Россия–Украина уруши “тенг кураш” босқичига ўтяптими?

Kun.uz'нинг жонли эфирдаги “Геосиёсат” дастурида сиёсий таҳлилчилар Россия–Украина урушининг боришидаги сўнгги тенденциялар юзасидан мунозарага киришди.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Анвар Йўлдошев: Ҳозир фронт чизиғи тахминан 1 200 километрга чўзилган ва иккала томондан ҳам ҳужумлар давом этмоқда. Айрим ҳудудларда Украина Россия эгаллаб олган ҳудудларини қайтариб олишга уриняпти. Россия эса Харков томонида олдинга юришга интиляпти. Умуман олганда, катта силжишлар йўқ, фронт нисбатан барқарор қолмоқда.

Ҳар икки томон ҳам ютуқларни даъво қиляпти. Россия баъзи ҳудудларни эгаллаганини, Украина эса Донбасс ва бошқа жойларда кичик қишлоқларни қайтариб олганини билдиради. Ҳозирги ҳолатни умумлаштириб айтганда, 2025 йилда Россиянинг ҳозиргача эгаллаган майдони тахминан 4 900–5 000 квадрат километр атрофида экан, бироқ баъзи жойларда улар ҳудудларни қайтаришга мажбур бўлган.

Шуҳрат Расул: Халқаро урушни ўрганаётган ташкилотлар ва Украина иддаоларига кўра, 2022 йил ноябридан ҳозиргача Россия Украинадан тахминан 5 842 квадрат километр ҳудудни қўшимча равишда эгаллаган. Бу Украина умумий майдонининг 0,97 фоизига тенг. Бу ҳақда ҳатто президент Путин ҳам баёнот берди.

Энди уруш паритетли ва симметрик шаклга кирди. Бу дегани, тенг уруш кетяпти. Аввал уруш асосан Украина ҳудудига зарба бериш шаклида бир томонлама кетаётган эди, ҳозир эса иккала томондан ҳам бир-бирига тенг жавоб бериш имконияти пайдо бўлмоқда. Украина ҳам Россияга нисбатан тенг даражада зарба бериш имкониятига эга бўляпти. Украинанинг узоқ масофага учувчи дронлари ҳамда ракеталари сони ва имкониятлари кундан кунга ошмоқда.

Бу фақатгина АҚШ бериши кутилаётган “Tomahawk” ракеталари масаласи эмас, ҳамкорлар томонидан бошқа турдаги ҳарбий ёрдам ҳам юбориляпти. Бу қуролларнинг етказилиши Украина томонига сифат жиҳатидан Россияга нисбатан тенг курашиш имконини беради, яъни уруш паритетли ва симметрик характер касб этмоқда.

Уруш давомида Россия Украинадаги коммуникация марказлари, энергетика инфратузилмаси ва иқтисодий объектларга зарба бериб, катта зарар етказган эди, эндиликда Украина ҳам шунга муносиб жавоб бера олиш кучига эга бўляпти. Мисол тариқасида, ҳозирда Украина ўзида мавжуд дронлардан фойдаланиб, Россиянинг айрим нефт корхоналарига жиддий зарба берганини қайд этиш мумкин. Бу имкониятлар ва зарбаларнинг кучи кейинги даврларда янада ошиши кутилмоқда. Натижада агар уруш давом этса, фақат Россиянинг ҳужумларига асосланган фаза ортда қолиб, рақобат ва ўзаро зарбалар билан характерланган янги босқич, яъни қисман паритетли ва симметрик уруш босқичи кучайиши эҳтимолдан йироқ эмас.

Ойбек Сирожов: Сўнгги вақтларда эътиборга молик муҳим жиҳат шундаки, Россия қиш фасли кираётганидан фойдаланиб, Украина инфратузилмасига, асосан иситиш ва энергетика тизимларига зарбалар бермоқда. Худди шундай Украина ҳам Россия шаҳарларида блекаутни юзага келтириш билан дағдаға қиляпти.

Халқаро кучлар томонларни музокарага ундашга ҳаракат қилаётган бўлса-да, ҳар икки томонда ҳам урушни давом эттиришга мойил гуруҳлар ва сиёсий тўсиқлар мавжудлиги муросага эришишни қийинлаштиради. Назаримда, Россия айнан мана шундай урушпарвар кучларни босиб қўйиш учун, жамиятда “майли энди, ҳудудлар бўйича ён бериб бўлса ҳам, тинчликка эришайлик” деган кайфиятни шакллантириш учун ҳаракат қиляпти.

Доналд Трамп Украинага ён босяпти, деяпсизлар. Лекин у биринчи навбатда АҚШ манфаатини ўйлаяпти. У қурол бераётгани йўқ, қурол сотяпти. Кези келганда, қуролини жаҳон бозорида қимматроқ сотяпти. Роса тарозига солиб-солиб сотяпти.

Трампнинг стратегиясида бу урушга нуқта қўйиш масаласи бор. У аввалроқ: “Агар боғда иккита бола урушаётган бўлса, қўйиб бериши керак урушишига. Аввал урушиб олишсин, кейин яраштирса бўлади”. Менимча, у ҳозир яна шу позицияда: тинч йўл билан ҳал қилишни хоҳламайсанми, майли, уруш.

Камолиддин Раббимов: Доналд Трампнинг урушга нисбатан ёндашуви ўзгариб бормоқда. У сайлов кампанияси давомида “Украина–Россия урушини бир кунда тўхтатаман”, деган ваъда берган эди. Бироқ ҳокимиятга келганидан кейин бу жараённинг мураккаблигини тан олиб, “бу урушни бир кунда ҳал қилиб бўлмайди”, деди. Трамп ўз нутқларида илгари саккизта урушни дипломатик йўл билан тўхтатганини таъкидларкан, Россия–Украина можаро­си “энг мураккаб ва ечими қийин уруш” эканини айтмоқда.

Унинг фикрича, асосий муаммо томонларнинг тинчлик келишувини истамаслиги. Трампнинг назарида, айниқса Россия сулҳга тайёр эмас. Аслида, иккала томон ҳам бир-бирига қабул қилиб бўлмайдиган шартларни қўймоқда ва ҳеч бири тўлиқ ғалаба қозониш ҳолатида эмас. Путин Украина билан келишувга бориб, унинг шартларини қабул қилса, Россия ичкарисида “Z-патрио­тлар” уни хоин деб кўриши мумкин. Бу эса ички сиёсий инқирозни келтириб чиқаради. Шу боис Путин урушни давом эттириб, Украина устидан тўлиқ назорат ўрнатиш орқали собиқ совет ҳудудини қайта тиклаш йўлидаги стратегик мақсадини сақлаб қолмоқчи.

Украина эса аксинча, иқтисодий ва ҳарбий жиҳатдан Ғарб билан ҳамкорликни кучайтирмоқда. Америка билан дрон ишлаб чиқариш бўйича битим имзоланган. Франциянинг “Renault” компанияси кабилар Украина ғарбида қурол-аслаҳа ишлаб чиқарувчи заводлар қурмоқда. Сўнгги ойларда Трамп ва Зеленский ўртасидаги муносабатлар нисбатан барқарорлашган. Трамп аввалги танқидларига қарамай, ҳозирда Украинага яқин позицияда турибди. У ёрдамни шартсиз беришни истамаса-да, унинг сиёсий нуқтайи назарида урушни тўхтатишга асосий тўсиқ айнан Путин экани очиқ айтилмоқда.

Суҳбатни батафсил YouTube платформасида томоша қилишингиз мумкин.

НормуҳаммадАли Абдураҳмонов суҳбатлашди.