo‘lib o‘tadigan uchrashuvda «ushbu urushning tugashi kontekstida ishonchli xavfsizlikni ta’minlash uchun ko‘proq sa’y-harakatlarni taklif qilishga tayyor bo‘lgan mamlakatlarning harbiy vakillari»ni birlashtiradigan bo‘lajak uchrashuv haqida.

Bryusseldagi sammit chog‘ida Zelenskiy Yevropa yetakchilariga ularni doimiy qo‘llab-quvvatlab kelayotgani uchun minnatdorlik bildirdi. U bu Rossiya agressiyasiga qarshi kurashda Ukraina yolg‘iz emasligini anglatishini ta’kidladi.

«Biz yolg‘iz emasligimizdan juda minnatdormiz. Va bu shunchaki so‘zlar emas», – dedi Zelenskiy Yevrokomissiya rahbari va Yevrokengash raisi yonida turib.

Yevropa Ittifoqi yetakchilari bilan uchrashuvdan so‘ng e’lon qilgan postida Zelenskiy Yevropaga yana bir bor minnatdorchilik bildirdi va Yevropa davlatlarining tinchlik jarayoni uchun muhimligini ta’kidladi.

«Ukraina, albatta, tinchlik rejalari va muzokaralar jarayonining barcha tafsilotlarini butun Yevropa bilan baham ko‘radi. Yevropaning [bizga] yordam beradigan har bir millati ishtirok etishi kerak», – deb yozdi u.

Yevropa kengashi raisi Antoniu Koshta 26 fevral kuni, ya’ni Oq uyning Oval kabinetida Volodimir Zelenskiy va Donald Tramp o‘rtasidagi tortishuv va undan keyin AQShning harbiy yordami to‘xtatilishidan oldin Yevropa Ittifoqi yetakchilarining sammitini chaqirdi.

Bu AQSh vitse-prezidenti Jyey Di Vensning Myunxendagi xavfsizlik bo‘yicha konferensiyadagi nutqidan keyin qit’aning mudofaa qobiliyatini muhokama qilishga qaratilgan Yevropa yetakchilarining uchinchi uchrashuvi bo‘ldi. Vens o‘shanda Yevropa o‘z xavfsizligi haqida o‘zi qayg‘urishi va AQShga kamroq ishonishi kerakligini aytgandi.

Ko‘p o‘tmay, dastlab Fransiya prezidenti Emmanuel Makron, keyin esa Buyuk Britaniya bosh vaziri Kir Starmer Yevropaning ayrim davlatlari yetakchilarini tegishli Parij va Londonga yig‘di.