Ис газидан заҳарланишга қарши биринчи самарали восита ишлаб чиқилди

У кўринмас, ҳалокатли ва ўнлаб йиллар давомида одамларга «ҳамроҳлик» қилмоқда, аммо ис гази билан заҳарланишга қарши кураш энди тарихда биринчи антидот ёрдамида олиб борилиши мумкин, у заҳарли молекулани қон оқимидан тезда олиб ташлайди.

Ис газидан (CО) заҳарланиш ҳар йили АҚШ бўйлаб шошилинч ёрдам бўлимларига 50 мингта мурожаатга сабаб бўлади ва тахминан 1,5 мингта ўлимга олиб келади, ҳар бир ҳолат шармандали исрофгарчилик ва фожиали хато сифатида баҳоланади.

Ҳозирги вақтда ис газидан заҳарланишни даволашнинг ягона усули кислород терапияси бўлиб, у организмга заҳарли газни чиқариб ташлашга ёрдам беради. Аммо даволанган тақдирда ҳам тирик қолганларнинг деярли ярми узоқ муддатли юрак ва мия шикастланишидан азият чекади. Бу эса тезроқ ва самаралироқ аралашув чораларини кўриш заруратини келтириб чиқарди.

Мэриленд университети тиббиёт мактаби (UMSOM) томонидан эълон қилинган тадқиқотда RcoM-HBD-CCC деб номланган оқсилга асосланган янги терапия ҳақида сўз боради. У қондан углерод оксидини сўриб олувчи сўрғич вазифасини бажаради.

RcoM (метаболизм регулятори) Paraburkholderia xenovorans бактериясидан ажратиб олинган табиий оқсил бўлиб, у атроф-муҳитдаги ис газининг энг кичик миқдорини аниқлаш учун ишлатилади. У кислородга ёки қон оқимидаги бошқа муҳим молекулаларга, масалан, қон босимини тартибга солиш учун жуда муҳим бўлган азот оксидига таъсир қилмасдан углерод оксидини ушлаб қолади.

CО «сокин қотил» сифатида кенг танилган, чунки одатда ёниш манбалари, жумладан, ошхона плиталари, пропан иситгичлари, автомобил чиқинди газлари ва ўтинлар томонидан чиқариладиган бу ҳидсиз газ аста-секин заҳарлайди, бу эса жабрланувчига дарҳол сезилмайди.

Ҳозирги вақтда ис газидан заҳарланишни даволашнинг ягона усули 100 фоиз тоза кислород бериш ҳисобланади, баъзан босим остидаги барокамерада. Кўпинча ис газидан заҳарланиш оқибатларини бартараф этиш учун беморлар ўз вақтида шифохонага етказилмайди, тўғри ташхис қўйилмайди ва даволанмайди, бу эса узоқ муддатли юрак ва неврологик жароҳатларга ёки ҳатто ўлимга олиб келиши мумкин.

Қон оқимига кирган RcoM-HBD-CCC каби тозаловчи гемопротеинлар тезда углерод оксиди молекулалари билан боғланиб, қондан углерод оксидининг ярмини чиқариб ташлаш учун зарур бўлган вақтни бир дақиқадан камроққа қисқартиради. Анъанавий тоза кислород терапиясида бу бир соатдан кўпроқ давом этади, ҳеч қандай даволанишсиз эса беш соат.