Moliya vaziri «O‘zbekiston Respublikasi buxgalteriya hisobining milliy standarti (4-sonli BHMS) «Tovar-moddiy zaxiralar»ni tasdiqlash haqida»gi buyruqni chiqardi.
Standart yuridik shaxslarga mulk huquqida tegishli bo‘lgan tovar-moddiy zaxiralarning buxgalteriya hisobini yuritish va ularni moliyaviy hisobotda aks ettirish tartibini belgilaydi.
Norma’ning yozishicha, standart moliyaviy instrumentlar hisobini yuritishga nisbatan tatbiq etilmaydi.
Tovar-moddiy zaxiralar hisobining quyidagi asosiy qoidalari belgilandi:
- tan olish paytini aniqlash, tasniflash, balans qiymatini baholash;
- tovar-moddiy zaxiralar tannarxiga kiritiladigan xarajatlarni aniqlash, kelgusida xarajatlarni, shu jumladan tovar-moddiy zaxiralar qiymatini xarajat sifatida tan olish;
- tovar-moddiy zaxiralar qiymatini realizatsiya qilishning sof qiymatiga qadar kamaytirish (baholash);
- tovar-moddiy zaxiralarning chiqib ketishidan moliyaviy natijalarni aniqlash hamda moliyaviy hisobotda ular bo‘yicha axborotni yoritib berish tartibi.
Standartda tashkilotlarning tovar-moddiy zaxiralari turlari belgilangan, u yoki bu aktivlarni inventar va xo‘jalik jihozlari tarkibiga kiritish uchun asos bo‘lishi mumkin bo‘lgan mezonlar keltirilgan.
Standartda quyidagilar ham tilga olingan:
- tovar-moddiy zaxiralarni tan olish;
- xarid qilingan tovar-moddiy zaxiralarning tannarxi;
- tashkilotda ishlab chiqarilgan tovar-moddiy zaxiralarning tannarxi;
- tovar-moddiy zaxiralarning tannarxini aniqlash usullari;
- realizatsiya qilishning sof qiymati;
- tovar-moddiy zaxiralarning chiqib ketishi;
- inventar va xo‘jalik jihozlarini hisobga olish xususiyatlari;
- taralarni hisobga olish xususiyatlari;
- o‘stirishdagi va boquvdagi hayvonlarni hisobga olish xususiyatlari;
- tovar-moddiy zaxiralarni inventarizatsiya qilish;
- tovar-moddiy zaxiralarni olishga ishonchnoma;
- tovar-moddiy zaxiralarni hisobga olish tizimlari.
Moliyaviy hisobotda quyidagilar yoritib berilishi lozim:
- tovar-moddiy zaxiralar qiymatini aniqlashda qabul qilingan hisob siyosati, shu jumladan tovar-moddiy zaxiralar qiymatini baholashning qo‘llanadigan usullari;
- tovar-moddiy zaxiralarning yakuniy balans summasi va balans summasi tashkilotga muvofiq keladigan tasnifda;
- sabablarini bayon etgan holda, tovar-moddiy zaxiralarni realizatsiya qilishning sof qiymatiga qadar jiddiy hisobdan chiqarish;
- har qanday qisman hisobdan chiqarilgan summani tiklash summasi;
- xo‘jalik faoliyatining hisobdan chiqarilgan tovar-moddiy zaxiralarni tiklashga olib kelgan holatlari yoki voqealari;
- majburiyatlar uchun kafolat sifatida garovga qo‘yilgan tovar-moddiy zaxiralarning balans qiymati;
- hisobot davrida chiqib ketadigan tovar-moddiy zaxiralar tannarxi.
Hujjat 30.06.2020 yildan kuchga kirgan.
