Бола томоғини люгoль билан артиш мумкинми? Педиатр маслаҳати

Люгoль нима ва қандай ишлайди?

Люгoль – таркибида ёд бўлган антисептик эритма. У бактериялар ва айрим вирусларга қарши фаол ишлайди, шиллиқ қаватдаги яллиғланишни камайтиради. Шу вақтгача мазкур эритма асосан бўғиздаги микробларни йўқотиш, яллиғланишни камайтириш ва томоқни “дезинфекция” қилиш учун ишлатилган. Илгари у поликлиникаларда жуда кўп қўлланган, шунинг учун аксар одамлар мазкур эритмани энг ишончли восита деб билади.

“Люгoль таркибида ёд ва калий ёдид бўлади, мазкур моддаларнинг бирикмаси микробларни йўқ қилади. Ёд микроблар билан бевосита реакцияга киришганда, уларнинг ҳужайра деворини емириб, “куйдириб” юборади. Шу боис люгoль бактериялар ва айрим вирусларга қарши яхши ишлайди. Умумий таснифлаб айтганда, люгoль шиллиқ қаватга суртилганда ёки пуркалганда микробларни йўқ қилади, яллиғланишни камайтиради ва оғриқни бироз енгиллаштиради. Шу сабабли авваллари томоқ оғриганда шифокорлар болаларнинг томоғини ушбу восита билан артишарди”, – дейди педиатр, неонатолог Комила Муталова.

Болаларга нега тавсия этилмайди?

Ҳозирги тиббиётда касалликларни даволаш учун танлов жуда катта: турли антисептик, спрей, таблетка ва табиий воситалар бор. Шифокорнинг таъкидлашича, люгoль кучли ёдли антисептик бўлиб, ҳамма болага бирдек мос келмайди.

Биринчидан, ёд организмда тез сўрилади: люгoль томоқдаги шиллиқ қатламга суртилганда ёки пуркалганда, ундаги ёднинг бир қисми тери ва шиллиқ қатлам орқали тана ичига ўтиб кетиши мумкин. Организмга кирган ёд қон орқали тарқалиб, энг аввало, қалқонсимон без (тироид) фаолиятига таъсир қилади. Қалқонсимон без эса организмнинг асосий “метаболизм бошқарувчиси” бўлиб, унинг гормонлари бутун тана ишлашини назорат қилади. Ёднинг кўп миқдорда организмга кириши натижасида гормонлар баланси бузилиши, яъни без ортиқча ишлаши ёки аксинча сусайиб қолиши мумкин. Болаларда бу ҳолат ўсиш, вазн, қувват ва руҳиятга таъсир қилиши эҳтимоли бор.

Иккинчидан, болада ёдга аллергия бўлиши мумкин. Боланинг танаси ёдга сезгир бўлса, қуйидаги белгилар пайдо бўлади: терида қизариш ёки тошма, қичишиш, юз ёки томоқ шишиши, нафас олиш қийинлашиши, баъзан кўз, лабларнинг шишиши. Бундай белгилардан бири пайдо бўлса, люгoль ишлатишни тўхтатиб, шифокорга мурожаат қилиш зарур.

Учинчидан, люгoль кучли эритма бўлгани учун шиллиқ қаватни тирнаши ёки “куйдириб” юбориши эҳтимоли мавжуд. Томоқ жуда нозик, рефлекслари кучли бўлган, яъни организми ташқи таъсирга тез жавоб берадиган болаларда (масалан, кичик ёшдаги чақалоқларда) бу қусиш, балғам кўпайиши ёки оғриқни кучайтириши мумкин.

“Ушбу жиҳатларни инобатга олиб, болалар томоғини лугол билан артиш тавсия қилинмайди. Айниқса, 5 ёшгача бўлган болаларга ота-оналар ўзбошимчалик билан люголь суртмасликлари керак: мазкур ёшдаги чақалоқ ва кичик болаларнинг қалқонсимон бези ҳамда организми жуда сезгир бўлади”, – дейди Комила Муталова.

Люгол шишни даволамайди

Мазкур эритма томоқдаги микробларни бироз камайтириши ва оғриқни енгиллаштириши мумкин. Бироқ томоқ оғриғи стрептококк ангина, яъни йирингли, бактерияли ангина бўлса, люгoль касалликни тўлиқ даволай олмайди. Чунки бу бактериялар фақатгина томоқ юзасида эмас, томоқ безлари ичида чуқур жойлашади. Люгoль эса фақат ташқи юзага таъсир қилади. Бактериялар ичкарида қолиб кетади ва кўпайишда давом этади.

Муқобил, хавфсиз ечимлар

Томоғи оғриган болага қуйидагилар кўпроқ тавсия этилади:

§ Илиқ, туз аралаштирилган сув билан чайиш (6+ ёшдан, ютиб юбормаслиги шарти билан);

§ Илиқ ичимликлар: асал-лимонли сув (1 ёшдан катта болага) ичиш;

§ Дорихона спрейлари (болаларга мос, ёдсиз антисептиклар)дан фойдаланиш;

§ Шифокор тавсиясига кўра, пробиотик пастилкалар, антисептик эритмалар қабул қилиш.

Агар болада томоқ оғриғи узоқ давом этса, юқори иситма тушмаса, ютиш қийинлашса, бўйнидаги лимфа тугунлари катталашса ва томоқда оқ-йирингли доғлар пайдо бўлса, бу оддий шамоллаш эмаслиги эҳтимоли катта. Бундай белгилар стрептококк ангинага хос бўлиб, у ҳолда фақат уй шароитидаги воситалар ёрдам бермайди. Касалликни тўғри аниқлаш ва асоратларнинг олдини олиш учун болани педиатрга кўрсатиш керак. Шифокор таҳлил ўтказади ва керакли муолажаларни буюради, чунки бу ҳолатда организмга бактерияга қарши кучли даво зарур бўлади. Эрта мурожаат қилиш боланинг тезроқ тузалиши ва келажакда юрак ёки буйрак билан боғлиқ муаммолар келиб чиқишининг олдини олишга ёрдам беради.

Диёрахон Набижонова