Ғазода ёмонлашаётган аҳвол, Донбассда «эркин иқтисодий зона» таклифи ва Япониянинг Хитойга «жавоби» – кун дайжести

Ўтган кун давомида жаҳонда рўй берган энг асосий воқеа ва янгиликлар шарҳи билан кундалик хабарномада таништирамиз.

Ғазода аҳвол ёмонлашмоқда

Ғазо сектори жанубидаги Хон Юнус шаҳрида икки йиллик Исроил геноциди ортидан кўчирилган оилалар совуқ туфайли ёмон шароитларга дуч келмоқда. Хусусан, пайшанба куни саккиз ойлик чақалоқ кучли совуқдан вафот этгани маълум қилинди.

Ўлимни тасдиқларкан, Ғазо соғлиқни сақлаш бўлими раҳбари Мунир ал-Бурш ёмғир суви билан тўлган чодирлар ичида яна кўплаб болалар, қариялар ва беморлар ҳалок бўлиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирди.

Унинг айтишича, чодирлар ичидаги намлик ва турғун сув – пневмония ва нафас йўллари инфекциялари учун «мукаммал муҳит» яратмоқда. Беморлар эса дори ёки тиббий ёрдам топа олмаяпти.

Ғазо Фуқаро мудофаасининг айтишича, бутун бошли лагерлар ёмғир суви остида қолган, жумладан, Хон Юнусдаги ал-Маваси ҳудуди, Дейр ал-Балаҳдаги майдонлар, Нусейратдаги Марказий бозор ҳудуди ҳам.

Қутқарувчилар сўнгги кунларда бўрон вақтида чодирлари сув босган кўчирилган оилалардан 2 500 дан ортиқ шошилинч мурожаат олган. Жанубдаги ўнлаб чодирлар тўлиқ сув босгани сабабли эвакуация қилинган.

Айни вақтда Ғазо бўйлаб кўчирилганлар лагерларидаги 250 мингдан ортиқ оила эскирган чодирларда совуқ ҳаво ва ёмғир суви хавфи остида қолмоқда.

Донбассда «эркин иқтисодий зона» яратиш таклиф қилинди

Президент Володимир Зеленскийнинг айтишича, Украина урушни тугатиш бўйича АҚШга янгиланган 20 банддан иборат режа тақдим этган. Киевда журналистларга мурожаат қиларкан, Зеленский – АҚШ муросавий вариант сифатида шарқий Донбасс ҳудудларида «эркин иқтисодий зона» яратишни таклиф қилаётганини айтди.

«Улар буни Украина қўшинлари Донецк вилоятидан чиқиб кетиши деб кўришяпти. Муроса гўёки шундан иборатки, Россия қўшинлари Донецк вилоятининг ушбу қисмига кирмайди. Улар бу ҳудудни ким бошқаришини билишмайди», деди у. Унга кўра, Россия буни «демилитаризация қилинган зона» деб атамоқда.

Шу билан бирга, ер масаласида ҳали умумий тушунча йўқ ва украиналиклар ҳар қандай ҳудудий имтиёзлар бўйича референдумда овоз беришлари керак.

Зеленскийнинг билдиришича, Харкив ва Суми вилоятларида, Днепропетровск вилоятларидаги кичик ҳудудлардан Россиянинг чиқиб кетиши ҳам муҳокама қилинмоқда.

Қисман босиб олинган жанубий Запорожие ва Херсон вилоятларидаги фронт чизиғи эса ҳозирги жойида «музлатилади», деди у.

АҚШ шунингдек, Европадаги энг йирик объект — ҳозир Россия томонидан эгаллаб турилган Запорожие атом электр станциясини биргаликда бошқариш вариантини ҳам таклиф қилган. Россия эса станция устидан назоратни ўзида сақлаб қолмоқчи.

Шу кунларда Доналд Трамп Украинага тинчлик режасини қабул қилиш учун Рождествогача муддат қўйган деган хабарлар тарқалган эди. Зеленский эса Вашингтон Киевга қатъий муддат қўймаганини айтди.

Киев жанглар тугагач ҳам кучли армия сақлаб қолмоқчи. Зеленскийнинг айтишича, сўнгги лойиҳада армия сони 800 минг деб белгиланган.

Япония ва АҚШнинг жавоб парвозлари

11 декабр куни АҚШнинг ядро қуролини ташишга қодир бомбардимончилари Япония қирувчи самолётлари билан бирга Япон денгизи устидан парвоз қилди. Бу ҳаракат — Хитой ва Россиянинг Япония ва Жанубий Корея атрофида ўтказган машқларидан сўнг куч намойиши бўлди.

Япония ва АҚШ «куч билан ҳолатни бир томонлама ўзгартиришга уринишларнинг олдини олиш»да қатъият кўрсатди, дейилади расмий Токио баёнотда.

Машғулотда АҚШнинг иккита B-52 стратегик бомбардимончиси, японларнинг 3 та F-35 қирувчиси ва учта F-15 қирувчилари қатнашган. Япония ҳам, Жанубий Корея ҳам ўз ҳудудига АҚШ кучларини жойлаштирган. Хусусан, Японияда АҚШнинг хориждаги энг йирик ҳарбий контингенти бор.

Бироқ АҚШ расмийси бомбардимончилар парвози аҳамиятини камайтириб, уларнинг Хитой-Россия машқларидан анча олдин режалаштирилганини айтди.

Оқ уй сўзчиси Каролин Левитнинг айтишича, АҚШ президенти Доналд Трамп Хитой билан «ишчан муносабатларни» ҳам, Япония билан «жуда кучли иттифоқчиликни» ҳам ушлаб туриши мумкин. Гарчи Токио ва Пекин ўртасида танглик ошган бўлса ҳам.

Япония ҳукумати расмийларига кўра, Трамп ўтган ойда — Япония бош вазири Санаэ Такаичига Тайван юзасидаги зиддиятнинг янада авж олишини истамаслигини билдирган. Чунки у келаси йили савдо музокаралари учун Хитойга бормоқчи.

Мянмада касалхонага зарба берилди

11 декабр куни Мянма ғарбидаги Рахайн штатида ҳукмрон хунта томонидан касалхонага ҳаво ҳужуми уюштирилди. Натижада камида 30 киши, жумладан, беморлар ҳалок бўлди, яна 70 дан ортиқ киши яраланган.

Маълум бўлишича, «Мраук У» касалхонаси чоршанба куни кечқурун ҳарбий самолётдан ташланган бомбалар билан урилган. Reuters’нинг ёзишича, 300 ўринли касалхона ҳужум пайтида беморларга тўлиб тошганди. Чунки жанглар давом этаётгани сабаб Рахайн штатининг бошқа қисмларида тиббий хизматлар тўхтаб қолган.

«Касалхона бутунлай вайрон бўлган. Ҳалок бўлганлар сонининг юқори бўлиши сабаби касалхона тўғридан тўғри нишонга олингани», деди ҳукуматга қарши курашаётган қуролли гуруҳ вакилларидан бири.

2021 йилда сайланган ҳукумат тўнтарув билан ағдарилгач, ҳарбийлар намойишларни куч билан бостирган. Шундан бери Мянма можароларга ботган.

БМТнинг инсон ҳуқуқлари бўйича бош комиссари Фолкер Турк бундай ҳужумлар «уруш жинояти»га тенг бўлиши мумкинлигини айтиб, тергов ўтказишга чақирди. АҚШ Давлат департаменти вакили бу хабарларни «ташвишли» деб атади ва ҳарбий ҳукуматни тинч аҳолига қарши зўравонликни тўхтатишга чақирди.

АҚШ яна танкерларни мусодара қилмоқчи

АҚШ ушбу ҳафта бир танкер мусодара қилинганидан сўнг яна Венесуэла нефтини ташиётган кемаларни тўхтатишга тайёрланмоқда. Reuters манбаларига кўра, сўнгги ҳаракатлардан кейин кўплаб компаниялар Венесуэла сувларидан режалаштирилган чиқишларини қайта кўриб чиқмоқда.

Оқ уй сўзчиси Каролин Левитдан Трамп маъмурияти яна кема мусодара қилишни режалаштиряптими, деб сўрашганда, у келажакдаги ҳаракатлар ҳақида гапирмаслигини айтди. Бироқ АҚШ — санкция сиёсатини давом эттиришини қўшимча қилди.

Левитнинг айтишича, мусодара қилинган кема АҚШ портига олиб келиниши кутилмоқда, у ерда ҳукумат нефт юкини расмий ҳуқуқий жараён орқали мусодара қилади.

Манбалардан бирининг айтишича, АҚШ санкция остидаги танкерларнинг яна бир рўйхатини тузган, улар мусодара қилиниши мумкин бўлган кемалар ҳисобланади. Венесуэла нефт экспортининг камайиши ёки тўхташи — Мадуронинг асосий даромад манбаига босимни янада кучайтиради.

Хусусан, Skipper танкерининг мусодара қилиниши — учта янги юкланган партия, жами 6 миллион баррел Венесуэланинг нефти рейсларини вақтинча тўхтатишга мажбур қилган.