Vodiy viloyatlarida elektr energiyasi tanqisligi. Mutasaddilar nima deydi?

Kuz va qish faslining sovuq kunlari boshlanishi bilan aholi va ijtimoiy-iqtisodiy sohalarda elektr energiyasidagi uzilishlar bilan bog‘liq muammolar yuzaga keladi. «KUN.UZ» saytiga kelayotgan juda ko‘plab murojaatlarning mazmuni ham mana shu haqda.

Ayniqsa, aholi zich yashaydigan, vodiyning - Andijon, Farg‘ona va Namangan viloyatlarida elektr ta'minoti barqaror ishlamayotgani haqidagi arznomalar mintaqada mazkur muammo dolzarb ekanligini ko‘rsatmoqda.

Sarlavhadagi savolga javobni esa maqolaning so‘ngida topasiz.

«KUN.UZ»ga kelayotgan murojaatlar

Tahririyatga kelayotgan yuzlab murojaatlarning ayrimlari bilan tanishsak: «Assalomu alaykum, KUN.UZ. Farg‘ona viloyati, Quva tumani, «Do‘stlik» MFYdan murojaat qilmoqdamiz. Elektr juda ko‘p o‘chyapti. Mahallamizga sutka davomida 2 soat o‘chirib, 1 soatdan tok berishyapti xolos. Aholiga qiyin bo‘lmoqda. Axir, elektr to‘lovini vaqtida qilyapmiz-ku? O‘tgan yili juda yaxshi bo‘lgandi. Bu yil esa juda ko‘p o‘chirishyapti. Bolalarning maktabga dars tayyorlashida ham qancha muammolar. Qorong‘ida o‘tirishning chegarasi bormi? Hududimiz, «Xonobod» liniyasiga ulangan».

«Andijon shahar, Andijon MFY, «GES» ko‘chasida istiqomat qilaman. Kasbim o‘qituvchi. Elektr kuniga 10 soat bo‘lmayapti. Ayni kerak paytda o‘chadi. Ertalab, soat  06:00da o‘chib, 08:00da yondi. Keyin, soat 10:00da o‘chirib, 12:00da berishdi.  Axir, qaysi asrda yashayapmiz? Hech bo‘lmasa, aholiga aniq jadvalni berib o‘chirishsa bo‘larmidi? Biror rejalashtirgan ishimizni qila olmay mana yakshanbani ham o‘tkazdik».

«Namangan shahar, 1-kichik dahada yashaymiz. Murojaat yozishimning sababi, nega elektrni tinimsiz o‘chiraverishadi? Ba'zan ikki, ba'zida uch soat o‘chadi. Atay qilinayotgandek manzara. Umuman ogohlantirish yo‘q. Xuddi svetofordek o‘chib-yonishi ham bor. Chiroqlar, maishiy texnikalarimiz kuyib ketib, yangilashga to‘g‘ri kelyapti. To‘lovni o‘z vaqtida oldindan berayotgan bo‘lsak, yana nega o‘chirishadi?».

«Bizni elektr energiyasi muammosi bir oydan buyon muntazam qiynab kelyapti. Sizlardan iltimos, muammoning yechimi bor yoki yo‘qligini yoritib beringlar. Men Oxunjon Yo‘ldoshev, Farg‘ona viloyati, O‘zbekiston tumani, Obod MFY, Ibrat ko‘chasi, 38-uyda yashayman. Tadbirkorman. Oilaviy korxonam bor. Tozalash vositalari ishlab chiqaramiz. Bir oydan beri, elektr tokini bir sutkada rosa eng ko‘pi 5-6 soat berishyapti xolos. Bu sharoitda umuman faoliyatimiz to‘xtab qolyapti. Bankdan kreditimiz bor. Ishlamasak, uni qanday to‘laymiz? Menga o‘xshagan qanchadan-qancha tadbirkorlar sarson, elektr tarmoqlaridan jo‘yali javob yo‘q. «Yuqoridan «o‘chir» desa, o‘chiryapmiz», deyishadi. Tadbirkorlarni qo‘llash kerak emasmi?».

Ana shunday arznomalar Andijon, Farg‘ona va Namangan viloyatining deyarli barcha tumanlaridan kelib tushmoqda.

Elektr ta'minoti korxonalari mutasaddilari nima deydi?

Biz mazkur holatlar bo‘yicha uch viloyat hududiy elektr tarmoqlari mutasaddilaridan javob olishga harakat qildik.

Farg‘ona viloyat hududiy elektr tarmoqlari tezkor dispetcher xizmati boshlig‘i Dilshodbek Qodirov viloyat aholisi murojaatlariga quyidagi javobni berdi: «So‘nggi kunlarda Farg‘ona viloyatining turli hududlarida elektr ta'minotida uzilishlar bo‘lib turibdi. Buning sababi, vodiy viloyatlariga elektr energiyasi yetkazib beruvchi IESlardagi yoqilg‘i bilan bog‘liq muammolardir. Viloyat hududiy elektr tarmoqlarining vazifasi, bizga berilayotgan ma'lum birlikdagi elektr energiyasini taqsimlashdan iborat. Ayni paytda, hududlarda 1-2 soatdan uzilishlar bo‘lyapti.

Quva, Rishton, O‘zbekiston va boshqa tumanlarga beriladigan 114-liniyamizda o‘chishlar bo‘lib turibdi. Lekin, 3-4 soat, davomli o‘chirishlar bo‘lgani yo‘q. Quvvat tanqisligi va IESlardagi yoqilg‘i tanqisligining farqi bor. Yoqilg‘i tanqisligi butun sutkaga ta'sir o‘tkazadi. Ijtimoiy soha obektlarini uzluksiz elektr bilan ta'minlashga harakat qilyapmiz. Joriy yil, ko‘p hududlarda elektr uzatish tizimlarini, podstansiya, transformatorlarni yuqori quvvatda ishlaydiganlariga almashtirib, yangilash ishlarini ham olib boryapmiz. Hozirgi kunda Farg‘ona viloyatining bir kunlik elektr energiyasi iste'moli sutkasiga 16 mln. kVt sga teng bo‘lyapti. Qish kunlarida erkin iste'mol uchun 17,5 mln. kVt s kerak bo‘ladi. Tuman hokimliklariga shu kunlarda uzilishlar kuzatilishi mumkinligi haqida xabarnomalar chiqarganmiz. Biroq, bu yoqilg‘i kamligi uchun vujudga kelayotgan vaqtinchalik holat.

Aholiga shuni aytish mumkinki, bu muammoli holat yaqin kunlarda tiklanadi. Bu bilan, «yuz foiz o‘chmaydigan ta'minotga o‘tamiz», degan fikrni gapirishdan yiroqman. Ayrim joylarda tok o‘chishi mumkin. O‘tgan yili qishning sovuq kunlarida muammoli holatlar kam kuzatilganini aholi yaxshi biladi. Shu kunlarda barqaror elektr ta'minotiga o‘tamiz».

Andijon hududiy elektr tarmoqlari korxonasi bosh direktori Ahadjon Jo‘rayev bilan  bog‘lanib, aholi vakillari tomonidan berilayotgan savollarga javob oldik.

«Issiq kunlardan sovuq mavsumga o‘tish paytida aholi o‘z xonadonlarini ko‘mir bilan emas, turli elektr asboblari bilan isitishga o‘tadi. Ayni paytda xuddi ana shu muammoli kunlardamiz. Bundan tashqari, yildan-yilga aholi va sanoat ishlab chiqarish obektlari ko‘paymoqda. Demak, iste'molchilar soni ortyapti.

O‘tgan yili shu kunlarda viloyat 11 mln kVt s elektr energiyasi iste'mol qilgan bo‘lsa, bugungi kunda 13 mln. kVt s sarflanmoqda. Ikki hafta oralig‘ida bizga energiya yetkazib beruvchi korxonalardagi yoqilg‘i muammosi tufayli ayni paytda ta'minotda uzilishlar bo‘lib turibdi. Joylardagi uzilishlar tuzilgan jadvallarga asosan amalga oshirilyapti. Mazkur muammoli holatlar kundan-kunga yaxshilanib boradi. 17 noyabr kunidan ta'minotdagi rejimda ijobiy tomonga o‘zgarishlar boshlangan», deydi mutasaddi.

Namangan hududiy elektr tarmoqlari korxonasi bilan ham bog‘landik. Shuni aytib o‘tmoqchimizki, viloyatning deyarli barcha hududlarida tok masalasi juda katta muammo.

Viloyat hududiy elektr tarmoqlari korxonasi tezkor dispetcherlik xizmati boshlig‘i Rahmatillo Risqulov aholini qiynab kelayotgan muammoli holatlarga o‘z javobini berdi.

«Ob-havo harorati keskin sovushi oqibatida aholi va ijtimoiy-iqtisodiy obektlarda elektr energiyasiga bo‘lgan talab birdaniga oshib ketdi. Oktyabr oyining oxirida biz viloyatga hech qanday cheklovlarsiz, 9,5 mln kVt s energiya taqsimlayotgan edik va muammo yo‘q edi. Aholi va korxonalarda elektr bilan isitish qurilmalari borligi sir emas. Barcha sohalar birdaniga elektr bilan isitishni boshlagach, viloyatga ajratilgan limit yetmay qoldi.

Bu esa tizimdagi barqarorlikka ta'sir o‘tkazdi. Biz ayni paytda sutkasiga limitga nisbatan ortig‘i (perebor) bilan ishlayapmiz. Mana, 18 noyabr kuniga Namangan viloyati aholi va xalq xo‘jaligi obektlariga ajratilgan limit miqdori 10 mln 962 kVt s bo‘lishiga qaramasdan,  cheklovlar kiritilgan holatda 11 mln 522 kVt s elektr energiyasi uzatildi. Ayni paytda, dalalarda ekilgan bug‘doyni sug‘orish ishlari ham olib borilmoqda. Mazkur jarayonda sug‘orish nasoslarini ham uzluksiz energiya bilan ta'minlash harakatidamiz. Yirik ishlab chiqarish korxonalariga ikkita liniya tortilgan bo‘lib, imkon qadar bitta liniya ta'minoti saqlanib turibdi.

Hozirda viloyatga energiya yetkazib beruvchi korxonalardagi yoqilg‘i muammosi hal etilmoqda. Tez kunlarda elektr bilan ta'minlash barqaror rejimga o‘tadi», deydi u.

«Jurnalistcha» tahlil

Hayotimizning har jabhasi elektr energiyasiga bog‘liq bo‘lib qolgani bor gap. Energiyasiz kundalik turmushni tasavvur qilishning o‘zi qiyin. Tok o‘chishi, deyarli barcha sohalarga salbiy ta'sir o‘tkazadi. Shahar va qishloq joylarda ish yuritayotgan tadbirkorlar esa alohida mavzu.

Aholi vakillari tomonidan qilingan qo‘ng‘iroqlarda «Hech bo‘lmasa, tok qachon o‘chishi haqidagi aniq jadvalni OAV orqali e'lon qilishsa, yumushlarni rejalashtirib olar edik», degan e'tirozlar ko‘p uchraydi. Vodiyning ikki viloyati mutasaddilari bu masala haqida gapirgan bo‘lsada, aniq jadvalning o‘zi yo‘q. Bo‘lsa ham, joylarda bu hujjatga umuman amal qilinmayapti.

Vodiy ahli keyingi yil dekabr oyida birinchi energobloki ishga tushadigan To‘raqo‘rg‘on IESga katta umid bog‘lab turibdi. Lekin, bu yilgi qish mavsumidan o‘tib olish kerak.

Yuqorida, mutasaddilar tomonidan berilgan javoblarga qoniqish hosil qilmagan bo‘lsangiz kerak.

Sababi, aniq...

Birinchidan, respublikamizdagi barcha hududiy elektr tarmoqlari tashkilotlari, shu jumladan, vodiyning uch viloyatidagi korxonalar ham YuQORIDAN BeLGILANGAN LIMIT doirasida aholi va xalq xo‘jaligiga elektr energiyasi taqsimlovchi muassasalardir. Bir so‘z bilan aytganda, hududiy elektr tarmoqlari korxonalari elektr energiyasini «O‘zbekenergo» DAKning «Energosotish» filialidan sotib oluvchi, iste'molchilarga taqsimlovchi va yetkazib beruvchi viloyatlardagi yagona monopol korxonadir.

Demak, muammoning hal qiluvchi tashkilot «O‘zbekenergo». Energiya ishlab chiqaruvchi stansiyalarning yoqilg‘i bilan bo‘lgan muammosi hal qilinishi, viloyatlarga erkin cheklovlarsiz elektr energiyasi yetkazib berish uchun limitni ko‘paytirish zarur.

Ikkinchidan, o‘tgan yilgi qish mavsumida Qirg‘iziston respublikasidan 2 milliard kVt s miqdorida elektr energiyasi sotib olingani vodiy viloyatlarida tizim barqaror ishlashiga yordam bergan ekan!

Mutasaddilar esa shu kunlarda yaxshi tomonga siljish bo‘lishi bildirishdi. Qani, kutamiz.

P/S. Maqolani yozishga o‘tirib, qoq yarmiga kelganimda xonamda ham chiroq o‘chib, 60 daqiqada yondi.

P/S-2. Kelgusida sayt tahririyati «O‘zbekenergo» rahbari bilan intervyu uyushtirishni maqsad qilgan.

Elmurod Ermatov,
KUN.UZ vodiy muxbiri