Yetti toifadagi jannatiy kishilar

Arshning soyasidan joy oladigan yetti toifa kishilar haqida bilasizmi? Bu yetti xislat haqiqiy, komil mo‘min bandalarning har birida mujassam bo‘lishi zarur bo‘lgan sifatlardir.

عن ابى هريرة رضى الله عنه عن النبى صلى الله عليه وسلم قال "سبعة يظلهم الله فى ظله يوم لاظل الا ظله : الامام العادل و شاب نشاء فى عبادة ربه, و رجل قلبه معلق فى المساجد, و رجلان تحابا فى الله اجتمعا عليه و تفرقا عليه و رجلطلبته ذات منصب و جمال فقال انى اخاف الله, و رجل تصدق اخفى حتى لاتعلم شماله ما تنفق يمينه و رجل ذكرالله خاليا فعاضت عيناه" (متفق عليه

Ma'nosi: Yetti nafar kishini Alloh taolo qiyomat kuni o‘z Arshining soyasidan boshqa soya bo‘lmagan kunda soya tagiga oladi. Bular: 1. Odil Imom; 2. Allohning ibodati bilan mashg‘ul bo‘lgan yigit; 3. Qalbi masjidga doimo bog‘langan kishi; 4. Alloh uchun do‘stlashgan kishilar. Ular Alloh yo‘lida do‘stlashib, Alloh uchun ajraladilar; 5. Go‘zal va aslzoda xotin zinoga chaqirganda men Allohdan qo‘rqaman deb bormagan kishi; 6. Sadaqasini maxfiy qilib bergan kishi, sadaqani shu darajada maxfiy qilganki, hatto o‘ng qo‘li bilan bergan sadaqasini chap qo‘li bilmaydi; 7. Hech kim yo‘q, xoli joyda Allohni eslab ko‘z yosh to‘kkan kishi”.  Bu hadisni Imom Buxoriy va Muslim Sahih kitoblarida rivoyat qilishgan.

Quyida bu yetti nafar shaxslarni har biriga alohida to‘xtalib o‘tamiz. Ularning birinchisi Odil Imomdir. Ya'ni odil rahbar yo boshliq. Uning birinchi o‘ringa qo‘yilishini sababi dunyo hayotining yaxshi borishi, fuqarolarning yaxshi yashashi jamiyatning pokiza bo‘lishi – ularning adolatiga bog‘liq. Zero xabarda shunday marhamat qilinadi:

"قوام الدنيا باربعة اشياء اولها بعلم العلماء و الثانى بعدل الامراء و الثالث بسخاوة الاغنياء و الرابع بدعاء الفقراء".

“Dunyoning asosi to‘rt narsaga bog‘liq: 1 – Olimlarning ilmiga; 2 – Amirlarning adolatiga; 3 – Boylarning saxiyligiga; 4 – Kambag‘allarning duosiga”.

Amirlarni (rahbarlarni) eng a'lo xulqi adolatdir. Shuning uchun ham qiyomat kunida amirlardan eng avval adolatidan so‘raladi. Bu xususda shunday deyiladi:   "اول ما يحاسب الامراء العدل" Ya'ni: “Amirlar birinchi bo‘lib adolatdan hisob-kitob qilinadilar”.

Qur'oni karimda marhamat qilinadi:  "ان الله يامر بالعدل و الاحسان..." “Alloh taolo sizlarni adolatga va yaxshilik qilishga buyuradi” (Nahl surasi – 90 oyat).

Payg‘ambarimiz Muhammad s.a.v.ning ushbu hadisi shariflari ham shunga dalolat qiladi:

"عدل ساعة خير من عبادة ستين سنة قام ليلها و صام نهارها" “Bir soat qilingan adolat 60 yillik kechalari bilan namoz o‘qib va kunduzlari bilan ro‘za tutib qilingan ibodatdan afzaldur”. Ushbu satrlarni o‘qigan o‘quvchida adolat amirlarga kerak ekan, bizlar bu to‘g‘risida shuncha gapni so‘zlashimizni nima keragi bor degan fikr kelishi mumkin. Bunga javoban aytamizki: yo‘q, aziz o‘quvchi bu narsa juda kerak. Chunki Rasululloh s.a.v.ning: "كلكم راع و كلكم مسئول عن رعيته"  “Sizlar har biringiz o‘z qo‘l ostlaringizdagilarga rahbardursizlar va ular uchun javobgardursizlar” – degan hadislariga binoan har birimiz amirdurmiz va adolat qilishga ma'murdirmiz. Demak, har bir musulmon kishi adolatni o‘z oilasidan boshlashi kerak.

Masalan, oiladagi adolat ayol va farzandlarga Allohni tanitib ularga shariat ahkomlarini o‘rgatish bilan qaror topadi. Alloh taoloni amr etadi: "يا ايها الذين امنوا قوا انفسكم و اهليكم نارا" “Ey mo‘'minlar! O‘zlaringni va oila a'zolaringni do‘zzax o‘tidan saqlanglar” (Taxrim surasi – 6 oyat).

Arshning soyasidan joy oladigan ikkinchi toifa yosh bo‘la turib ibodatga mashg‘ul bo‘lganlardir. U shuning uchun ham ikkinchi o‘rinda turadiki, doimo Alloh taologa munojotda bo‘ladi. Yoshlik o‘n sakkizdan o‘ttiz uchgacha bo‘lgan davrni o‘z ichiga oladi va u inson uchun eng ulug‘ ne'mat hisoblanadi. Shuning uchun Alloh taolo qiyomatda yoshlik to‘g‘risida alohida hisob-kitob qiladi. Bu hisobni yengil bo‘lishini xohlagan har bir inson o‘z yoshligini g‘animat bilib, yaxshi ishlarni, toat-ibodatlarni qilishga mashg‘ul bo‘lib qariligi va oxirati uchun tayyorgarlik ko‘rish kerak. Rasululloh s.a.v. marhamat qiladilar:

"ان الله يبغض الشاب الفارغ" “Alloh taolo bekorchi yosh yigitdan g‘azablanadi”. Bu hadisdagi bekorchilikka dunyoviy ish bilan mashg‘ul bo‘lmaslik ham kirsa-da, asli maqsad Allohga ibodat qilishdan bekor bo‘lishidur. Ammo yosh kishi Allohga ibodat qilish bilan mashg‘ul bo‘lsa, uni ajriga teng keladigan hech bir savob yo‘q. Rasululloh s.a.v. marhamat qiladilar: "انا حبيب الله و الشاب التائب حبيب الله" “Men va yosh bo‘lib tavba qilgan kishi Allohning do‘stimiz”.

Yoshlikdagi ozgina ibodat qariganda qilinadigan ko‘p riyozatlardan afzaldur. Chunki, bu paytda ibodatga to‘siq juda ko‘p bo‘ladi. Bir tomondan nafs, yana bir tomondan shahvat va hokazolar. Shuningdek  yoshlik paytda nima qilaman desa qo‘lidan keladi. Kimki shuncha to‘siqlarni yengsa va kuchini ibodatga sarf qilsa, albatta uni ishi maqtovga sazovordir va go‘yo u jangda jasorat ko‘rsatgan kishidek obro‘ga ega bo‘ladi. Qariganda qilingan ibodat bunday darajaga yetmaydi. Chunki bu paytda qo‘lidan yomonliklar kelmaydi. Nafs – shahvat yo‘qoladi va go‘yo noiloj ibodatga mashg‘ul bo‘lganday bo‘lib qoladi.

Arshning soyasidan o‘rin oladigan uchinchi toifa – qalbi masjidga bog‘liq bo‘lgan kishidir. Ya'ni, besh vaqt namozni jamoat bilan o‘qib doimo xayolida masjid bo‘lgan mo‘mindir. Alloh taolo marhamat qiladi: "انما يعمر مساجد الله من آمن بالله و اليوم الاخر و اقام الصلوة"  (Tavba surasi – 8 oyat). “Allohni masjidlarini faqatgina Allohga va qiyomat kuniga ishongan va namoz o‘qigan kishilar obod qilishadi”. Alloh taolo Meroj kechasida Rasulullohga marhamat qildi: "يا محمد ابشر المشائين فى ظلم الليل الى المساجد بالجنة" “Ey Muhammad! Qorong‘u kechalarda jamoat namoziga boray deb chiqqanlarga jannat bashoratini bering”.

Rasululloh s.a.v.ning o‘zlari shunday marhamat qiladilar:

"من اصبح و قلبه معلق بالمسجد فكانما احيى ليلة القدر" ya'ni: “Kimki tongni qalbi masjidga bog‘liq holda qarshilasa, go‘yo “Laylatul qadr” kechasini topganday bo‘ladi”. Masjidga qatnashni savobini bu darajada ulug‘ligini sababi inson hayotida jamiyat o‘rnining juda kattaligidandir. Inson jamiyatsiz kamolatga erisha olmaydi. Chunki, yaxshi fazilatlar va komil sifatlar insonga jamiyat orqali hosil bo‘ladi. Jamiyat esa birlikdan hosil bo‘ladi. Masjidga yig‘ilib ibodat qilishga buyurilganligi xuddi shu birlikni yuzaga keltirish uchundir. Buning natijasida mustahkam birlik yuzaga keladi va buzilmas jamiyat barpo bo‘ladi.

Arshning soyasidan joy oladigan to‘rtinchi toifa kishi Alloh uchun do‘st bo‘lib, Alloh uchun ajraydigan kishilardur. Bir kishi ikkinchi bir kishi bilan do‘st bo‘ladi, u kishi Allohni amridan chiqsa, undan Alloh uchun ajraydi. Bu sifat ibodatlarning eng ulug‘laridan biri bo‘lib hisoblanadi. Darhaqiqat, bu sifat kishini haqiqiy Allohga ishonganligini belgilaydigan mezondir. Chunki, u nafaqat o‘zi Allohga ishonibgina qolmay, balki Allohga ishonganlarni shu sifatlari uchun do‘st tutadi. Ularning moli, obro‘si, martaba va nasablarini esa hech e'tiborga olmaydi. Rasululloh s.a.v. marhamat qiladilar: "ما اخذ عبد اخا فى الله الا احدث الله درجة فى الجنة" “Alloh yo‘lida birodar bo‘lgan bandaning Haq taolo jannatda darajasini yuqori qiladi”. Demak, Allohning amrida yurgan kishini fisabilillah do‘st tutishi mo‘min kishining muhim sifatlaridan biridir. Xuddi shunday Allohning amrida yurmagan, kofir, munofiq, bid'atchi va fosiqlarni Alloh uchun dushman tutish ham mo‘min kishi uchun zaruriy sifat bo‘ladi. Zero, Rasululloh s.a.v.: "عليكم بالحب فى الله و البغض فى الله" “Alloh uchun do‘st bo‘linglar va Alloh uchun (gunohkorlarga) dushman bo‘linglar”, deganlar.

Arshning soyasidan joy oladigan beshinchi toifa bu – go‘zal va obro‘li ayol zinoga taklif qilganida, xudodan qo‘rqaman deb bu ishdan bosh tortgan kishidir. Darhaqiqat, mo‘min, musulmon uchun eng ulug‘ ishlardan biri o‘zini zinodan saqlashdir. Har kim o‘zini zinodan saqlasa u do‘zax o‘tidan najot topadi. Chunki u juda og‘ir gunoh hisoblanadi. Rasululloh (alayhissalom) shunday marhamat qiladilar:"مامن ذنب اعظم عند الله من نطفة يضعها الرجل فى رحم لا يحل له" “Alloh huzurida, kishi o‘ziga halol bo‘lmagan ayolga yaqinlik qilishidan ortiq gunoh yo‘q”. Musulmon kishi zinoga yaqinlashmasligi kerak. Chunki zinoning kasofati va azobi nafaqat u dunyodagina bo‘lmay, balki bu dunyoda ham talayginadur. Bu haqda hadislarda vorid bo‘lgan. Unga ko‘ra, zino qiluvchi kishiga 6 ta yomon xislat hosil bo‘ladi. Uni uchtasi bu dunyoda, uchtasi esa u dunyoda bo‘ladi. Bu dunyodagilarini birinchisi: yuzidan nur ketadi, ikkinchisi: rizqi kamayadi, uchinchisi umrining barakasi bo‘lmaydi. U dunyodagilari esa birinchisi: Allohning g‘azabiga uchraydi, ikkinchisi: hisob-kitob qattiq bo‘ladi, uchinchisi: qattiq azobga giriftor bo‘ladi.

Yana shuni aytish zarurki, zino faqatgina bir yo‘l bilangina bo‘lmay, balki har bir a'zoni o‘z zinosi bor: masalan: qo‘lning zinosi harom narsani ushlash, oyoqni zinosi shariatda man qilingan joylarga borish, quloqning zinosi harom qilingan narsalarni eshitish, ko‘zning zinosi man qilingan narsalarga qarash va hakozodur. Demak, o‘zini mo‘min-musulmon sanagan har bir kishi mana shu zinolarni barchasidan saqlanishi kerak. Bu narsalarni zino deb atalishining sababi, ular haqiqiy zinoga olib boruvchi narsalardur. Chunki, zino qilish uchun avval nomahramga qaraladi, so‘ng ko‘ngil ketib unga gap otiladi va shu tariqa sekin-sekin haqiqiy zinoga o‘tiladi. Zino qilishni shariati islomiyada qattiq qoralanganligini sababi - u butun insoniyat naslini buzilishiga sabab bo‘lishidir. Nasl buzilsa, jamiyat buzilsa insoniyat halokatga duchor bo‘ladi.

Arshning soyasidan joy oladigan oltinchi kishi sadaqani maxfiy holda bergan kishidir. Haqiqatdan, sadaqa berish mo‘min kishini yaxshi xislatlaridan biri hisoblanadi. Rasululloh s.a.v. marhamat qiladilar:

"من تصدق بصدقة بالخفاء كانت له امانا من النار" “Kim yashirin sadaqa qilsa u do‘zzaxdan omonda bo‘ladi”.

Yana bir hadisi sharifda aytiladiki:

"صدقة السر تطفئ غضب ربّ" “Yashirin berilgan sadaqa Allohning g‘azabini tushiradi”. Bu haqda Qur'oni karimda ham bir qancha oyatlar mavjud:

Jumladan:"ان تبدوا الصدقات فنعما هى و ان تخفوها و توءتوها الفقراء فهو خيرلكم" “Agar sadaqani ochiq bersalaring bu ham yaxshi, lekin yashirin holda kambag‘allarga bersalaring bu undan ham yaxshiroqdur”.

Ushbu va shu kabi oyatlardan ma'lum bo‘ladiki sadaqani ochiq ham yashirin ham bersa bo‘ladi. Ko‘pchilik ulamolarning fikricha zakot, ushr va sadaqai fitrlari kabi vojib sadaqalarni ochiq bergan, qolgan nafl sadaqalarni esa yashirin bergan afzaldur.

Arshning soyasidan joy oladigan yettinchi toifa kishi hech kim yo‘q bo‘lgan, xoli joyda Allohni eslab yig‘lagan kishidir. Zero, Allohning zikri mo‘minlar uchun eng ulug‘ ibodatlardandir. Agar u odamlardan xoli bo‘lsa, riyosiz bo‘lib, hech shaksiz qabulga bo‘lishga yaqindir. Rasululloh s.a.v. marhamat qiladilar:"طوبى لمن تحرك لسانه بذكر الله و فاضت عيناه بشوق الله" “Tili Allohning zikrini aytib, ko‘zi Allohga bo‘lgan shavq tufayli yosh to‘kkan kishiga jannat bashoratini ber”.

Ammo, tili bilan zikr aytib, dili g‘ofil odamning holiga voy.

Alloh taolo marhamat qiladi:

"فاذكرونى اذكركم واشكروالى و لا تكفرون" “Meni eslanglar men ham sizlarni eslayman va menga shukr qilinglar, kufr keltirmanglar”.

Mana Arshning soyasidan joy oladigan yetti toifa kishilar haqida qisqacha bo‘lsa ham birma-bir to‘xtalib o‘tdik. Qissadan hissa shuki, bu yetti xislat haqiqiy, komil mo‘min bandalarning har birida mujassam bo‘lishi zarur bo‘lgan sifatlardir. Alloh taolo barchalarimizga shunday sifatlarda bo‘lishimizni nasib etsin. Amin!

Habibulloh Abdurazzoqov,
"Hazrati Imom" jome masjidi imom noibi

Manba: O‘zbekiston Musulmonlari idorasi rasmiy veb portali