Yevropa davlatlarini Kiyevga qurol yetkazib berishni ko‘paytirishga qanday ishontirish mumkin va nega YeI sammiti Ukraina bo‘yicha o‘z qarorida xato qilishga haqqi yo‘q – bu Yevroparlamentda o‘tkazilgan eng yirik Ukraina forumlaridan birida muhokama qilindi.
28 noyabr, seshanba kuni Bryusselda bo‘lib o‘tgan «Ukrainaning Yevropa integratsiyasi: Yevropa qit’asida barqaror tinchlikka yo‘l» konferensiyasi so‘nggi paytlarda Yevroparlamentda o‘tkazilgan eng yirik Ukraina forumlaridan biriga aylandi.
Bir nechta munozaralar chog‘ida Yevropa parlamenti a’zolari, Oliy rada deputatlari, sobiq diplomatlar va ekspertlar Kiyevning urushdagi g‘alabasini qanday yaqinlashtirish va Ukrainaning Yevropa Ittifoqiga qo‘shilishi bo‘yicha muzokaralarni boshlash istiqbollari haqida gaplashdi. Forum tashkilotchilari orasida Ukrainaning Yevropa Ittifoqidagi missiyasi, «AQShning Marshall Germaniya jamg‘armasi» tahliliy markazi, Ukraina va Yevropaning bir qator nodavlat tashkilotlari bor.
Ruslan Stefanchuk: «Ukrainadagi urush charchoqlari diktaturaning g‘alabasiga aylanadi»
Konferensiyani Yevroparlament raisi Roberta Metsola va Bryusselda tashrif bilan bo‘lgan Oliy rada spikeri Ruslan Stefanchuk ochib berdi. Tadbir oldidan Metsola va Stefanchuk Yevroparlament va Rada o‘rtasida Kiyevda Yevroparlament ofisini ochishni nazarda tutuvchi yangilangan o‘zaro anglashuv memorandumini imzoladi. «Ikki institutimiz o‘rtasidagi hamkorlikning bu tasdig‘i Ukraina Yevropa oilasining bir qismi ekanini shubhasiz ta’kidlaydi», dedi Roberta Metsola.
Ruslan Stefanchuk o‘z nutqida Ukrainaning Yevropa Ittifoqiga qo‘shilishi va Ukraina Qurolli kuchlariga harbiy yordamni kuchaytirish bo‘yicha muzokaralarni kechiktirmaslikka chaqirdi. «Bugungi kunda Rossiya armiyasini faqat Ukraina Qurolli kuchlari to‘xtata oladi», dedi Oliy rada raisi va hozir asosiy vazifa Ukrainani o‘q-dori va qurol-yarog‘ bilan ta’minlash ekanligini qo‘shimcha qildi.
Spiker, shuningdek, Ukrainadagi urushdan charchoqni eslatdi, uning fikricha, bu tabiiydir, chunki urush ikki yildan beri davom etmoqda. «Ammo charchoq o‘lim demakdir. Charchoqlik diktaturaning g‘alabasi va keyingi kuchayishi bo‘ladi, u Ukraina bilan cheklanib qolmaydi», - deya ogohlantirdi Stefanchuk. U Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiyning tinchlik formulasini amalga oshirish uchun xalqaro hamkorlik hujjatlarini qayta ko‘rib chiqishga chaqirdi.
Mixael Galer: «YeIning har bir mamlakati Ukrainani o‘zida mavjud qurollar bilan ta’minlashi kerak»
Ukrainaga harbiy yordam ko‘rsatishning sekinlashishi konferensiyada qatnashgan yevropalik deputatlarni xavotirga solmoqda. «Yevropa xalq partiyasi»dan Litva parlamenti deputati Andryus Kubilyus Yevropa Ittifoqining ko‘rsatayotgan yordami miqdori YaIMga nisbatan «oz» deb hisoblaydi va shu sababli «uyat hissini» his qilishini aytdi. Milliy darajada har bir a’zo davlat ko‘proq narsani qila oladi, dedi u.
Hozircha yetakchilar Boltiqbo‘yi mamlakatlari bo‘lib, Ukrainaga ko‘rsatayotgan yordami yalpi ichki mahsulotining o‘rtacha 1,2 foizini tashkil qiladi. «Masalan, Fransiya yordami atigi 0,02 foizni tashkil etadi, biz Fransiyani qanday ishontirsak bo‘ladi?!» - dedi Kubilyus.
Uning partiyadagi nemis hamkasbi Mixael Galer Germaniya hukumatiga Ukrainaga qurol-yarog‘ yetkazib berish bilan bog‘liq muammolar yuzasidan xavotirlar borligini yetkazishga va’da berdi. «Bugun kechqurun men xavfsizlik konferensiyasi uchun Berlinga uchib ketyapman va u yerda bu haqda gaplashaman», dedi Galer. «Har bir davlat o‘zida bor narsani yetkazib berishga qodir. Germaniya misolida bular - TAURUS raketalari, ko‘proq «Leopard-2», ko‘proq raketaga qarshi tizimlar. Fransiya yetkazib bera oladigan narsalar ham bor, lekin u hali buni amalga oshirmadi. Hamma (Yevropa parlamenti deputatlari) bu haqda o‘z uyida gaplashishi, ishontirishi va bosim o‘tkazishi kerak», - deya ta’kidladi Galer.
Yevrodeputat «agar Ukraina hozir Rossiyani mag‘lub eta olmasa, bu ertami-kechmi barchaga ta’sir qiladi», deb ogohlantirdi. Shuning uchun Yevropa Ittifoqi davlatlari «harakat qilishi va ukrainaliklarga kerakli narsani berishi» kerak.
Vlodzimej Tsimoshevich: «Agar YeI Ukraina bilan muzokaralarni boshlamasa, katta xato qiladi»
Forumda Ukrainaning Yevropa istiqboli ham muhokama qilindi. Yevropa kengashining Ukraina bilan Yevropa Ittifoqiga qo‘shilish bo‘yicha muzokaralarni boshlash haqidagi qarori taqdiri Vengriya rahbariyati uni bloklash niyatini e’lon qilgani sababli hozircha noma’lum bo‘lishiga qaramay, konferensiya ishtirokchilari uning qabul qilinishiga ishonyapti.
«Bu qaror Ukraina, uning hukumati, siyosiy yetakchilari, fuqarolik jamiyati va oddiy fuqarolar uchun harakatlantiruvchi kuchga aylanadi. Agar qabul qilinmasa, bu katta xato bo‘ladi», - deydi sotsialistik guruhdan polshalik yevrodeputat Vlodzimej Tsimoshevich.
Bir vaqtlar Polsha bosh vaziri lavozimini egallab, Tsimoshevich Ukraina rasmiylari vakillari bilan tez-tez aloqada bo‘lgan, ularning ko‘plari, uning so‘zlariga ko‘ra, keyinchalik yirik korrupsiya mojarolari ishtirokchilariga aylangan.
«Yillar davomida Ukrainada yaxshi hukmron elita yo‘q edi. Bugun biz paradoksni ko‘rmoqdamiz, chunki Putin Ukrainani to‘g‘ri yo‘lga soldi, u yerda o‘zini o‘zi identifikatsiya qilish jarayoni boshlandi va fuqarolarning ko‘pchiligi mamlakat NATO va Yevropa Ittifoqiga qo‘shilishini xohlashini bildirdi», dedi siyosatchi.
Bernar Getta: «Ukraina uchun Yevropa Ittifoqiga eshikni ochishimiz kerak»
Fransiyalik deputat yevrodeputat Bernar Getta ham Ukraina bilan Yevropa Ittifoqiga qo‘shilish bo‘yicha muzokaralarni boshlash zarurligini qayd etdi. «Buning uchun eshikni ochishimizning asosiy sababi shundaki, biz Rossiyaga shunday deymiz: «Bu mamlakat endi Rossiya imperiyasiga tegishli emas, u erkin va o‘z kelajagini tanlashi mumkin», — dedi fransiyalik yevrodeputat.
U «bir necha hafta ichida» Yevropa kengashi Ukrainaning Yevropa Ittifoqiga qo‘shilishi bo‘yicha muzokaralarni boshlashga qaror qilishiga shubha qilmayapti. Biroq, Getta, shuningdek, yaqin kelajakda ushbu yevroinstitutsiyalari bilan 10-11 yangi a’zoni qabul qilishning iloji yo‘q»ligiga ishonyapti.
«Agar biz Ukraina va boshqa nomzodlarga eshikni faqat og‘zaki emas, haqiqatan ham ochishni istasak, biz Yevropa Ittifoqini isloh qilishimiz va qayta qurishimiz kerak», dedi Bernar Getta.
Kurt Volker: Vashingtonda Ukrainadagi urush haqida aniq tushuncha yo‘q
Oliy radaning Yevropa integratsiyasi bo‘yicha qo‘mitasi rahbari Ivanna Klimpush-Tsinsadze, o‘z navbatida, G‘arb davlatlarini «Rossiyani iqtisodiy aloqalar orqali ishontirish va o‘zgartirish mumkin» degan fikrni ilgari surib, o‘tmishdagi xatolarni takrorlamaslikka chaqirdi. «Bu ish bermayapti. Va bu yerda Rossiyani kim boshqarishi muhim emas - Ivan Grozniy, Stalin yoki boshqasi», - deya ta’kidladi Klimpush-Tsinsadze. Uning fikricha, faqat Rossiya mag‘lubiyatga uchragani hamda Ukrainaning YeI va NATOga a’zo bo‘lishi bilan «Yevropada uzoq muddatli tinchlikka erishish mumkin».
Konferensiya mehmonlari orasida AQShning Ukraina bo‘yicha sobiq maxsus vakili Kurt Volker ham bor edi, u so‘zga chiqishga ruxsat so‘rab, shunday dedi: «Ma’ruzalarda «g‘alaba», «Rossiyaning mag‘lubiyati» kabi aniq so‘zlarni eshitish yoqimli, shuningdek, Ukrainani Yevropa oilasiga qabul qilish va buning uchun resurslar topish bo‘yicha aniq majburiyat ham kerak», dedi Volker.
U Vashingtonda «bunday aniqlik yo‘qligini» tan oldi. «Shunday ekan, to‘xtash kerak emas, davom eting», - dedi amerikalik diplomat forum ishtirokchilariga. Bunga javoban, deputat Gutta olqishlar ostida qisqacha va’da berdi: «Biz buni davom ettiramiz».
