Qimmatli qog‘ozlar bozori va aksiyadorlik jamiyatlari to‘g‘risidagi qonunlarga o‘zgartirish kiritildi

«Qimmatli qog‘ozlar bozori to‘g‘risida»gi qonun «birja obligatsiyasi» va «chet ellik nominal saqlovchi» tushunchalari bilan to‘ldirildi.

Qonunning yangi 6-1-moddasiga muvofiq, birja obligatsiyalarining emissiyasi davlat ro‘yxatidan o‘tkazilmasdan va qimmatli qog‘ozlar bozorini tartibga solish bo‘yicha vakolatli davlat organi bilan kelishilgan holda fond birjasi tomonidan belgilangan tartibda amalga oshiriladi. To‘lash muddati 1 yildan ko‘p bo‘lmagan birja obligatsiyalarini joylashtirish va ularning muomalasi fond birjalarida amalga oshiriladi. Ularni joylashtirish faqat birja obligatsiyalarining chiqarilishini ro‘yxatga olgan fond birjasi orqali amalga oshiriladi.

Qonunning 36-moddasi bilan chet ellik nominal saqlovchiga investitsiya vositachisi bilan birgalikda qimmatli qog‘ozlarga bo‘lgan huquqlar ham berilgan. Chet ellik nominal saqlovchi, shuningdek investitsiya vositachisi sifatida depo hisobvaraqlarini yuritish Qimmatli qog‘ozlar markaziy depozitariysining mutlaq funksiyalariga kiritilgan.

Qonunning 40-moddasida qimmatli qog‘ozlar markaziy depozitariysining huquqlari belgilangan. U quyidagilarga haqli:

• O‘zbekiston rezidentlari tomonidan chiqarilgan va respublika hududidan tashqarida muomalada bo‘lgan qimmatli qog‘ozlarga bo‘lgan huquqlarni hisobga olish uchun chet ellik nominal saqlovchiga hisobvaraqlar ochishga;
• emitent bilan tuziladigan shartnomaga ko‘ra daromadlarni (dividendlarni) va qimmatli qog‘ozlarning qiymatlarini to‘plash uchun mo‘ljallangan pul mablag‘larini olishga, shuningdek tegishli to‘lovlarni amalga oshirishga;
• qimmatli qog‘ozlar egalarining reyestrlarini yuritishga doir vazifalarni bajarishda investitsiya vositachilaridan va chet ellik nominal saqlovchilardan mazkur reyestrlarni shakllantirish uchun zarur bo‘lgan ma'lumotlarni olishga.

Qonunda investitsiya maslahatchisi tushunchasiga o‘zgartirish kiritildi. 28-moddaga muvofiq, investitsiya maslahatchisi boshqa xizmatlar bilan birga transfer-agent xizmatlarini ham ko‘rsatadi. Qonun 25-moddasi 2-qismida belgilanishicha, investitsiya maslahatchisi emitentlarga qimmatli qog‘ozlarga bo‘lgan huquqlarni hisobga olish tizimiga taalluqli hujjatlarni qabul qilish, ularga ishlov berish va ularni topshirish xizmatlarini ko‘rsatayotgan bo‘lsa, u investitsiya vositachisi professional faoliyatini amalga oshirishga haqli emas.

«Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida»gi qonunga kiritilgan o‘zgartirish va qo‘shimchalarga muvofiq AJ:

• nominal qiymati jamiyat ustav fondining (ustav kapitalining) 25 foizidan (ilgari – 20 foizidan) oshmaydigan imtiyozli aksiyalarni joylashtirish;
• tuzilgan shartnomaga muvofiq markaziy depozitariy va (yoki) investitsiya vositachilari orqali dividendlar to‘lovini amalga oshirish huquqiga ega bo‘ladi.

Qonunning 58-moddasiga kiritilgan normaga muvofiq, aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishida AKTdan foydalangan holda masofadan turib ishtirok etish, kun tartibidagi masalalarni muhokamaga etish va ovozga qo‘yilgan masalalar bo‘yicha qarorlar qabul qilishda ishtirok etishga ruxsat beriladi. Bunda:

• masofadan turib ishtirok etish va masofadan turib ovoz berishning umumiy tartibi qimmatli qog‘ozlar bozorini tartibga solish bo‘yicha vakolatli davlat organi tomonidan belgilanadi;
• umumiy yig‘ilish o‘tkazilishi to‘g‘risidagi xabarda unda ishtirok etish, shu jumladan AKTdan foydalangan holda ishtirok etish tartibi ko‘rsatilgan bo‘lishi kerak;
• aksiyadorlarga va davlat vakiliga berilishi lozim bo‘lgan axborotdan (materiallardan) aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishida ishtirok etadigan, shu jumladan axborot-kommunikatsiya texnologiyalardan foydalangan holda masofadan turib ishtirok etadigan shaxslar aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi o‘tkazilguniga qadar va uni o‘tkazish vaqtida foydalana olish imkoniyatiga ega bo‘lishi kerak;
• kun tartibidagi masalalar bo‘yicha masofadan turib ovoz berilganda ovoz berish byulletenlaridan foydalanilmaydi. Bunda qabul qilingan qarorning qonuniyligi aksiyadorni aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishida ishtirok etish uchun ro‘yxatga olishda foydalaniladigan elektron raqamli imzo bilan tasdiqlanadi;
• ovoz berish yakunlari bo‘yicha sanoq komissiyasi ovoz berish yakunlari to‘g‘risida bayonnoma tuzadi, unda aksiyadorlar umumiy yig‘ilishining, shu jumladan masofadan turib o‘tkaziladigan umumiy yig‘ilishining kvorumi mavjudligi haqidagi ma'lumot ko‘rsatiladi.