​ProActive – xalq qabulxonalarining yangicha shakli

Tasavvur qiling: ko‘chada keta turib, taqiqlangan hududda axlat uyumiga duch keldingiz, u yerdan kelayotgan badbo‘y hid esa kayfiyatga ta'sir qildi. Shunday paytda nima qilardingiz? Albatta, bunga befarq qarab bo‘lmaydi. Mutasaddi tashkilotga qo‘ng‘iroq qilib, (katta ehtimol bilan bu Obodonlashtirish boshqarmasi) vaziyat haqida ma'lumot berasiz. Tabiiyki, xodimlarning yetib kelishi va muammoni bartaraf etishga ma'lum muddat sarflanishi mumkin. Yo‘lovchining tig‘iz paytda jarayonni kuzatishga vaqti bo‘lmaydi, hisob.

Taklif etilayotgan ProActive innovatsion dasturi orqali barchasini nazorat qilish imkoniyati mavjud. Loyiha asoschilari - Toshkent shahridagi Inxa universiteti talabalari  A.Siyayev, Sh. Sodiqov, Yu. Xo‘jayeva, Z. Usmonovlarning fikricha, bu dastur fuqarolarning ijtimoiy ogohligini oshiradi.

Bu haqda batafsil ma'lumotlarni mualliflardan biri Yulduz Xo‘jayeva so‘zlab berdi.

• ProActive dasturini ishlab chiqish g‘oyasi qay tariqa vujudga keldi?
• Yaqinda Janubiy Koreyaning Inxa universitetida talabalar almashinuvi dasturi bo‘yicha tahsil olib, O‘zbekistonga qaytdik.
• Startap ishlash mexanizmiga to‘xtalib o‘tsangiz.
• Tartibi juda oddiy: ko‘chada turli muammolar yuzaga kelishi, oqibatda bu aholi sog‘lig‘i, xavfsizligiga tahdid solishi mumkin. Masalan, ko‘chada gaz quvuri portlashi, kichik yo‘l transport hodisalari yoki belgilanmagan joylardagi  chiqindilar.  Bunday paytda darhol tegishli organga xabar qilish zarurati paydo bo‘ladi.  O‘sha paytda mobil telefoningizdagi ProActive ilovasiga kirib, holatni suratga tushirasiz. Xaritadan voqea sodir bo‘lgan manzilni topib, uni kiritasiz.
• Innovatsion g‘oyani ishlab chiqish uchun qancha vaqt sarflandi?  
•  4 oy muddat talab etildi. Guruhda har kim o‘ziga yuklatilgan vazifani astoydil bajardi. Shuning uchun, birgalikda kelishib ishlash, nisbatan taqsimlangan ishlarni osonlashtirdi, deya olaman. Guruhdoshim Aziz ilovani Android versiyasini ishlab chiqqan bo‘lsa, qolganlar loyiha uchun  qo‘shimcha dasturlarni yaratishdi.
• Koreya va AQShda IT sohasi bo‘yicha ta'lim olgansiz. Xorijdagi tengdoshlaringizdan nimalarni o‘rgandingiz?
• Xorijda talabalarning mustaqil fikrlashiga ko‘proq e'tibor berishadi. Jahon tajribasida mustaqil ta'limga keng o‘rin ajratilgan. Bunda talaba turli innovatsion loyihalarni amalga oshiradi. Qo‘shimcha manbalardan izlanadi. Ularda men qadrlaydigan jihat – tashabbuskorlikni ko‘rdim. Biror ishni boshlagandan keyin unga sidqidildan yondashishadi. Talabalar xalqaro tanlovlarga muntazam qatnashishadi va o‘zaro fikr almashishadi. 
• Yurtimizda innovatsion texnologiyalari sohasini jadallashtirish uchun nima qilish kerak, deb o‘ylaysiz?
• Rivojlangan davlatlar tajribasini sinchiklab o‘rganish katta yordam beradi. Masalan, Koreyada texnologiya uchun davlat byudjyetining 1% ajratiladi va bu  katta miqdorni tashkil etadi. Mutaxassis va talabalarning chet elda malaka oshirishlari ta'minlanishi lozim. IT kompaniyalar faoliyatini qo‘llab-quvvatlash kerak. Masalan, xorij va mahalliy sarmoyadorlar bilan hamkorlikni yo‘lga qo‘yish yoki bir necha yilga davlat soliqlaridan ozod etish tadbirlari yomon natija bermasa kerak.

U yerda bizga guruh bo‘lib, yangi dastur yaratish vazifasi yuklatilgandi. Kursdoshlarim bilan nima qilish borasida ancha o‘ylandik. Yurtimizda joriy qilishga arziydigan, odamlarga foydasi tegadigan, Xalq qabulxonalari uslubidagi o‘zgacha startap ishlab chiqish zarurati bor, degan qarorga keldik va ishni boshlab yubordik.

Dastavval loyiha bo‘yicha ma'lumotlar to‘plandi. Dunyoning rivojlangan davlatlarida bu tizim ancha yillardan beri muvaffaqiyatli ishlab kelyapti. Masalan, Rossiyada “Nash gorod”, AQShda “Boston 311” va Janubiy Koreyada “e-people” faoliyat boradi. Shunday qilib, ularning analogi sifatida o‘zbekcha dastur yaratish zarurligini angladik.

So‘ng bu haqida dastur orqali izoh qoldirishingiz kerak bo‘ladi. Keyin so‘rovingiz tegishli organga avtomatik tarzda yuboriladi va qabul qilinganligi to‘g‘risida sizga xabar keladi. Mutasaddi tashkilot vaziyatni o‘rganib, belgilangan muddat ichida murojaatingizga javob beradi (muammo katta-kichikligini inobatga olgan holda). Oxirida yuzaga kelgan vaziyat hal qilinganligi haqida telefoningizga ma'lumot kelib tushadi. Shuningdek, ilovamizda har bir davlat  organi ma'lumot statistikasi kiritilgan bo‘ladi. Bir kunda nechta murojaat kelib tushyapti va ularning qanchasi ijobiy hal qilinmoqda – barchasi monitoring qilib boriladi.

Shuningdek, maktab, kollej, litseylarda  kompyuter o‘yinlari, dasturlarni yaratishni o‘rgatadigan maxsus fanlar o‘qitilishi lozim. Shundagina sohada kadrlar tanqisligi muammosi sekin-asta hal etiladi. Nafaqat yoshlarga, balki kattalargayam yangi texnologiyalardan foydalanishni o‘rgatish kerak. Har bitta viloyat, shahar, tumanda Innovatsion markazlar tashkil qilinsa, yaxshi bo‘lardi.

 Muhabbat Ma'mirova