«So‘nggi urinish». Ekspertlar RF armiyasining Ukrainadagi imkoniyatlarini qanday baholamoqda?

Donbassdagi bir necha haftalik «keng ko‘lamli hujum»dan keyin ham RF armiyasi sezilarli yutuqlarga erishmadi va faqat Lugansk oblastidagi Popasnaya shahrini ololdi, qaqshatqich janglar natijasida bu shahar amalda kultepaga aylangan. Rossiyalik amaldorlar «maxsus harbiy amaliyot» reja bo‘yicha ketayotganini aytishda davom etishmoqda, ammo G‘arbdagi qator ekspertlar Kremlning Ukrainadagi kampaniyasi mag‘lubiyat bilan yakunlanishi mumkinligi haqida xulosa qilishmoqda.

Polshadagi Rochan tahlil markazi rahbari Konrad Muzikaning Reuters agentligiga aytishicha, rossiyaliklar armiyasi Donbassda shu qadar ko‘p harbiylari va texnikalarini yo‘qotdiki, ularning o‘rnini to‘ldirish tobora qiyinlashib bormoqda. «Hozirgi holatda [Rossiyani] yoki mag‘lubiyat, yoki safarbarlik kutmoqda. Oraliq variant bor deb o‘ylamayman», deb hisoblaydi Muzika.

9 may arafasida ayrim ekspertlar Rossiya prezidenti Vladimir Putin G‘alaba kunida Ukrainaga rasman urush ochish yoki armiyani sezilarli darajada to‘ldirish imkonini beradigan umummilliy safarbarlik e’lon qilishini taxmin qilishgandi. Ammo bunday bo‘lmadi, OAV ma’lumotiga ko‘ra esa Rossiya hukumati zaxiradagilarni armiyaga jalb etishga urinib, qisman «yashirin mobilizatsiya» o‘tkazishni boshlagan.

Arlingtondagi CNA Rossiya tadqiqotlar instituti direktori Maykl Kofman Reuters uchun bergan intervyusida Rossiyaning butun Donbassni egallash imkoniyatlarini quyidagicha baholagan: «Menda buning istiqbollari bo‘yicha juda katta shubhalar bor». «Rossiya kuchlari juda holdan toygan va ularning ruhiy holati sezilarli darajada cho‘kkan. Ofitserlar oldinga yurish istagi bilan yonmayapti, Rossiya siyosiy rahbariyati esa strategik mag‘lubiyat ko‘rinib qolgan bo‘lsa-da, imillayotgandek ko‘rinadi», deb hisoblaydi Kofman.

Frontda nimalar bo‘lmoqda?

Amerikadagi nufuzli Urush tadqiqotlari institutining (ISW) so‘nggi hisobotida aytilishicha, Rossiya Mariupol to‘liq qo‘lga olingani haqida bayonot berish orqali («Azovstal»dagi so‘nggi ukrain himoyachilari taslim bo‘lmoqda) harbiy muvaffaqiyat haqida taassurot yaratishga urinib ko‘radi, shuningdek Severodonetskka hujum qilishga tayyorgarlik ko‘rilmoqda.

Rossiyaning Lugansk oblastidagi yurishlari tafsilotlarini baholagan amerikalik ekspertlarning yozishicha, RF armiyasi Lisichansk va Baxmutga olib boruvchi yo‘llarni nazoratga olishni ko‘zlagan va hozircha faqat kichik yutuqlar bilan kifoyalanmoqda.

Ukraina qurolli kuchlari Bosh shtabiga tayangan holda ISW RF armiyasi kelgusida Donetsk oblastidagi Slavyansk shahriga hujum qilish uchun bo‘linmalarni to‘ldirish va zaxira kuchlari to‘plashga urinayotganini yozgan. Institut ekspertlari baholariga ko‘ra, 17 may kuni rossiyalik harbiylar bu shahar tomon yurish boshlash uchun bir necha muvaffaqiyatsiz urinishlarni amalga oshirgan. Shu bilan birga, ular Liman atrofida ilgarilashga erishgan.

Bularning barchasi Ukraina qurolli kuchlari Xarkov oblastida qarshi hujumga o‘tishi fonida bo‘lmoqda, bu hududda ukrainaliklar RF armiyasini davlat chegarasigacha chekintirgan. Xarkov oblasti ma’muriyati rahbari Oleg Sinegubovning so‘zlariga ko‘ra, rossiyaliklar Xarkov shahridan 90 km masofadagi muhim transport uzeli - Volchansk shahri yo‘nalishida ukrainlarning qarshi hujumini to‘xtatishga urinmoqda.

Shu bilan birga, ISW ma’lumotiga ko‘ra, Ukraina qurolli kuchlari rossiyaliklarning Volchanskdan Izyumgacha bo‘lgan ta’minot yo‘nalishiga tahdid solmoqda. Pentagon ma’lumotiga ko‘ra, Rossiya, katta ehtimol bilan, Xarkov yaqinidagi ayrim pozitsiyalarini, xususan, Belgorodga olib boruvchi yo‘l bo‘yidagi aholi punktlarini saqlab qolishda davom etadi.

Amerika urush tadqiqotlari instituti ekspertlari fikricha, Rossiya qo‘shinlari Xarkov atrofidan chekinishni yakunlab qo‘yadi, ammo Donbass va Izyumdagi o‘z guruhlari ta’minot liniyasini himoya qilish uchun Volchanskni o‘z qo‘lida ushlab qolishga harakat qiladi. «Ular bunga erisha oladimi, yo‘qmi, bu noaniq. Rossiyaliklar Severodonetsk va Lisichanskni hech bo‘lmaganda janubdan o‘rab olishga urinishda davom etadi, ehtimol Severodonetsk va Lisichanskni Ukrainaning boshqa qismi bilan bog‘lovchi so‘nggi avtomobil magistralini to‘sib qo‘yishga e’tibor qaratadi», deya hisoblaydi ISW’dagilar.

«Jang og‘ir va uzoq bo‘ladi»

Muzika Rossiya dastlabki yo‘nalishda muvaffaqiyatga erisha olmagani uchun o‘z sa’y-harakatlarini sharqqa yo‘naltirishga majbur bo‘lganini qayd etadi. «Ular Izyumdan muvaffaqiyatli yurish qila olishmadi, shuning uchun Severodonetsk va Limanga o‘tishdi, ehtimol [bu shaharlar] yaqinidagi Ukraina qo‘shinlarini o‘rab olishga harakat qilishadi. Bu amalda ham ro‘y beradimi, yo‘qmi - bunisi butunlay boshqa masala», degan Rochan tahlil markazi Reuters agentligiga bergan intervyusida.

Ekspertlar Ukraina Donbassda ham Xarkov oblastidagi kabi tezkor qarshi hujumni takrorlay oladi, deb hisoblashmayapti: Lugansk va Donetsk atrofidagi rossiyalik harbiylar soni ancha ko‘proq. «Jang juda og‘ir bo‘ladi. Va u faqat og‘ir emas, uzoq ham bo‘ladi. Rossiya harbiylari hujumda kutilganidek muvaffaqiyat qozona olishmadi. Ammo ular darhol qochib ketmaydi yoki taslim bo‘lishmaydi», deydi Kofman Reuters uchun intervyuda.

Kiyev so‘nggi vaqtlarda G‘arbdagi ittifoqchilaridan olayotgan ko‘plab og‘ir qurollar Ukraina armiyasi muvaffaqiyatida muhim rol o‘ynashi mumkin. Kiyevdagilar Amerikaning M777 gaubitsalari kabi uzoq masofaga va yuqori aniqlikda otuvchi og‘ir artilleriya qurollarini kutishmoqda.

«Ukrainlar uzoq masofalarga zarba berishda rossiyaliklardan ustun kela boshladi. Bu shuni anglatadiki, ular Rossiya tomonidan qarshi zarba bo‘lishi tahdidisiz harakatlana olishadi. Rossiyaliklar esa son jihatdan artilleriya ustunligiga ega, ammo sifat borasida ham shunday deyish mumkinligiga ishonchim komil emas. Bu artilleriyalar urushi», degan Muzika.

«Korroziya» strategiyasi

Nufuzli harbiy ekspert, avstraliyalik iste’fodagi general Mik Rayan tvitterdagi sahifasida Ukraina armiyasi qanday prinsiplar bo‘yicha harakatlanayotganiga baho bergan. Rayan Ukrainaning strategiyasini «korroziya» prinsipi deb ataydi - unga ko‘ra Kiyev doimiy ravishda Moskvaning zaif joylariga zarbalar berib, dushmanni sekinlashtirishda o‘z kuchlaridan samarali foydalanadi.

Uning so‘zlariga ko‘ra, ukrain harbiylari o‘z hujumlarini raqibning zaif himoyalangan nuqtalariga qaratgan: kommunikatsiyalar, logistika, frontorti, ta’minot yo‘llari, artilleriya va qo‘mondonlik punktlari.

«Kiyev uchun urush vaqtida Ukraina Rossiyani shuning uchun to‘xtatdiki, front ortiga kirib borildi va moddiy-texnik ta’minotga zarbalar berildi. Ular Rossiyaning shimoldagi kampaniyasini ichidan yemirishdi va mamlakatni tark etishga majbur qilishga muvaffaq bo‘lishdi», deb hisoblaydi Rayan.

Bunday strategiyani Kiyev sharqdagi kampaniyada ham qo‘llamoqda, Rossiya logistika tizimi doimiy hujumlarga uchramoqda - garchi Moskva bu safar nisbatan ehtiyotkorlik bilan harakatlanayotgan bo‘lsa-da.

Shu bilan birga, «rossiyaliklar ruhiyati jang maydonidagi mag‘lubiyat, ta’minotdagi muammolar hamda Ukraina bosimi ostida Kiyev va Xarkov atrofidan chekinish tufayli ham buzilishga uchradi», deb hisoblaydi Rayan. Ukraina tomoni ijtimoiy tarmoqlarda Rossiyaning mag‘lubiyatini namoyish etuvchi muvaffaqiyatli kampaniya olib borgani ruhiy bosim o‘tkazishda o‘z hissasini qo‘shidi.

Yaqinda rossiyalik harbiylar uchun dahshatli tushga aylangan Shimoliy Donni kechib o‘tish joyidagi voqealar qo‘mondonlikda harbiy amaliyotlardagi xavfni baholash naqadar yomon ekanini ko‘rsatdi. «XXI asr urushlari shunaqa. Ukrainlar o‘z mohirliklarini namoyish etishdi. Resurslari cheklangan va hududi katta bo‘lmagan har bir davlat ulardan ko‘p narsa o‘rgansa bo‘ladi», deya yozadi Mik Rayan.

«Barchasi reja bo‘yicha ketmoqda»

Aniq harbiy muvaffaqiyatlar yo‘qligiga qaramay, Rossiya rahbariyati vakillari RF armiyasi oldinga qo‘yilgan vazifalarni bajarayotganini aytib kelmoqda, mudofaa vazirligi esa har kuni Ukrainada ko‘p sonli nishonlar yo‘q qilingani to‘g‘risida axborot beradi.

«Yaqinda prezident barchasi reja bo‘yicha ketayotganini aytdi. Barchasi reja bo‘yicha ketmoqda. Yetarlicha samarali. Harbiylarimiz muvaffaqiyatiga guvoh bo‘lasiz, bizning jangchilar ko‘rsatayotgan qahramonlikni ko‘rasiz, demak, oldimizga qo‘yilgan barcha maqsadlarga erishilishiga shubha yo‘q», degan seshanba kuni Putinning matbuot kotibi Dmitriy Peskov (iqtibos RIA Novostidan).

Rossiyaning Ukrainadagi butun harbiy kampaniyasi istiqbollariga to‘xtalarkan, Kofman Kreml qo‘shimcha kuchlar yuborishga tayyorlanayotgani, ammo buni tashkillashtirish oson bo‘lmasligini aytadi. «Mutlaqo ayonki, ular harbiy tajribaga ega bo‘lgan odamlarni qandaydir yo‘l bilan jalb etishga urinishi aniq. Ammo hozircha, ko‘rib turibmizki, Rossiya armiyasining holati vaqt o‘tgan sayin yomonlashayotganida Putin shunchaki cho‘zmoqda», deydi arlingtonlik ekspert. «Hozircha bularning barchasi Rossiya armiyasining so‘nggi hujumidek ko‘rinmoqda», deya xulosa qiladi u.

«Vaqt, albatta, rossiyaliklarga qarshi. Ularda texnikalar tugamoqda. Ayniqsa zamonaviy raketa zaxiralari tugab bormoqda. Ukrainlar esa kundan kunga kuchaymoqda», deydi Reuters bilan suhbatda Britaniyadagi RUSI (Royal United Services Institute) tadqiqot markazi vakili Nil Melvin.