28 феврал куни россиялик мухолифатчи, Алексей Навалнийнинг беваси Юлия Навалная Страсбургдаги Европарламентнинг ялпи мажлисида сўзга чиқди. Ўз нутқида у санкциялар ва резолюциялар натижа бермаётгани туфайли Владимир Путинга қарши курашни давом эттириш ва бунинг учун инновацион ёндашувлар зарурлигини таъкидлади. Шунингдек, у Европа давлатларини урушга қарши чиққан россияликларни таъқиб қилмасликка, балки улар билан ҳамкорлик қилишга чақирди. Meduza унинг нутқи матнини эълон қилди.
Хонимлар ва жаноблар, бугун шу ерда гапириш имконияти берилгани учун раҳмат. Путин биринчи марта Алексейни ўлдирмоқчи бўлганидан кейин биз бир неча ой Германия жанубида яшадик. Алексей заҳарланишдан тузалиб, яна юриш ва ёзишни ўрганаётган эди. Биз кўп юрдик, баъзида қисқа саёҳатларга чиқдик. Биз болаларимиз билан Страсбургга саёҳат қилдик. Алексей учун ҳам, мен учун ҳам бу бизнинг севимли шаҳарларимиздан бири, биз бу ерда бир неча бор бирга бўлганмиз, кейин уч йил олдин биз уни болаларимизга кўрсатишга қарор қилдик.
Энди эрим вафот этди. Ва мен Страсбургга қайтиб келдим, лекин мен энди оилам билан бу ерда юрмайман. Мен шу ерда туриб, сизга ва сиз орқали бутун Европага мурожаат қиламан.
Мен Алексейнинг ўлдирилишидан кейин 12 кун ўтгач, бу нутқни тайёрлаш учун етарли вақтим бўлади деб ўйладим. Лекин биринчи навбатда, биз бир ҳафта давомида Алексейнинг жасадини бизга бериш ва дафн маросимини ўтказишга рухсат олиш учун ҳаракат қилдик. Кейин қабристон ва тобутни танладим. Дафн маросими эртага бўлиб ўтиши керак, ҳали тинч ўтадими ёки эрим билан хайрлашгани келганларни полиция ушлайдими, ҳалигача ишончим комил эмас. Бироқ мен шу ерда турибман, чунки сайловчиларингизда муҳим савол бор. Улар сиздан сўрашади, сиз эса мендан сўрайсиз. Бу савол: «Сизнинг курашингизда қандай ёрдам бера оламан?»
Ўтган шанба куни Путин Украинага қарши кенг кўламли уруш бошлаганига икки йил бўлди. Хоинона ва қабиҳ уруш. Бутун дунё Украинага ёрдам беришга шошилди. Аммо орадан икки йил ўтди. Чарчоқ кўп, қон кўп, умидсизлик кўп, лекин Путин кетмади. Барча воситалар аллақачон қўлланган: қурол, пул, санкциялар. Ҳеч нарса иш бермаяпти. Ва энг ёмони содир бўлди: ҳамма урушга кўникишни бошлади. Одамлар «Яхши, биз барибир Путин билан музокара қилишимиз керак», деб айта бошлади. Ва кейин Путин эрим Алексей Навалнийни ўлдирди. Унинг буйруғига кўра, Алексей уч йил давомида қийноққа солинган: уни оч ҳолда тош қопда сақлашган, ташқи дунёдан аста-секин узиб боришган, учрашувлардан, телефон қўнғироқлари ва ҳатто хатлардан маҳрум қилишган. Кейин ўлдиришди. Шундан кейин ҳам унинг жасадини таҳқирлашди, онасини истеҳзо қилишди.
Бир томондан, ошкора қотиллик Путиннинг ҳамма нарсага қодирлиги ва у билан музокара ўтказиб бўлмаслигини кўрсатди. Аммо бошқа томондан, мен ҳамма ҳайратда қолганини кўряпман. Кўпчилик Путинни умуман мағлуб этиб бўлмайди, деб ўйламоқда. Ва улар умидсизлик билан: сизга қандай ёрдам бера оламан, деб сўрамоқда. Ва Алексей бу саволга қандай жавоб берар эди, деб ўйлаб қоламан. Мен жавоб беришга ҳаракат қиламан, лекин бунинг учун сизга унинг қандай инсон экани ҳақида бироз айтиб беришим керак.
Алексей ихтирочи эди. У ҳар доим ҳамма нарса ҳақида, айниқса сиёсат ҳақида янги ғояларга эга эди. Июн бошида сизда сайловлар бўлади. Кўпчилигингиз сайловолди ташвиқотини олиб борасиз: сайловчилар билан учрашиш, интервю бериш, рекламаларни суратга олиш. Энди тасаввур қилинг-а, буларнинг барчаси тақиқланган. Ҳеч бир телеканал сиздан интервю олмайди. Дунёдаги барча пуллар сизга реклама ролик ишлаб чиқаришга ёрдам бера олмайди. Учрашувга келган сайловчилар эса ўз номзоди билан бирга ҳибсга олинади. Путин Россиясига хуш келибсиз.
Шунга қарамай, Алексей Навалний Россиянинг энг машҳур сиёсатчисига айланишга муваффақ бўлди. У ўз ғояларини миллионлаб одамларга юқтирди. Буни қандай қилди? У доимо бирор нарсани ўйлаб топарди, тажриба ўтказарди. Телевизорда чиқишга рухсат берилмаганми? Бутун мамлакат томоша қилиши учун YouTube тармоғида видео тайёрлашни бошлайсиз. Сайловда қатнашиш тақиқландими? Ҳукмрон партиядан ўринларни тортиб олиш учун тактик овоз бериш стратегиясини ўйлаб топасиз. Ҳатто Путиннинг ГУЛАГидан ҳам Алексей Кремлни ваҳимага соладиган лойиҳалар учун ғояларни етказишга муваффақ бўлди. У зерикарли нарсаларнинг акси эди.
Саволга жавоб мана шу. Агар сиз ҳақиқатан ҳам Путинни мағлуб қилмоқчи бўлсангиз, инноватор бўлишингиз керак. Зерикарли бўлишни тўхтатишингиз керак. Янги резолюция ёки аввалгиларидан фарқ қилмайдиган бошқа санкциялар пакети билан Путинга зарар етказиб бўлмайди. Уни принципиал, маънавият ва қоидаларга эга одам деб ўйлаб, уни мағлуб этиб бўлмайди. У бундай эмас ва Алексей буни анча олдин тушунган. Сиз сиёсатчи билан эмас, балки қонли йиртқич ҳайвон билан ишлаяпсиз. Путин уюшган жиноий гуруҳ раҳбари. У заҳарловчилар ва қотиллардан иборат, аммо уларнинг барчаси «пиёдалар». Асосийси – Путинга яқин одамлар, унинг дўстлари, мафия пулларини сақловчилар.
Барчамиз жиноий гуруҳга қарши курашишимиз керак. Ва сиёсий инновация шундан иборатки, сиёсий рақобат эмас, балки уюшган жиноятчиликка қарши курашда қўлланадиган усуллардан фойдаланиш зарур. Дипломатик ноталар эмас, балки молиявий фирибгарликларни текшириш керак. Хавотир ифодаси эмас, балки мамлакатингиздаги мафия ҳамкорларини, Путин ва унинг дўстларига пул яширишда ёрдам берадиган кўзга кўринмас адвокатлар ва молиячиларни қидириш лозим.
Ушбу курашда сизнинг ишончли иттифоқчиларингиз бор – ўн миллионлаб россияликлар урушга, Путинга қарши, у олиб келаётган ёвузликка қарши. Сиз уларни таъқиб қилмаслигингиз, аксинча, улар билан ишлашингиз керак. Биз билан.
Путин менинг ватанимга қилган ишлари учун жавоб бериши керак. Путин тинч қўшни давлатга қилган ишлари учун жавоб бериши керак. Путин Алексейга қилган барча ишлари учун жавоб бериши керак. Эрим келажакдаги Россия қандай ажойиб бўлишини ҳеч қачон кўрмайди, лекин биз буни кўришимиз керак. Мен эса унинг орзусини рўёбга чиқариш учун қўлимдан келган барча ишни қиламан – ёвузлик орқага чекиниши ва ажойиб келажак учун. Раҳмат.
