АҚШ апелляция суди Трампнинг аксарият тарифларини «ноқонуний» деб топди

Вашингтонда жойлашган АҚШ апелляция суди бўлинган таркибда жума куни Доналд Трампнинг аксарият тарифлари ноқонуний эканини ҳукм қилди. Бу ҳақда хабар берган Reutersʼнинг ёзишича, ушбу қарор Трампнинг тарифларни халқаро иқтисодий сиёсатнинг асосий воситаси сифатида қўллашини заифлаштиради.

Суд тарифларнинг 14 октябргача кучда қолишига рухсат берди, шунда Трамп маъмурияти АҚШ Олий судига шикоят қилиш имкониятига эга бўлади.

«Трамп ўзининг иккинчи президентлик муддатида тарифларни АҚШ ташқи сиёсатининг таянчига айлантирди. Уларни сиёсий босим воситаси сифатида қўллаб, АҚШга маҳсулот экспорт қиладиган давлатлар билан савдо шартномаларини қайта кўриб чиқди. Тарифлар Трамп маъмуриятига савдо ҳамкорларидан иқтисодий ён беришлар олишда қўл келди, бироқ молия бозорларида беқарорликни ҳам кучайтирди», дейилади хабарда.

Трамп қарорни «юқори даражада партиявий» суд қарори дея танқид қилди. «Агар бу тарифлар бекор қилинса, мамлакат учун мутлақ фалокат бўлади», деб ёзди у. Шунга қарамай, у қарор бекор қилинишини тахмин қилди ва Олий суд ёрдамида тарифлар мамлакатга фойда келтиришини айтди.

АҚШ Федерал округ апелляция судининг 7 га 4 овоз билан қабул қилинган қарори Трампнинг савдо уруши доирасида апрель ойида жорий қилган «ўзаро» тарифлари, шунингдек февраль ойида Хитой, Канада ва Мексикага қўйилган алоҳида тарифларнинг қонунийлигини кўриб чиқди. Суд қарори бошқа ҳуқуқий асосларда жорий қилинган тарифларга, масалан, Трампнинг пўлат ва алюминий импортига қўйган тарифларига тааллуқли эмас.

Трамп бугунга қадар жорий қилган божларини — 1977 йилда қабул қилинган Халқаро фавқулодда иқтисодий ваколатлар тўғрисидаги қонун (IEEPA) билан асослаган. Ушбу қонун президентга фавқулодда вазиятларда «ноодатий ва фавқулодда» таҳдидларга қарши чоралар кўриш ваколатини беради.

Суд эса «қонун президентга миллий фавқулодда вазиятда бир қатор чоралар кўриш ваколатини беришини, бироқ бу чоралар орасида тарифлар ёки солиқларни жорий этиш аниқ кўрсатилмаганини» билдирган. «IEEPA'ни қабул қилган Конгресснинг президентга чексиз тариф ваколати беришни кўзлагани эҳтимолдан йироқ» дея суд қароридан иқтибос келтирмоқда нашр.

Апелляция суди қарори икки иш доирасида кўриб чиқилди: беш кичик америкалик бизнес ва 12 та демократлар бошчилигидаги штат IEEPA тарифларга рухсат бермайди деб даъво қилган. АҚШ Конституциясига кўра, солиқ ва тарифлар бўйича ваколат Конгрессга тегишли, президентга бундай ваколат топширилса, у аниқ ва чекланган бўлиши керак.

Тарихан ушбу қонун — АҚШ душманларига нисбатан санкциялар жорий этиш ёки уларнинг активларини музлатиш учун ишлатилган. Трамп эса уни тариф жорий этиш учун қўллаган биринчи президент бўлди. У буни савдо номутаносиблиги, АҚШ ишлаб чиқаришининг сусайиши ва наркотикларнинг чегарадан оқиб кириши билан изоҳлади. Адлия вазирлиги эса қонун импортни «тартибга солиш» ёки бутунлай тўсиб қўйиш орқали тарифларга ҳам йўл беради деб таъкидлади.