Дунёда олтин захиралари қисқаряптими? Инфографика ва прогноз

Агар инсоният томонидан қазиб олинган барча олтин (тахминан 216 000 тонна) ягона қуймага айлантирилса, у баландлиги атиги 22 метр бўлган — тахминан етти қаватли бинога тенг — куб шаклини олган бўлар эди.

Таққослаш учун, жаҳон миқёсида аниқланган ва иқтисодий жиҳатдан самарали деб баҳоланган олтин захиралари тахминан 64 000 тоннани ташкил қилади, бу эса баландлиги 15 метр бўлган кубга тўғри келади.

Ушбу инфографика Бутунжаҳон олтин кенгаши ва АҚШ Геологик хизмати (USGS) маълумотларига, шунингдек Британия энциклопедиясидан олинган тарихий контекстга таянади ва бу қимматбаҳо металл захираларининг умумий манзарасини намойиш этади.

Маълум барча захираларнинг деярли учдан икки қисми аллақачон ерости конларидан қазиб олинган. Янги конлар камроқ топилаётгани ва қазиб олиш қиймати ўсиб бораётгани сабаб, асосий эътибор аста-секин иккилaмчи хомашёни қайта ишлаш ва қазиб олиш технологияларини такомиллаштиришга силжияпти.

Инсоният тарихи давомида қазиб олинган олтиннинг учдан икки қисми 1950 йилдан кейин — технологик тараққиёт ва саноат талаблари туфайли — қўлга киритилди. Урушдан кейинги давр йирик карерлар ва самарали аффинаж усулларининг пайдо бўлиши билан ажралиб туради. Бугун рудада металл миқдори пасайиб бораётгани сабаб қазиб олиш суръатлари секинлашмоқда, аммо айланмадаги жами олтин ҳажми ҳар йили секин-аста кўпайиб бормоқда.

Қазиб олинган барча олтиннинг тахминан 45 фоизи заргарлик буюмлари кўринишида, 22 фоизи эса қуймалар ва тангалар кўринишида мавжуд. Марказий банклар тахминан 17 фоизига эгалик қилади — олтинни инфляция ва геосиёсий ноаниқликка қарши стратегик захира сифатида ушлаб туради. Олтин технологик ва бошқа саноат тармоқларида — электроникадан то аэрокосмик компонентларигача — қўлланади.

2025 йилда олтин нархи тарихда илк бор бир унция учун 4000 АҚШ долларига етди. Бу инвесторлар долларнинг кучсизланиши, геосиёсий ўзгарувчанлик ва иқтисодий ноаниқлик шароитида хавфсиз восита излагани билан изоҳланади.

Иқтисодий жиҳатдан самарали деб баҳоланган ерости захиралари тахминан 64 000 тонна бўлса-да, бу қолган барча металлни қамраб олмайди.

Дунёда ҳали очилмаган конлар мавжуд ва олтин нархларининг ўсиши билан кичикроқ руда конларини ишлаб чиқариш ҳам иқтисодий жиҳатдан мақбул бўлиб боради. Юқори нархлар қидирув компанияларини геология-қидирув ишларини фаоллаштиришга рағбатлантиради, бу эса, охир-оқибат, янгиликларга олиб келиши мумкин.