Rossiya va Ukraina ommaviy axborot vositalari bosib olingan Xersonning o‘qqa tutilishi haqida xabar berdi. Yevropa ittifoqi Ukrainada urush jinoyatlari bo‘yicha tribunal tashkil qilishni talab qildi. IHK a’zolari Rossiyada mahkumlarni yollash bo‘yicha tushuntirish berishni so‘radi.
Rossiyaning Ukrainaga keng ko‘lamli harbiy bosqini 207-kuni, yakshanba, 18 sentabrda rus qo‘shinlari qo‘shni davlatning bosib olingan aholi punktlarini nazorat ostida ushlab turishga urinishni davom ettirdi, Ukraina Qurolli kuchlari (UQK) va uning hududiy mudofaa bo‘linmalari tajovuzga qarshilik ko‘rsatdi. Ukraina janubi va sharqida Ukraina kuchlarining qarshi hujumi davom etmoqda. Urishayotgan tomonlar vakillari bayonotlarini mustaqil manbalardan tekshirishning iloji yo‘q.
18 sentabrga o‘tar kechasi Rossiya qo‘shinlari Nikopol tumanini «Grad» va og‘ir artilleriyadan uch marta o‘qqa tutdi, uch kishi yaralandi, dedi Dnipropetrovska oblasti harbiy ma’muriyati boshlig‘i Valentin Reznichenko. «Nikopolning o‘zi ikki marta olov bilan qoplandi. Yarim tunda u yerga 30 ga yaqin rus snaryadlari uchib keldi», deb yozdi Reznichenko Telegram-kanalida. Unga ko‘ra, shaharda o‘nlab ko‘p qavatli va shaxsiy uylar, avtomobillar, bir qancha maishiy inshootlar, gaz quvurlari va elektr tarmoqlari shikastlangan. Mahalliy bozorda yong‘in chiqqan.
Kunning ikkinchi yarmida Reznichenko tumandagi uchta hudud - Pokrovska, Krasnogrigorevska va Nikopolska «Grad» va og‘ir artilleriyadan o‘qqa tutilganini xabar qildi. Natijada ikki kishi halok bo‘ldi, yana uch kishi jarohat oldi.
18 sentabrga o‘tar kechasi Mikolaivska oblastining aholi punktlariga ham hujum qilindi. Mikolaivska rahbari Vitaliy Kimning Telegram’da xabar berishicha, 17 sentabr kuni soat 23:05 lar atrofida oblast markazi o‘qqa tutilgan. Dastlabki ma’lumotlarga ko‘ra, fuqarolik infratuzilmasi zarar ko‘rgan – shifoxona va avtogaraj kooperativida yong‘in chiqqan. Qurbonlar va jarohatlanganlar haqida ma’lumotlar yo‘q.
18 sentabr kuni soat 00:30 dan boshlab Rossiya Ochakovoga raketa hujumlarini boshladi, deb yozdi Kim. Ikki kishi jiddiy jarohat olgan. Otishma uylarga zarar yetkazdi.
Xarkiv oblastining chegaradagi Strilecha qishlog‘ida ruhiy kasalliklar shifoxonasining o‘qqa tutilishi natijasida to‘rt nafar tibbiyot xodimi halok bo‘ldi, ikki bemor yaralandi, deb xabar berdi Xarkiv rahbari Oleg Sinegubov. O‘lgan shifokorlar bemorlarni evakuatsiya qilishga uringan va otishma boshlanganda 600 bemordan 30 nafarini olib chiqishga muvaffaq bo‘ldi, dedi Sinegubov.
Bundan tashqari, Xarkiv rahbarining so‘zlariga ko‘ra, 18 sentabr kuni Strilecha shahrida fuqaro avtomobiliga tankdan nishonga olingan. Rossiya harbiylarining hujumi natijasida ikki ayol halok bo‘ldi.
Rossiya tomonidan bosib olingan Xersonda bir nechta portlashlar sodir bo‘ldi, deya xabar berdi Ukraina va Rossiya OAV 18 sentabr kuni tushdan keyin. RIA «Novosti» agentligi o‘z muxbiriga tayanib, oltita portlash sodir bo‘lganini yozdi. Okkupatsion «oblast ma’muriyati» rahbari o‘rinbosari Kirill Stremousovning ta’kidlashicha, shahar raketadan o‘qqa tutilgan. Ukrainaning «Strana» nashri portlashlar shaharning markaziy qismida sodir bo‘lganini ta’kidladi.
Avvalroq Ukraina rasmiylari Rossiya tomonidan bosib olingan Xerson ko‘chalarida otishma bo‘lgani haqida xabar bergan edi. Ukraina Qurolli kuchlarining «Yug» operativ qo‘mondonligi o‘z hisobotida bildirishicha, okkupatsion ma’muriyat Ukraina Qurolli kuchlarini tinch aholi o‘rtasidagi ko‘cha janglarida ayblash maqsadida «provokatsiyaga qo‘l urmoqda», shahar ko‘chalarida otishmalar uyushtirmoqda.
Ukraina prezidenti devoni rahbari maslahatchisi Mixailo Podolyak Twitter’da Xerson markazidagi otishma «ChVK, qodirovchilar, Rossiya harbiylari va FXX o‘rtasidagi ziddiyat kuchayib borayotganining yana bir ko‘rinishi» deb yozdi. «Maishiy mojarolar soni ortib bormoqda. Qochishdan oldin tomonlar Ukraina Qurolli kuchlari yaqinlashayotgani haqidagi xabarni hisobga olib, o‘ljani bo‘lib olyapti», - dedi Podolyak.
18 sentabr kuni kechqurun bosib olingan Melitopolda kuchli portlash kuzatildi. «Melitopol shahri markazidagi ko‘p qavatli uy hovlisida sodir bo‘lgan kuchli portlash FXX xodimlari tomonidan olib borilgan tozalash ishlarining natijasi bo‘lishi mumkin. Dastlabki ma’lumotlarga ko‘ra, «o‘zaro to‘qnashuvlar» davomida ular hamkorlardan biri - politsiyachilarni - «Xalq militsiyasi tergov boshlig‘ini yo‘q qilishgan», - deb yozdi Melitopol meri Ivan Fedorov Telegram-kanalida.
18 sentabrga o‘tar kechasi ishg‘ol ostidagi Lugansk oblastining Svatove shahrida rossiyalik harbiylar joylashgan sobiq avtovokzal binosida portlash yuz berdi, natijada ulardan 200 ga yaqini halok bo‘ldi, deya xabar qildi Lugansk oblasti harbiy ma’muriyat rahbari Sergey Gayday milliy telemarafon efirida. Uning so‘zlariga ko‘ra, bunday portlashlar ko‘pincha «ayrim mehmonxonalar yoki yotoqxonalarda yoki Rossiya armiyasi vakillari ixcham yashaydigan boshqa binolarda» sodir bo‘lyapti. «So‘nggi paytlarda ular katta yo‘qotishlarga duch kelishdi», dedi Gayday.
Ukraina Qurolli kuchlari Xerson oblastida Rossiya harbiylari va texnikasi o‘rnatilgan barja yo‘q qilingani haqida xabar berdi. Ukraina qurolli kuchlarining «Yug» operativ qo‘mondonligi bayonotida aytilishicha, barjaning yo‘q qilinishi Rossiya qo‘shinlarining o‘zlari ta’mirlamoqchi bo‘lgan Antonovskiy temiryo‘l ko‘prigi o‘tkazuvchanligini tiklash rejalarini barbod qilgan. Ukraina Qurolli kuchlari Rossiya tomonining yo‘qotishlarini 62 kishi va beshta zirhli texnikaga baholadi.
Oblastning okkupatsion «harbiy-fuqarolik ma’muriyati» tunda Rossiya harbiylari Xerson markazidagi qisqa to‘qnashuvda noma’lum shaxslarni o‘ldirganini ma’lum qildi. Rossiya davlat agentliklari shaharda ukrainalik «diversiya guruhi» yo‘q qilinganini bildirdi. Bir kun avval Ukraina va Rossiya Telegram-kanallari Xersonda avtomatik qurollardan o‘q uzilgani haqida xabar bergan edi. Bundan tashqari, zirhli mashinalar va dronlardan foydalanish holatlari to‘g‘risida ma’lumot berildi.
Amerika urushni o‘rganish instituti (ISW) kundalik hisobotida ta’kidlashicha, Rossiya kuchlari Xarkiv oblastida UQK qarshi hujumidan himoyalanish o‘rniga, Donetsk va Baxmut atrofida «strategik ma’nosiz» hujum operatsiyalariga ustuvor ahamiyat berishda davom etmoqda.
Baxmut va Donetsk yaqinidagi qishloqlar faqat «hissiy ahamiyatga ega», deb yozadi ISW, Rossiya qo‘shinlari esa «Donetsk viloyatida pozitsiyalarni egallash uchun deyarli avtomatik harakatlarni davom ettirmoqda». Bunday yondashuv Ukrainaning Rossiya tomonidan bosib olingan shimoli-sharqini davom etayotgan UQK qarshi hujumi oldida «o‘ta zaiflashtiradi», deydi tahlilchilar.
Ukraina Oskil daryosi sharqida va Severskiy Donets daryosi shimolida o‘z pozitsiyalarini kengaytirishi mumkin, bu esa Ukraina Qurolli kuchlariga Liman atrofida rus qo‘shinlarini o‘rab olishga imkon beradi. «Ukrainaliklarning Severskiy Donets daryosi shimoliy qirg‘og‘i bo‘ylab sharqqa qarab yanada oldinga siljishi Rossiyaning Liman atrofidagi pozitsiyalarini yaroqsiz holga keltirishi va Lisichansk, oxir-oqibat Severodonetsk tomon yo‘l ochishi mumkin», deb yozadi ISW ekspertlari.
Ayni vaqtda, Ukraina qo‘shinlari Lugansk oblastidagi Bilogorivka qishlog‘ini ozod qildi, deya xabar bermoqda The Insider Ukraina Qurolli kuchlari tomonidan joylashtirilgan videoga tayanib. Kadrlardan ko‘rinib turibdiki, askarlar vayron bo‘lgan qishloqning bo‘m-bo‘sh ko‘chalari bo‘ylab o‘tmoqda. The Insider yozishicha, bu Bilogorivkaning Novo-Podgarovska ko‘chasi bir qismi. Qishloq Lisichanskdan 10 km uzoqlikda joylashgan.
Bundan tashqari, Ukraina Qurolli kuchlari bo‘linmalari Kupyansk shahri yaqinidagi Oskil daryosini kechib o‘tdi, deb xabar berdi Strana.ua o‘z Telegram-kanalida. Ukraina Qurolli kuchlari strategik aloqa boshqarmasi ma’lumotlariga ko‘ra, 17 sentabrdan boshlab Ukraina Oskilning chap qirg‘og‘ini ham o‘z nazoratiga olgan. Ukraina Qurolli kuchlari harbiy xizmatchilari daryoni kesib o‘tgani haqida Lugansk harbiy rahbari Sergey Gayday ham xabar berdi. U avvalroq boshqa Telegram kanallarida paydo bo‘lgan videoni joylashtirgan. «Luganshchina yaqinlashib kelmoqda», deb yozadi Gayday.
Ozod qilingan Izyum shahridagi ommaviy qabrlardagi ishlar yana ikki hafta davom etadi, dedi mer Valeriy Marchenko. «Barcha xizmatlar xodimlari ko‘milganlarni qazib, eksgumatsiya qilishmoqda. Iloji bo‘lsa, ularning shaxsi aniqlanib, barchani keyingi ish uchun Xarkivga jo‘natishmoqda. Bu ish yana deyarli ikki hafta davomida amalga oshiriladi, chunki ko‘milganlar ko‘p. Hali yangi qabrlar topilmadi, lekin ular bor deyishyapti, shuning uchun ular qidiriladi», dedi u.
Prokuror Oleksandr Filchakovning so‘zlariga ko‘ra, Izyum hududida tinch aholi vakillari bo‘lgan 445 ta qabr va ukrainalik harbiylar bo‘lgan bitta ommaviy qabr topilgan. Ba’zi jasadlarda qiynoq izlari mavjud.
Chexiya Yevropa ittifoqi kengashining amaldagi raisi sifatida Ukraina hududida harbiy jinoyatlar bo‘yicha xalqaro tribunal tashkil etishga chaqirdi. «Rossiya Izyumda yuzlab qatl qilingan va qiynoqqa solingan odamlar bilan to‘la ommaviy qabrlarni qoldirib ketdi. 21-asrda tinch aholiga qarshi bunday hujumlar aqlga sig‘maydi va jirkanchdir. Biz ularni e’tibordan chetda qoldirmasligimiz kerak. Barcha harbiy jinoyatchilarga jazo talab qilamiz. Men bosqinchilik jinoyatini jazolash uchun maxsus xalqaro tribunalni tezroq tuzishga chaqiraman», — deb yozgan Chexiya tashqi ishlar vaziri Yan Lipavskiy 17 sentabr kuni Twitter’da.
Germaniya Mudofaa vaziri Kristin Lambrext ham xalqaro tribunal tuzishga chaqirdi. «Bu dahshatli jinoyatlar tergov qilinishi kerak - eng yaxshisi BMT ekspertlari tomonidan. Xalqaro tergovchilarga dalillar to‘plash uchun imkon qadar tezroq ruxsat berilishi kerak. Jinoyatchilar sudga tortilishi lozim», dedi u Funke guruhi nashrlariga bergan intervyusida.
Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy Qrimni diplomatiya yo‘li bilan Ukraina nazoratiga qaytarish mumkinligi haqida fikr bildirdi. «Ukraina butun yerlarini qaytarib olsa, tinch-totuv yashay oladi. Boshqa yo‘l yo‘q. Bundan chiqishning iloji yo‘q, hududlarni deokkupatsiya qilish kerak. Shunday bo‘lishi mumkinki, Qrim diplomatiya yo‘li bilan qaytariladi», - dedi u 18 sentabrda Reuters agentligiga bergan intervyusida.
Zelenskiy jurnalistning Ukraina Qrimni qaytarishga qodirmi yoki yo‘qmi degan savoliga javob berdi, chunki yarimorolda ko‘p sonli rus qo‘shinlari joylashgan. Ukraina prezidentining qayd etishicha, Ukrainada odamlar Qrim masalasini diplomatik yo‘l bilan hal qilishni ko‘proq qo‘llab-quvvatlamoqda. Shu bilan birga, u Qrimni qaytarish masalasini muhokama qiladigan va muzokaralar qachon boshlanishi mumkinligini ayta oladigan shaxslar kimligini ayta olmasligini qo‘shimcha qildi.
Kiyev hozircha na Rossiya bilan muzokaralar jarayonida, na prezidentlar Zelenskiy va Putin o‘rtasidagi shaxsiy uchrashuvda mantiq ko‘rmayapti. «Birinchidan, Rossiya hali ham ba’zi natijalarni tuzatish uchun yetarli resurslarga ega ekanligiga ishonadi. Ikkinchidan, bugungi kunda har qanday uchrashuv faqat an’anaviy rus tarixining o‘yini: status-kvoni tuzatish, «aldamchi Minsk raqslari», keskinlashuv yangi bosqichini boshlash», - deya tushuntirdi Ukraina prezidenti devoni rahbari maslahatchisi Podolyak «Ukrainska pravda» gazetasiga bergan izohida.
«Biz uchrashuvlar yoki bir xil banal rus muzokaralari ssenariysi uchun uchrashuvlardan umuman manfaatdor emasmiz. Biz ishg‘ol qilingan hududlarni ozod qilish, Rossiyaning muhim taktik mag‘lubiyatlari, majburiy keng ko‘lamli huquqiy jarayonlardan manfaatdormiz. Qolganlarning hammasi shundan hosil bo‘ladi», - dedi Podolyak. Prezidentlarning shaxsiy uchrashuvi, uning so‘zlariga ko‘ra, Rossiya qo‘shinlari to‘liq olib chiqib ketilgandan keyingina «urushdan keyingi hayot, jumladan, tovon to‘lash hajmi, yo‘qotishlarni qoplash va jinoyatchilarni ekstraditsiya qilish masalalarini muhokama qilish» uchun amalga oshirilishi mumkin.
Rossiya prezidenti huzuridagi Inson huquqlari kengashi a’zolari mamlakat bosh prokurori Igor Krasnovga «turli, shu jumladan og‘ir jinoyatlar uchun jazo muddati o‘talmagan minglab mahbuslar» Ukrainadagi urushga qanday asosda jo‘natilganiga oydinlik kiritishni so‘rab murojaat qildi. Xatda ta’kidlanganidek, mahbuslarni yollash haqida, xususan, Nikita Mixalkovning «Rossiya 1» telekanalidagi «Besogon TV» teleko‘rsatuvida ham xabar qilingan.
Huquq himoyachilarining eslatishicha, muddatini o‘tamagan mahbusni uchta asosga ko‘ra ozod qilish mumkin: prezident farmoni bilan avf etish, Davlat dumasi tomonidan amnistiya e’lon qilish, shuningdek, sud qarori bilan shartli ravishda ozod qilish. Murojaatni olti kishi imzolagan: Aleksandr Verxovskiy, Natalya Yevdokimova, Igor Kalyapin, Yeva Merkacheva, Vladimir Ryaxovskiy va Nikolay Svanidze.
Xonanda Alla Pugachyova Rossiya Adliya vazirligidan turmush o‘rtog‘i Maksim Galkindan keyin o‘zini ham «xorijiy agent» deb e’lon qilishni so‘radi. «Sizdan meni sevimli mamlakatimning xorijiy agentlari safiga qo‘shishingizni so‘rayman, chunki men halol, va samimiy inson, Rossiyaning haqiqiy va sotilmas vatanparvari, vatan ravnaqi, tinchlik-osoyishtaligini, hayot, so‘z erkinligini o‘ylaydigan va yigitlarimizning mamlakatimizni chetga suruvchi hamda fuqarolarimiz hayotini qiyinlashtiradigan xayoliy maqsadlari uchun o‘limiga chek qo‘yish tarafdori bo‘lgan turmush o‘rtog‘im bilan birdamman», deb yozadi Pugachyova.
16 sentabr kuni Rossiya Adliya vazirligi Maksim Galkinni «xorijiy agent» vazifasini bajaruvchi shaxslar ro‘yxatiga kiritdi. Vazirlikning ta’kidlashicha, artist siyosiy faoliyat bilan shug‘ullanadi va xorijiy manba - Ukrainadan yordam oladi. Bunga javoban Galkin, u siyosiy faoliyat bilan shug‘ullanmagani va Ukrainadan pul olmagani uchun, faqatgina o‘ylab topilgan bahona bilan «xorijiy agent» sifatida tan olinganini aytdi. «Adliya vazirligi, samimiylik va halollikni munosib odamlar to‘lamaydi, men ularga tegishliman deb umid qilaman. Men o‘z fikrimni sotmayman va boshqalarnikini ham sotib olmayman. Men vijdonni sotmayman», - deydi Galkin.
