Quyidagi ma'lumotlarga e'tibor bering: 8 yoshdan kichik bolalar kuniga 2 soat monitorga tikilishadi. O‘smirlar (8 yoshdan 18 yoshgacha) —7,5 soat. Kattalar esa kuniga o‘rtacha 8,5 soat ko‘zlarini ekrandan uzishmaydi.
“Kleiner Perkins Caufield & Bers” kompaniyasining tadqiqotlariga qaraganda, biz yangi xabarlar, yangiliklar va boshqa ma'lumotlarni bilish uchun telefonimizni kuniga 150 marta tekshiramiz. “Time” jurnali o‘tkazgan xalqaro so‘rovdan ma'lum bo‘lishicha, so‘rovda ishtirok etganlarning har to‘rttadan bittasi telefonini har yarim soatda, beshtadan bittasi esa har 10 daqiqada tekshirar ekan.
Bu ma'lumotlar nimadan darak beradi? Insoniyat yangi texnologiyalar asrida yangi kasallik – “ekranvandlik”ka chalinishmoqda.
Amerikaning yirik radiostansiyalaridan biri “WYNC” qiziq xulosaga keldi: insonning umumiy ijodkorlik darajasi pasayib bormoqda, chunki zamonaviy insonlarning zerikishga vaqtlari yo‘q! Buyuk g‘oyalar va kashfiyotlar aynan vaqtni o‘tkazadigan hech narsa yo‘qligi uchun paydo bo‘lgan. Hozirda esa odamlar muntazam ravishda veb-sahifalarni varaqlab o‘tirishadi yoki smartfonlarida nimalarnidir yozishadi. Smartfonlarda taqdim etiladigan ayrim xizmatlar esa hattoki alkogol yoki sigaretdan ham ko‘ra kuchliroq ta'sir o‘tkazadi va insonni unga ruju qo‘yishga majbur qiladi.
Smartfonlardan ko‘z uza olmaslikning sababi nafaqat ilovalarning insonni o‘ziga jalb etishida, balki “elektron majburiyatlarni bajarish”ning vaqt talab qilishida hamdir. Masalan, yangi dasturiy ta'minotni yuklash va o‘rnatish (o‘tgan yili “Chrome” tizimni 8 marta yangiladi, “iTunes” esa 9 marta), parolni o‘zgartirib turish, xabarlarni ko‘rish (“Quora” saytining faol foydalanuvchilari kuniga 150-500ta xabar olishadi) ma'lum vaqtni oladi.
Qimmatli vaqtimizni, sog‘ligimizni, e'tiborimizni tortib olayotgan bu matohlardan qanday qutulsa bo‘ladi? Buning bir nechta yo‘llari bor. Uyda yoki ishda sevimli qurilmangizni yoningizga qo‘ymang. Uzoqroqda tursin. Shunda har besh daqiqada uni tekshiravermaysiz.
Yana bir oddiy yo‘li esa telefonni cho‘ntakda emas, sumkada olib yurishdir. Kechqurun telefon karavotingiz yonida turmasa, uni qo‘lingizga kamroq olasiz.
Ekranga ruju qo‘ygan insonlarga yangi texnologiyalar yordamga kelmoqda: “Unroll. me” servisi avtomatik ravishda barcha kiruvchi xabarlarni yig‘ib, bitta faylga aylantirib beradi va har bir xabarni ochish uchun vaqtingizni sarflab yurmaysiz. “Carousel” ilovasi avtomatik ravishda fotosuratlarni yuklaydi va telefonda joyni tejash uchun o‘chirib turadi.
“IFTTT” ilovasi ham beminnat yordamchi. Siz o‘zingizga qulay avtomatik vazifalarni moslashtirib olishingiz mumkin. Masalan, telefon sizning qayerda ekanligingizni aniqlaydi va ishxonangizdan chiqishingiz bilan avtomatik ravishda uydagi telefonga “Ishxonadan uyga ketyapman” degan mazmunda xabar yuboradi.
“Android” foydalanuvchisimisiz? Sizga “Trigger” ilovasi yordam berishi mumkin — turli triggerlar har xil vazifalarni bajarish vaqti bo‘lganini bildiruvchi signal berib turadi.
Smartfon ekraniga tikilishga ruju qo‘yganlar o‘z odatlaridan qutulishlari oson bo‘lmaydi, lekin agar ekranga kamroq tikilsalar, o‘z yaqinlari va atrofidagilar uchun ko‘proq vaqtlarini ajrata oladilar, harflar yordamida emas, jonli tarzda, yuzma-yuz suhbat qura oladilar. Aytishadi-ku, “mehr ko‘zda” deb.