Buxoroning qadimiy qismida buzilayotgan hovuz: internetdagi shov-shuvlar va mahalliy mutaxassis fikri

Mazkur masalada Madaniyat vazirligi ham o‘z rasmiy munosabatini bildirdi:

«Buxoro shahridagi Xo‘ja Kalon masjidi va minorasi 1573–1579 yillarda qurilgan bo‘lib, madaniy meros ro‘yxatiga kiritilgan obektdir.

Hozirgi kunda yodgorlik oldida joylashgan hovuzni ta'mirlash ishlari Buxoro viloyati hokimligi tomonidan amalga oshirilmoqda. Ammo tartibga ko‘ra, O‘zbekiston hududida joylashgan barcha moddiy madaniy meros obektlaridagi ishlar Madaniyat vazirligi huzuridagi Madaniy meros departamentining maxsus ruxsatnomasi bilan amalga oshirilishi zarur.

Madaniy meros departamentining Ilmiy-ekspert Kengashiga o‘rnatilgan tartibda hujjatlar taqdim etilgan holda, Kengashning xulosasiga ko‘ra tiklash ishlarini olib borish mumkin.

Voqea yuzasidan Madaniy meros departamenti o‘rnatilgan tartibda hujjatlarni O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasiga taqdim etadi».

Bir jihatni qayd etish kerakki, madaniy meros ro‘yxatiga kiritilgan qadimiy masjid va minora buzilayotgani yo‘q. Bino oldidagi hovuz buzilgan. Buzilgan hovuz betondan tiklangani ko‘rinib turibdi va u aniq qadimiy emas.

Kun.uz bu borada Buxoro shahridagi qadimiy osori atiqalar restavratsiyasi bilan shug‘ullanib kelgan «Ark» firmasi rahbari Zoirshoh Qilichevning fikrlari bilan qiziqdi.

— Qayd etib o‘tish joiz, Xo‘ja Kalon masjidi oldida qadimda hovuz bo‘lgan. Biroq 1950-yillarda bu hovuz buzib yuborilib, o‘rni to‘ldirilib bog‘ qilingan. Keyin Lenin va Stalinning haykali o‘rnatilgan edi. Haykallar olib tashlangach, bog‘ qolgan edi. 1990-yillarning oxirida hovuz shoshilinch ravishda qayta tiklangan.

Z.Qilichevning aytishicha, Buxoro shahri qator yillardan buyon yomg‘ir mavsumida suv toshqiniga duchor bo‘lib kelmoqda. Jumladan, Xo‘ja Gavkushon masjidi hududini ham bir necha marta suv bosgan. Bu esa har yili bahor va kuz fasllarida qadimiy binolar poydevorini suv bosishi va cho‘kishiga olib kelmoqda. (Masalan, Chor minor ansamblini 2017, 2018 yil fevral oyida suv bosgan. 2019 yil aprelida ham toshqin ro‘y bergan.)

«Men bu borada shahar arxitektori Olimjon Shukurov bilan ham gaplashdim, — deydi Z.Qilichev. —  Uning aytishicha, restavratsiya qilinishiga sabab hovuzning qiyaliklari noto‘g‘ri amalga oshirilgan. Hozir qadimiy inshootni suv bosmasligi uchun ishlar sifatliroq qilinishi nazarda tutilgan».

Arxitektor va restavratorning aytishicha, bu ishlarning amalga oshirilishi davomida, Buxoroning eski shahar qismida zamonaviy kanalizatsiya tarmog‘i ham barpo qilinar ekan. Xususan, bu hovuz ham kanalizatsiya tarmog‘iga ulanadi. Chunki Amirlik davridagisi ko‘mib yuborilgach, o‘shandan buyon eski shaharda kanalizatsiya tarmog‘i bo‘lmagan. Hozir amalga oshirilayotgan ishlarda respublika rahbariyati, YuNeSKO va IKOMOS tashkilotlarining xabari bor.

«Xususan, Xo‘ja Gavkushon ansambli tomonidan kanalizatsiya Ark tomonga o‘tib, u yerdan shahar chetidagi magistral tarmoqqa ulanadi. Qariyb 20 yildan beri shahar mutasaddilarini qiynab kelayotgan muammolar nihoyat bartaraf etiladi. Shu sababli hovuzning rekonstruksiya qilinayotgani juda to‘g‘ri ish bo‘lyapti, deb hisoblayman.

O‘zingiz o‘ylang: shaharning qadimiy qismida qariyb bir asrdan beri kanalizatsiya yo‘q. Hozir shahar markazidagi 4 ta katta ko‘chada kanalizatsiya yotqizish rejaga kiritilgan.

Birinchisi — Labi Hovuzdan viloyat hokimligiga ketadigan Arabon ko‘chasi, ikkinchisi — Samarqand ko‘chasi, uchinchisi – Gavkushonning shimoliy tomonidagi Mehtar Anbar ko‘chasi, to‘rtinchisi — Bahouddin Naqshbandiy ko‘chasi.

Menimcha, bu ishlar juda to‘g‘ri qilinyapti. Chunki mahalliy aholini kanalizatsiya tarmog‘iga ulash bilan birgalikda,  ko‘chalarni yomg‘irdan keyin suv bosishi, qadimiy binolarga jiddiy zarar yetishining oldi olinadi», — dedi u.

Bu borada hozircha Buxoro viloyati rasmiylarining munosabati e'lon qilingani yo‘q.

Buxoro tomondan kelayotgan so‘nggi yangiliklardan biri — Buxoro viloyat hokimining yoshlar siyosati, ijtimoiy rivojlantirish va ma'naviy-ma'rifiy ishlar bo‘yicha o‘rinbosari bo‘lib ishlab kelgan Jamol Nosirov Prezidentning 2020 yil 22 apreldagi qaroriga asosan Madaniyat vazirining birinchi o‘rinbosari etib tayinlangan.

Shuhrat Shokirjonov tayyorladi.