Bitmagan uydan xonadon sotib olish: hushyor xaridor nimalarni bilishi kerak?

So‘nggi yillarda O‘zbekistonda ko‘p qavatli uylar qurilishi keskin ko‘paydi. Ammo afsuski, noqonuniy qurilish qilayotgan tadbirkorlar va yangi ko‘p kvartirali uy quraman, deb fuqarolar ishonchiga kirib, aldov yo‘li bilan ularning pulini olishni maqsad qilganlar ham tez-tez uchramoqda.

Qurilishi hali bitmagan yoki umuman boshlanmagan uylardan kvartira sotib olishda nimalarga e'tibor berish kerak? Biz shu masala yuzasidan Qurilish vazirligida bo‘ldik. Savollarimizga Qurilish vazirligi boshqarma boshlig‘i Sherzod Sodiqov va vazirlik bo‘lim boshlig‘i Elyor Komilov javob berdi.

— Yangi uylarni sotib olishda ko‘p tushunmovchiliklar bor. Qurilishda «ulush kiritish asosida» degan tushuncha paydo bo‘ldi, buni sherikchilik deb atasa bo‘ladi. Shu munosabat bilan 2020 yil 7 may kuni prezident qarori qabul qilindi. Unga asosan, ulush kiritish, ya'ni aholining pulini jalb qilgan holda uy qurmoqchi bo‘lsa, elektron ro‘yxatga kirishi kerak.

Elektron ro‘yxatga kirishda 5ta talab bor. Birinchisi, qurilish tashkilotining ko‘p kvartirali uylarni qurish uchun yer uchastkasiga egalik huquqi va qurilish ishlarini amalga oshirishga birlamchi ruxsat beruvchi hujjatlar mavjudligi;

Ikkinchisi, qurilish majmuasiga kiradigan ko‘p kvartirali uylar va boshqa qurilish obektlari qiymatining 20 foizidan kam bo‘lmagan miqdorda o‘z mablag‘i yoki kredit ajratish haqida bank kafolat xati mavjudligi. Bu talab quruvchi tashkilotning avvaldan qurilish boshlashga puli bo‘lishini kafolatlaydi.

Uchinchisi, qurilish majmuasining loyiha-smeta hujjatlari va ijobiy ekspertiza xulosasi bo‘lishi kerak.

To‘rtinchisi, texnik va mualliflik nazorati hamda davlat nazoratini amalga oshirish uchun tegishli shartnomalar bo‘lishi kerak. Qurilishning har bir jarayonida sifatga alohida e'tibor berish maqsadida ushbu talab qo‘yilgan.

Beshinchisi, tijorat bankida tadbirkorning aynan mana shu uy uchun ochilgan maxsus hisobraqami bo‘lishi kerak. Ushbu talab aholidan yig‘ilayotgan pulning haqiqatdan ham qurilish maqsadida ishlatilishini hamda pulning ishonchli saqlanishini ta'minlaydi.

Ushbu talablarni bajargan tashkilotgina elektron ro‘yxatga kiritiladi.

Qurilishi hali bitmagan uydan kvartira sotib olish niyatidagi fuqarolar avvalo Qurilish vazirligi saytiga kirib, ular tanlagan turar joy majmuasi elektron ro‘yxatda bor-yo‘qligini tekshirishi kerak.

Agarda qurilish elektron ro‘yxatda bo‘lmasa, demak bu noqonuniy qurilish hisoblanadi. Buning oqibatida aholi bilan tuzilgan shartnoma ham to‘liq kuchga ega bo‘lmaydi.

Quruvchi tashkilot tomonidan yuqoridagi 5ta talabning bajarilishi aldovning oldini olishga xizmat qiladi.

Demak, hali bitmagan uyga ulush kiritmoqchi bo‘lgan fuqaro quruvchi tashkilotga elektron ro‘yxatga kirish talabini qo‘yishi kerak.

Qo‘shimcha sifatida aytmoqchimanki, tayyor uydan kvartira olayotgan fuqarolar uy-joy oldi-sotdi shartnomasi tuzadi, hali qurilishi boshlanmagan yoki bitmagan uydan kvartira olmoqchi bo‘lganlar esa qurilishga ulush kiritish shartnomasini tuzishlari lozim.

Yuqorida aytilganidek, elektron ro‘yxat Qurilish vazirligining rasmiy saytiga (www.mc.uz) joylangan. Saytning «Ko‘p kvartirali uylarni ulush kiritish asosida qurish elektron platformasi» bo‘limiga kirib, sahifaning o‘ng tomonidagi «Reyestrni qarab chiqish» tugmasiga bosilsa, elektron ro‘yxatga o‘tiladi (havola).

Uy-joy qurilishi bu ro‘yxatga kirdi degani – quruvchi tashkilot yuqorida aytilgan 5ta talabni bajargan degani. Ya'ni ruxsat beruvchi hujjatlari bor, noqonuniy qurilish emas, nazorat inspeksiyasidan ro‘yxatdan o‘tgan va boshqa jarayonlar amalga oshirilgan.

Ayrim tashkilotlar tomonidan prezident qarorida belgilangan ushbu tartibga rioya qilinmayapti. Qurilish vazirining buyrug‘i bilan hududlarimizga bittadan odam biriktirilgan. Ular borib qurilishlarni inventarizatsiya qilishadi. Ya'ni majmuaga borib, agar qurilishga aholi mablag‘i jalb etilayotgani kuzatilsa, ularga ogohlantirish beriladi. Ya'ni Qurilish vazirligi saytidagi elektron ro‘yxatdan o‘tish kerakligi, yo‘qsa qurilish noqonuniy bo‘lib qolishi haqida ogohlantiriladi.

Bunda ayrim tashkilotlar qurilishni o‘z mablag‘i hisobidan qurayotganini ro‘kach qiladi. Bu qarorda ham belgilangan, ya'ni qaror talablari qurilishni aholidan mablag‘ jalb etmagan holda o‘z mablag‘idan qurayotgan investorlarga tegishli emas.

Fuqarolar yangi qurilayotgan kvartira xarid qilishda o‘zlarini qiziqtirgan savollar bilan Qurilish vazirligining +998712101104 telefon raqamiga, shuningdek +998939060606 yoki +998916444144 raqamlaridagi Telegram-akkauntlariga murojaat qilishlari mumkin.

Abbos Salaydinov suhbatlashdi.
Tasvirchi va montaj ustasi – Doniyor Yoqubov.