Boshlang‘ich nuqta: Mourino Pepga yutqazdimi?

Pep Gvardiola APLdagi bir qancha rekordlarni yong‘oq misoli chaqib tashladi, eng yomoni, bu yong‘oqlar asosan, shaharning narigi tarafida istiqomat qilayotgan Joze Mourinoning boshida chaqilayotgani voqeani yanada qizitib yubormoqda. O‘tgan yili chempionlikni nishonlagan Konte, bunday holatlarga o‘rganib qolgan Venger, sakson besh millionga himoyachi sotib oladigan pul bo‘la turib, doim bechoraga o‘xshab turadigan Klopp emas, aynan Joze Mourinoga qarab istehzoli kulaveramiz.

Sababi, oddiy, har ikki murabbiy bir vaqtda, bir maqsadlarda Angliyadagi ikki jamoaga taklif qilingan, deyarli bir xil pul sarflashdi, kimdir unisini, kimdir bunisi muvaffaqiyatliroq bo‘lishini aytdi. Mana shu kurashda Pep Gvardiola 15 ochkoga o‘zib ketdi. Joze yig‘lamay, kim yig‘lasin?

Joze yig‘ladi, «MYu»da tarkibni kuchaytirish uchun yana transferlar lozimligini aytar ekan, «Manchester Siti» hatto qanot himoyachilari uchun ham ellik million funt sarflayotganini qistirib o‘tdi. Hech kim uning gapini eshitmadi, eshitganlar uning ustidan kuldi - axir sen ham uch yuz million yevro pul sarflading, nahotki bu pullar «Byornli»ni yutish uchun yetarli bo‘lmasa?

Boshqa tarafdan, vaziyatga chuqurroq qarash imkoni doim mavjud. Xo‘sh, rostan ham murabbiylar poygaga ayni boshlang‘ich nuqtadan chiqishdimi? Bu savolga javob izlar ekanmiz, portugaliyalik mutaxassisga rostan ham oson emasligini anglagandek bo‘lamiz.

BOShLANG‘ICh NUQTA

Joze va Pep yangi jamoalarga tayinlashganidan avvalgi mavsumda, har ikki Manchester klubi teng ochko jamg‘argan va faqat to‘plar nisbatiga ko‘ra, «Siti» 4-o‘rinni olgandi. O‘zaro o‘yinlarda hatto «Yunayted» bir g‘alaba va bir durangga erishgan. Bu tomondan qaraganda, murabbiylarga ayni saviya va ayni kuchdagi jamoalar meros bo‘lib qolgan. Rostan ham shundaymikin?

Yo‘q. «Manchester Siti»da Gvardioladan oldin Manuel Pellegrini to‘liq uch mavsum ishladi. Ilk mavsumdayoq chempionlikka erishgan chililik mutaxassis bemalol o‘z jamoasini qurdi va «Siti» deyarli o‘zgarmas tarkib bilan mana shu uch yilni o‘tkazdi. Transferlar ham bir murabbiy yo‘nalishi va rejasi asosida amalga oshirib borildi. Ya'ni, Gvardioladan oldingi uch yil qaysidir ma'noda barqaror o‘tgandi. Pellegrini bu davrda birinchi, uchinchi va to‘rtinchi o‘rinlarni oldi. Shuningdek, Pellegrini Manchesterga «Malaga»dan tashrif buyurganini, ya'ni, asosan ispan futboli targ‘ibotchisi bo‘lganini e'tiborga olsak, bu tomondan ham Gvardiolaga oson edi. Pellegrini jamoaga olib kelgan De Bryuyne, Sterling, Otamendi, Fernandino, shuningdek, Silva, Aguero kabi eski futbolchilar Pep Gvardiolaning g‘oyalariga mos ekanini ko‘rmoqdamiz, bu futbolchilar hozir uning asosiy qurollaridir.

Joze Mourino tashrif buyurgan «Manchester Yunayted» esa, Fergyusondan keyingi xaosni boshdan kechirayotgan jamoa edi. Moyyes transferlar orqali jamoani rivojlantirish tugul, Serdan qolgan borini ham sochib yubordi, Lui van Gaalning sarflari ham yangi jamoa poydevori uchun ishlamadi yoki muvaffaqiyatsiz chiqdi. Van Gaal amalga oshirgan transferlardan Shnayderlin, Shvaynshtayger, Valdes, Depay, Di Mariya, Falkao kabi nomlar hozir jamoada yo‘q, Darmiyan, Blind, Roho, Romero, Shou esa, yaqin zamonda sotib yuborilishi ham mumkin. Mana shu sanab o‘tilgan 11 futbolchi Mourino kelishidan oldingi ikki yil ichida sotib olinganini tasavvur qila olasizmi? To‘g‘ri, yaxshi murabbiy bor masalliqdan yaxshi jamoa tuza olishi bilan ham ustun bo‘lishi kerak, ammo Lui van Gaalning uslubi Jozenikidan butkul farq qilishi va rostan ham, agar yaxshiroq qaralsa, gollandiyalik murabbiyning xaridlari o‘rtacha futbolchilardan tuzilgani va asosan ma'lum yo‘nalish uchun rejalashtirilganini payqasa bo‘ladi. Joze voris sifatida faqat Reshford, Marsiyal va Lingard kabi yosh futbolchilar uchun Van Gaalga rahmat aytishi mumkin xolos.

Oddiy misol, «Lester»ga qarshi o‘yinda himoyada - Jons, Smolling, Yang va Valensiya o‘ynadi - to‘rttovi ham Aleks Fergyuson davrida xarid qilingan futbolchilardir. Bu nimani anglatadi? Joze Mourinoga shu qadar sochilib yotgan pazzl meros qoldiki, bir tomonni to‘g‘irlasa, ikkinchi tomon pand beradi - mustahkam asosni yaratib, keyingina uni kuchaytiruvchi murvatlarni sotib olishni boshlash va bu vazifani qandaydir minimum vazifalarni amalga oshirgan holda qilish oson emasdi.

Gvardiola kelguncha, Pellegrini o‘sha asosni yaratgan, hatto De Bryuyne, Sterling transferlari orqali, mana shu yo‘nalishda tarkibning sifatini oshirish ishlarini ham boshlab ulgurgandi. Pep bu jamoani yangi bosqichga olib chiqdi, bir necha qadam oldinga boshladi, tan olaman, lekin siz ham tan olingki, Jozeda ma'lum yo‘nalishda davom ettirgani biror asos ham qolmagan edi. Hatto Lui van Gaalning o‘zi ham ikki yil faqat asos qidirgan - uning iste'fosiga ham aynan mana shu jihat - konkret relsning yo‘qligi sabab bo‘lgandi, menimcha.

Shuni e'tiborga olsak, Joze Mourino o‘z qarashlari va g‘oyalariga mos jamoani meros qilib olmadi. Bu tomondan u Pepdan boshlang‘ich nuqtada anchagina orqada edi.     

TRANSFeRLAR

O‘tgan uch transfer oynasida Pep Gvardiola 12 (Stounz, Sane, Silva, Nolito, Bravo, Emerson, Jyezus, Gundo‘g‘an, Mendi, Uolker, Danilo) transfer, Joze Mourino esa 7 (Pogba, Mxitaryan, Ibrahimovich, Lukaku, Matich, Lindelof) transferni amalga oshirdi. «Manchester Siti» bu transferlar uchun 331 million yevro, «Manchester Yunayted» esa, 290 million yevro sarfladi.  

Avvalgi bo‘limdagi omillarni e'tiborga olmay turib, transferlar haqida to‘liq tasavvur paydo qilish mumkin emas. Ha, bizda qandaydir sonlar bor, millionlar - bu jihatdan har ikki jamoa ham bir-biriga yaqin pul sarflagan. Ammo boshlang‘ich nuqta teng bo‘lmas ekan, yakuniy natija baribir farq qilaveradi.

Oddiy misol, «Manchester Yunayted»ning sarflarini deyarli ikki barobarga oshirib turgan summa - Pol Pogbaning transferidir. Pogba orqali «MYu» maydon markazini mustahkamlovchi va hujum chizig‘idagi asosiy kreativga javob beruvchi yetakchiga ega bo‘ldi. «Manchester Siti»da esa, Pogbaga ehtiyoj yo‘q edi - bu pozitsiya uchun Kevin De Bryuyne tarkibda bor. Aytmoqchimanki, hamma Pogbaning transferi orqali «Yunayted»ning sarflarini katta qilib ko‘rsatmoqchi bo‘lishadi, lekin bu transfer tarkibni kuchaytiruvchi emas, tarkibning asosini yaratuvchi transfer edi. Misol uchun, agar hozir Mata yoki Mxitaryan o‘ynashi mumkin bo‘lgan pozitsiyaga Dibala yoki Grizmann sotib olinsa, ana shunda jamoani kuchaytiruvchi transfer amalga oshdi deyish mumkin, chunki bu transfer orqali Mourino tarkib saviyasini bir pog‘ona yuqoriga ko‘targan bo‘ladi.

Matich, Pogba, Lukaku transferlari uchun katta pullar sarflangan bo‘lsa-da, bu transferlar yetishmayotgan murvatlarni to‘ldiruvchi xaridlar edi, bu futbolchilar to‘p suradigan pozitsiyada hech kim yo‘q edi. Bu futbolchilar orqali jamoa asosi yaratilmoqda, ana undan keyin, tortning tepasini yasatish, ya'ni Dibala yoki O‘zilni sotib olish mumkin.

Gvardiolada esa asos bor, u Navas o‘rniga Saneni, Kompani o‘rniga Stounzni Kolarov o‘rniga Uolkerni, Ture o‘rniga Gundo‘g‘anni sotib olish orqali, jamoa saviyasini oshirib bormoqda (Pep Gvardiola «MYu»da muammosiz bo‘lgan darvozabon pozitsiyasiga 40 million sarflaganini e'tirof etamiz, albatta - aynan shu pozitsiyada «MYu» ustun edi xolos). Transfer siyosatida «Manchester Siti» yetib kelib bo‘lgan bosqichga «Manchester Yunayted» hali yetib kelgani yo‘q. Har ikki murabbiy bir paytda boshlagan bo‘lishsa-da, yuqorida aytilganidek, Pep aslida ancha oldinroqda turib, estafeta tayoqchasini Pellegrinidan qabul qilib olgandi.

Shu tomondan olib qarasak, Mourinoga «Real»da osonroq bo‘lgan. U kelishidan oldinroq, «Real» yangi jamoa qurish yo‘lida ancha ishlarni boshlab ulgurgan (qizig‘i, u yerda ham Pellegrini), Ronaldu, Benzema, Alonso, Kaka kabi yirik xaridlar amalga oshirilgan. Di Mariya va O‘zil transferlari jamoani yanada kuchaytirish va o‘z g‘oyalarini ilgari surishga tayyorlash yo‘lidagi ishlar bo‘lgandi xolos.

Bu fikrlar Mourinoga bo‘layotgan e'tirozlarning ortiqcha ekanini va qilinayotgan xaridlarni hadeb pesh qilavermaslik kerakligini anglatadi. Transferlar futbolning bir bo‘lagi va har qanday jamoaning har qanday holatida muntazam amalga oshirib turiladigan ish. APL chempioni «Chelsi», chempion bo‘lishiga qaramasdan, Morata, Bakoyoko, Ryudiger, Dzapakosta (Kosta va Matich ketdi) kabi futbolchilarni o‘z safiga qo‘shib oldi. O‘tgan mavsumda «Chelsi»dan 25 ochko ortda qolgan «MYu» ham deyarli o‘sha darajada sarf (Runi va Zlatan ketdi) qildi va hozirda bu ikki jamoa hozirda deyarli teng ko‘rsatkichlarni amalga oshirmoqda. Ya'ni «MYu»da ko‘proq o‘sish kuzatilganiga qaramasdan, tanqidlarning ancha ko‘proq bo‘layotgani qiziq, men uchun.

BOSIM

Manchesterning qizil qismida bosim kattaroq ekanini hech kim inkor qilmasa kerak. To‘g‘ri, bu jamoalarning oxirgi zafarlariga mos ravishda 4 va 5 yil bo‘ldi - ya'ni u qadar bir-birlaridan uzoq emas. Ammo «Siti» o‘sha chempionlikdan tashqari, yana ikki marta chempionlik uchun kurashdi, boshqa ikki yilda ham YeChL yo‘llanmasini beruvchi o‘rinlarni egalladi. «Manchester Yunayted» esa, Fergyusondan keyin, 7-4-5-6 o‘rinlarni olganini e'tiborga olsak, jamoa ichidagi va tashqarisidagi behalovatlik davom etmoqda.

APL ochilganidan beri uzluksiz bosh sovrin uchun kurashgan «MYu»ning qatorasiga 4 yil bu o‘rinlarga hatto yaqin kelmayotgani Mourinoga qo‘shimcha bosim yuklamoqda.

Masalan, Mxitaryan va Lindelof bilan bog‘liq voqealarni olaylik. Mourino bu futbolchilarni o‘zi sotib oldi, lekin bir muddat tarkibdan uzoq tutdi. O‘sha davrlarda portugaliyalik mutaxassisni ayblamagan, uning ustidan kulmagan odam bo‘lmadi, hisob. Qanaqasiga o‘zi sotib olgan o‘yinchini o‘ynatmaydi? Maur xato qildimi?

Xuddi shu pallada esa, Manchesterning ko‘k tomonida Pep Gvardiola bemalol Nolitoni sotib olar va bir yil o‘tib, qaytarib sotib yuboraverar, hech kim bu haqida gapirmasdi ham. Pep uch oy Ture bilan teskari bo‘lib yurishi, keyin majburlikdan tarkibga qaytarishi, o‘sha Ture «Siti»ni bir qator o‘yinlarda qutqarib qolishi mumkin. Hech kimning ishi yo‘qdek. Katta pulga olib kelingan Bernardu Silva nega kam maydonga tushyapti, deb hech kim ayyuhannos solmaydi ham. Mendining jarohati yarim himoyachi Delfni o‘ynatishga majbur qilsa, nega katta pulga Danilo sotib olindi, deb so‘rashmaydi ham.

To‘g‘ri, bunday holatlarni «Manchester Siti» ko‘rsatayotgan ajoyib o‘yinlar yopib yuborayotgan bo‘lishi ehtimol. Ammo eslang, «Yunayted»ning o‘sha «4-0»lik davrlarida ham, nega Marsiyal zaxirada qolayotgani haqida muhokamalar juda ko‘p bo‘lgandi.   

Yana bir misol. Hozirgi tanqidchilarning bayroq qilayotgan yana bir fakt - «Manchester Yunayted» yaratilayotgan xavfli vaziyatlar va yaqqol imkoniyatlar borasida, ya'ni xG jadvalida APLda 6-o‘rinda boryapti, shuning uchun jamoaning ochkolar bo‘yicha 2-o‘rinda borayotganiga e'tibor bermaslik kerak ekan. Jamoa bu o‘yini bilan shu o‘rinda turishi va shuncha ochko olishi aslida nohaqlik ekan. Ammo esingizda bo‘lsa, o‘tgan yili «MYu» juda ko‘p xavfli vaziyatlar yaratgan, bu bo‘yicha ligada 2-3 o‘rinlarda borgan, ammo gol ura olmagani uchun oltinchi o‘rinda yurgandi. Mourino vaziyatlar yaratilayotgani haqida qancha bong urmasin, hech kim o‘sha xG jadvalga qarashni istamagandi.

Aslida buning izohi juda oson, jamoa gol ura olmasa ko‘proq hujum qiladi va ko‘proq vaziyat yaratadi. Hisobda oldinda borsa, bu vaziyatlar sezilarli kamayadi, shunday emasmi? O‘sha «Arsenal» o‘zaro o‘yinda vaziyatlar borasida «MYu»dan uch barobar ustun bo‘lganining sababi, mehmonlar 2:0 hisobida oldinga chiqib olgani emasmidi? Qanday qilib, o‘yin ssenariysi va ma'lum palladagi tablodagi hisobni nazarga olmay turib, bir jamoani ikkinchisidan ustun bo‘lganini aytish mumkin?

MOURINO YoMON IShLAYaPTIMI?

Aslini olganda, unday emas. Jamoa chempion jamoa rejimidagi ochkolarni to‘plamoqda. APL tarixida 20 turdan so‘ng eng ko‘p ochko to‘plab, rekord o‘rnatgan «Arsenal» va «Chelsi»ning o‘sha ochkolari bugungi «MYu»dan atigi 3-4 ochkoga ko‘proq xolos edi va hatto kamroq gol urgandilar. Chempionlik uchun kurashish niyatida mavsumga kirib kelgan boshqa 4 top jamoa hozirda «MYu»dan pastroqda turibdi.

Mourinoning muammosi shu paytgacha hech kimning aqliga sig‘maydigan natijani qayd etayotgan Pep Gvardiolaning «Manchester Siti»sidir. Aynan o‘sha klub fonida Jozening natijalari juda yomon ko‘rinayotgani tabiiy. Zero «Byornli»yu «Lester»lar bilan duranglar har doim, xar qanday chempion ijrosida bo‘lgandi avvallari.

Bu holatni qaysidir ma'noda, yuqorida tilga olingan 2010 yilga qiyoslash mumkin. Mourino ixtiyoridagi «Real» har qancha kuchli va yulduzli bo‘lmasin, Gvardiolaning «Barselona»si ancha ilgarilab ketib bo‘lgandi. Jozeda o‘sha jamoaga yetib olish, yaqinlashish vazifasi bo‘lgan va bu ishni u uddalay olgandi.

Joze Mourino bu safar ham ana o‘sha ishni uddalaydimi, yo‘qmi, bilmayman. Ammo buning uchun avvalo, bugungi «Manchester Siti»ning ham ancha ilgarilab ketganini hamma qabul qilishi, Mourinoni tinch qo‘yishi kerak.

Birovni ta'qib qilishdagi eng muhim va birinchi qadam uning oldinda turganini tan olishdir.

Qahramon Aslanov