Estoniya parlamenti Ukrainaga qarshi hujumda ishtirok etgan shaxslarning mol-mulkini Kiyevga o‘tkazishga ruxsat beruvchi qonunni qabul qildi. Mol-mulkni topshirish bo‘yicha qarorlar Tashqi ishlar vazirligi tomonidan sud qarorisiz qabul qilinadi.
Estoniya parlamenti 15 may, chorshanba kuni bo‘lib o‘tgan yig‘ilishida Rossiyaning muzlatilgan aktivlaridan Ukrainaga yordam ko‘rsatish uchun foydalanish bo‘yicha hukumat tashabbusi bilan qabul qilingan qonunni ma’qulladi. Qonun qabul qilinishi uchun 101 deputatdan 65 nafari ovoz berdi, faqat uch kishi qarshi chiqdi. Natijada Estoniya bunday huquqiy hujjatni qabul qilgan dunyodagi birinchi davlatga aylandi.
«Bugun qabul qilingan qonun bilan Estoniya hujumda bevosita ishtirok etgan yoki unga hissa qo‘shgan shaxslar va kompaniyalarning javobgarligini ta’minlaydigan mexanizmni taklif qilmoqda», deb tushuntirdi parlament konstitutsiyaviy komissiyasi raisi Xendrik Terras. Uning so‘zlariga ko‘ra, «xalqaro sanksiyalar ostida allaqachon muzlatib qo‘yilgan va egalari ham foydalana olmaydigan yoki tasarruf eta olmaydigan aktivlar Ukrainadagi urush natijasida yetkazilgan zararni qoplash uchun ishlatilishi mumkin».
Qabul qilingan qonunga ko‘ra, «Rossiyaning noqonuniy faoliyatiga hissa qo‘shgan» shaxslar va korxonalarning mulki musodara qilinishi va Ukrainaga o‘tkazilishi mumkin. Musodara etish to‘g‘risida qaror qabul qilish uchun xalqaro huquqqa muvofiq tovon to‘lash talab qilinadigan isbotlangan zarar bo‘lishi kerak. Mulk egasi bilan qonunga xilof harakat o‘rtasidagi bog‘liqlik ham isbotlanishi kerak.
Rossiya aktivlarini musodara qilish va Ukrainaga o‘tkazish mexanizmi
Musodara mexanizmini ishga tushirish uchun jabrlanuvchi davlat tajovuzkorga rasmiy talabni taqdim etishi kerak, ammo u taqdim etilgan da’volarni oqilona vaqt ichida qanoatlantirmaydi. Shundan so‘ng, zarar ko‘rgan davlat Estoniya bilan bog‘lanishi kerak va u tegishli tartibni boshlaydi.
E’tiborlisi, mulkni boshqa shaxsga o‘tkazish to‘g‘risidagi qaror sud hujjatisiz Tashqi ishlar vazirligi tomonidan qabul qilinadi. Shu bilan birga, musodara qilingan mol-mulkning egasi sudga shikoyat qilish huquqiga ega bo‘ladi.
G‘arbda Rossiya bankining Yevropa va AQShdagi depozitariylarda saqlanadigan muzlatilgan aktivlarini musodara qilish imkoniyati 2022 yilda muhokama qilingan. Joriy yilning bahoriga kelib, bu g‘oya deyarli yo‘q bo‘lib ketdi, chunki uni amalga oshirish uchun hech qanday qonuniy asos topilmadi. Buning o‘rniga G7 davlatlari Rossiya Federatsiyasining muzlatilgan aktivlarini qayta investitsiya qilishdan olingan foydani Ukrainaga o‘tkazishga kelishib oldilar. Yevropa Ittifoqi elchilari bir necha hafta davom etgan muzokaralardan so‘ng 8 may kuni Rossiya aktivlaridan Ukrainaga harbiy yordam ko‘rsatish va uni qayta qurish uchun foizlardan foydalanish shartlarini kelishib oldilar.
