Ma'lumotlarga ko‘ra, Jyenevada har bir fuqaro bir kunda 800 gramm atrofida chiqindini paydo bo‘lishiga sababchi bo‘ladi. To‘plangan chiqindi Roden daryosi bo‘yida joylashgan Shenever zavodida yoqib yuboriladi. Bu Shveytsariyadagi eng katta zavod va uning qurilishi uchun hukumat 255 million frank miqdorida mablag‘ ajratgan. Zavod 2020 yilga borib, qo‘shimcha 100 ming tonna axlatni yo‘q qilish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Shunga qaramay, Shveytsariyada yagona Jyeneva kantonligi aholisi chiqindi uchun soliq to‘lamaydi. Gap shundaki, federal majburiyatga ko‘ra, chiqarilayotgan maishiy chiqindining 50 foizi qayta ishlanishi lozim va buning uchun soliq joriy etilgan. Hozircha kanton xalqi belgilangan chegaradan o‘tmadi.
Chiqindiga qarshi kurashning turli usullari
Shaharda joriy etilgan yangilik quyidagicha: kanton ma'muriyati La P’tite Poubelle Verte nomli yashil chelakni muomalaga kiritgan.
Unga faqat oziq-ovqat qoldig‘i, undan chiqqan chiqindi uloqtiriladi. Fuqarolarning shiori «Axlatni yoqmasdan, uni qayta ishlash» bo‘lib, bu ish bilan xususiy kompaniyalar shug‘ullanadi. Kompaniya va uning mijozlari chiqindi qachon, qay uslubda to‘plab, belgilangan joydan olib ketishni o‘zaro hal qiladi.
Qayta ishlashning aniq ikkita foydasi bor: tabiiy zaxiralarning behuda sarflanishini to‘xtatadi va bundan tashqari u energiya tejamkor sanaladi. Qolaversa, chiqindi chiqaruvchi xo‘jalik egalari uchun ham uni turli qutilarga joylash murakkab ishni tug‘dirmasa kerak.
Masalan, shaharda maishiy chiqindining 8 foizini shisha idishlar tashkil etadi. Ular, asosan, qizil, yashil yoki jigarrangda bo‘ladi. Agar foydalanishdan tashqari shishalar axlat yashiklariga rangiga qarab, saralangach, tashlansa, uni qayta ishlash oson bo‘ladi. Agar aralash tashlansa, undan faqat yashil shisha tayyorlash mumkin. Organik chiqindilar esa tarkibida 90 foizgacha suyuqlik (ko‘pincha suv) saqlaydi, shuning uchun uni yoqib yuborish qiyin. Elektron va ayrim texnik vositalarni qayta ishlashning imkoni bor, ammo kimyoviy mahsulotlar bulardan xoli. Shu tufayli, unsurlar uchun alohida quti tayyorlangan.
Ko‘chalarda temirdan yasalgan tik tutqichlarga qoplama o‘rab qo‘yiladi. Belgilangan vaqtda qoplama almashtiriladi. Shunday qilib, shaharda chiqindi tashlash uchun joyni topish muammo emas.
Alisher Ro‘zioxunov,
KUN.UZ muxbiri. Jyeneva
