22:37 / 03.03.2023
25769

«Rossiya ko‘ngillilar korpusi» - bu Ukraina bo‘linmasimi, rossiyalik partizanlarmi yoki FXX agentlari?

Bryansk oblastining Ukraina bilan chegaradosh qishloqlaridagi «diversiya» haqida nimalar ma’lum va nimalar ma’lum emas?

Foto: BELGOROD REGION GOVERNOR PRESS OFFICE

Hujumni kim amalga oshirdi?

2 mart tongida Bryansk oblasti gubernatori Aleksandr Bogomaz Lyubechane qishlog‘iga pronikla «Ukrainadan diversiya-razvedka guruhi» kirib kelganini xabar qildi. Uning so‘zlariga ko‘ra, «diversantlar» avtomobilni o‘qqa tutishgan, mahalliy aholi vakillaridan birini o‘ldirgan va 10 yoshli bolani yaralagan. Bundan tashqari, Bogomaz «Ukraina qurolli kuchlarining yana bir hujumi» haqida gapirdi — Sushani qishlog‘ida dron zarbasidan keyin turar joy binosi yonib ketgan. Mash va Baza manbalarining tasdiqlanmagan ma’lumotlariga ko‘ra, bu qishloq hududiga ham «diversantlar» bostirib kelgan — Bryansk oblastiga o‘tgan «diversiya guruhlari» tarkibi 40 nafardan 50 nafargachani tashkil etgan.

Shu bilan birga Rossiya propaganda nashrlaridan birortasi Bryansk oblastiga bostirib kirilishi aks etgan kadrlarni namoyish etmadi. Mash nashri tasdiqlashicha, «diversiya»dan oldin Ukraina qurolli kuchlari ikkita kamikadze dron orqali chegara punktlaridagi videokuzatuv kameralarini ishdan chiqargan.

Qurbonlar haqida nimalar ma’lum?

Gubernator Bogomazning so‘zlariga ko‘ra, «diversiya-razvedka guruhlari faoliyati oqibatida» tinch aholi vakillaridan ikki kishi halok bo‘lgan.

Lyubechaneda otishma vaqtida jarohatlangan bola Bryansk oblasti shifoxonasiga yetkazilgan, uning hayotiga jiddiy xavf yo‘q. Rossiya propagandachilari maktab avtobusi o‘qqa tutilganini xabar qilishgandi, ammo region hukumati bu ma’lumotni rad etdi.

Rossiya nashrlari shuningdek guruh a’zolari ikki qishloqda ham «odamlarni garovga olgani», keyinroq RF harbiylari va «diversantlar» o‘rtasida jang boshlangani haqida yozishgandi. Ammo Sushani qishlog‘ini o‘z ichiga oladigan Novoropskaya qishloq ma’muriyati odamlar garovga olingani haqidagi ma’lumotni rad etdi.

Baza manbasi Sushanida go‘yoki elektr nimstansiya va gaz stansiyasi portlatilgani haqida ham xabar bergan — bu ma’lumot rasmiylar tomonidan tasdiqlanmagan.

ASTRA manbalariga ko‘ra, Bryansk oblastidagi otishmalar vaqtida ikki chegarachi yaralangan.

***

Kun oxiriga kelib Rossiya Federal xavfsizlik xizmati (FSB) «dushman Ukraina hududiga siqib chiqarilgani, ularga yoppasiga artilleriya zarbalari berilgani» haqida bayonot berdi (buning tasdig‘i keltirilmagan).

O‘z navbatida, Ukraina prezidenti ofisi maslahatchisi Mixaylo Podolyak Bryansk oblastiga «ukrain diversiya guruhi» kirgani haqidagi xabarlarni «klassik provokatsiya» deb baholadi va «RFda partizanlik harakati kuchliroq va tajovuzkor bo‘lib borayotgani»ni ta’kidladi. Ukraina davlat chegara xizmati spikeri Ondriy Demchenko ham Rossiyaga «ukrainlar diversiyasi» amalga oshirilgani haqidagi xabarni asossiz deb atadi. «Hozirda Rossiya pabliklarida Rossiya hududiga ukrain diversiya-razvedka guruhi kirgani to‘g‘risida tarqatilayotgan xabarlar bo‘yicha qayd etishim mumkinki, Ukraina — agressor emas, bizning asosiy vazifamiz mudofaa va bosqinchi mamlakatdan himoyalanishdir», — degan u.

«Diversiya» to‘g‘risidagi dastlabki xabarlardan keyin internetda «Lyubechanskiy feldshersko-akusherskiy punkt» yozuvli tablichka o‘rnatilgan bino fonida ikki qurolli shaxs turgani aks etgan video tarqaldi. Bu video «Russkogo dobrovolcheskogo korpusa» (RDK) nomidagi telegram-kanalga joylashtirilgan. Videodagi erkaklardan biri «tinch aholi vakillariga qarshi urushmasliklari»ni aytib, «Rossiyaning oddiy fuqarolari»ni «isyon ko‘tarishga va kurashish»ga chaqiradi. Video mualliflari keyinroq batafsil video e’lon qilishni va’da qilishgan.

Telegram-kanallarda o‘zlarini «Rossiya ko‘ngillilar korpusi» sifatida tanishtirgan yana ikki odam videosi tarqaldi — unda qurollangan kishilar qo‘llarida «korpus» ramzi aks etgan bayroqni ko‘targan holda pochta binosi oldida turib murojaat qilishgan, kadr ortida otishma ovozlari eshitiladi. Katta ehtimol bilan ikki rolik ham Lyubechane qishlog‘ida, Kommunisticheskaya ko‘chasida olingan — feldsherlik-akusherlik punkti va pochta bo‘limi shu ko‘chada joylashgan.

«Sirena» va «Agenstvo» nashrlari jurnalistlari videolardagi jangchilardan birining shaxsini tasdiqlagan — bu «RDK» komandiri Denis Kapustin, u Denis Nikitin va White Rex laqablari bilan tanilgan.

Sushandan ham video bor. Uni Kreml ta’siridagi «Voyennyy osvedomitel» telegram-kanali e’lon qilgan. «Meduza» uning haqiqiyligini tekshirgan: rolik Sushan markaziy maydonida olingan. Videoda kadr ortidagi ovoz so‘raydi: «Ruslar qayerda?» va keyin otishma ovozi eshitiladi. Rolik muallifi kimligi va u montaj qilinmagani aniq emas. Shuningdek, «Voyennyy osvedomitel» «ukrain diversanti» qo‘lida Sushandagi Madaniyat uyi tablichkasini tutib turgani aytilgan fotosuratni ham e’lon qilgan.

Denis Kapustin kim? «Rossiya ko‘ngillilar korpusi» qanday tashkilot?

 

Foto: T.ME/RUSSVOLCORPS

Hozirda 38 yoshda bo‘lgan Denis Kapustin Moskvada tug‘ilgan, ammo 2001 yilda uning oilasi Kyolnga ko‘chib ketgan. Der Spiegel ma’lumotiga ko‘ra, Kapustinning oilasi Germaniyaga yahudiy qochqinlar maqomida kelgan va bir necha oy o‘tib u doimiy yashash uchun ruxsatnoma olgan. «Agenstvo»ning qayd etishicha, Germaniyada u qoidasiz janglar va futbolga qiziqib qolgan — Nikitinning o‘zi aytishicha (u shu familiyadan foydalanishni afzal ko‘radi), u «ko‘cha bolasi, skinhed bo‘lgan, odamlarni kaltaklagan». U qaysidir pallada Rossiyaga qaytadi va TsSKA fanatlari harakati a’zosiga aylanadi. Rossiyada MMA bo‘yicha turnirlar tashkil etadi, bu turnirlarda mahalliy ultro‘ng harakatlar vakillari ishtirok etadi. U Yevropada ham shu kabi turnirlar uyushtiradi — ularning ayrimlarida Germaniya Milliy-demokratik partiyasi va Italiyadagi neofashistik CasaPound harakati a’zolari qatnashadi. Ultrao‘ng harakatlarni o‘rganuvchi Robert Klausning fikricha, Nikitin — «Yevropada o‘ng ekstremistlar orasida muhim figura» va «qit’adagi eng xavfli neonatsistlardan biri» hisoblanadi.

2008 yilda Nikitin White Rex liboslar brendini yaratadi va bu brend natsistcha ramzlar aks etgan buyumlar (masalan, «SS for Sweet n' Sexy» yozuvi, «Qora quyosh» ramzi yoki 14/88 raqamlari aks etgan futbolkalar) sotuvini yo‘lga qo‘yadi. «Zaborona» nashriga ko‘ra, brend asoschisi «oq irq ustunligi» g‘oyasi tarafdori bo‘lib, oq tanli bo‘lmaganlarni «arablar va turli maymunlar» deb ataydi. 2016 yilda Nikitin futbol bo‘yicha Yevropa chempionati vaqtida Marselda rossiyalik va angliyalik fanatlar o‘rtasidagi ommaviy mushtlashuv tashkilotchilaridan biri bo‘lgandi.

2017 yilda Nikitin Ukrainaga ko‘chib o‘tadi va bu yerda ham MMA bo‘yicha turnirlar o‘tkazish bilan shug‘ullanadi. Ushbu rossiyalik «Azov» polki vakillari bilan yaqin aloqa o‘rnatgan — masalan, polk xalqaro bo‘limi kotibi Yelena Semenyaka Nikitin unga boshqa mamlakatlardagi ultrao‘nglar bilan aloqalarni yo‘lga qo‘yishda yordam bergan, ayrim holatlarda xalqaro konferensiyalarda «Azov» nomidan qatnashgan. 2019 yilda uning Yevroittifoq hududiga kirishi 10 yil muddatga taqiqlab qo‘yiladi. Der Spiegel nashri yozishicha, ukrain politsiyachilari Nikitinni giyohvandlik moddalar savdosida gumonlab qo‘ylga olishgan, ammo bu ma’lumot boshqa manba tomonidan tasdiqlanmagan — Ukrainadagi «Zaborona» nashri xabariga ko‘ra, bu ma’lumotlar maxfiylashtirilgan.

***

2022 yilda Denis Nikitin «etnik ruslar»dan «Rossiya ko‘ngillilar korpusi»ni tuzadi — bu bo‘linma Ukraina tomonida turib jang qilishi ko‘zda tutilgandi. Uning saflarida qancha a’zo borligi ma’lum emas — tashkilotchilar buni oshkor etishmagan. Nikitin intervyularidan birida «bo‘linmadagi ruslar rossiyaliklarga qarshi kurashayotgani»ni aytgan. «Barcha [Ukrainada] o‘z milliy batalonlarini tashkil etmoqda. Belaruslar — o‘zinikini, gruzinlar — o‘zinikini, ichkeriyaliklar — o‘zinikini. Xorijiy legionda kanadaliklar, britanlar, amerikaliklar birgalikda kurashmoqda. Bizni qabul qiladigan guruh yo‘q edi», — degandi u.

Nikitinning so‘zlariga ko‘ra, 2022 yil avgustida uning korpusi Ukraina qurolli kuchlari bilan «hamkorlikda harakatlangan», ammo Ukraina armiyasi bo‘linmasi sifatida tan olinmagan. Rossiyalik shunday deydi: «O‘zimni ko‘rsatish va rasman jang qilish imkoniyatini berishni so‘rab Ukraina prezidentiga murojaat qilishimga to‘g‘ri keldi. Prezident ruxsat berdi va bir kun ichida hammasi iziga tushdi». 2022 yil oktyabrida korpus o‘z manifestini e’lon qiladi, unda tashkilot «Ukraina qurolli kuchlari tarkibida ekani» ma’lum qilingan. Shu bilan birga, «Rossiya ko‘ngillilar korpusi»ning Ukraina armiyasi yoki hukumat bilan aloqasi to‘g‘risida rasmiy tasdiq yo‘q. Nikitin shuningdek «turlicha mafkuraviy baza»larga egaligi tufayli rossiyaliklarning Ukraina armiyasiga aloqador bo‘lgan boshqa bo‘linmasi - «Svoboda Rossii» bilan hamkorlik qilmasligini ta’kidlagan.

Lyubechaneda olingan videolardan birida aynan Kapustin rossiyaliklarni «isyon ko‘tarish va jang qilish»ga chaqiradi. «Vajnyye istorii» nashri «Rossiya ko‘ngillilar korpusi» a’zolaridan biri bilan gaplashgan, anonimlik sharti bilan gapirgan bu shaxs Rossiya hududida bo‘lganini tasdiqlagan. «Men u yerdan hozirgina keldim. Biz bu vazifani bajarishda 45 kishi edik. Ichkariga kirib, suratga tushirdik va ikkita BMPga pistirmaga qo‘ydik. Men jabrlangan bolalarni ko‘rmadim. Lekin jarohatlanganlardan biri chegarachi edi. Hech kim garovga olinmadi», degan u. 

Bu Kremlning provokatsiyasi emasmi? Korpus Rossiya maxsus xizmatlariga aloqador bo‘lishi mumkinmi?

Buni aniq aytib bo‘lmaydi. 2019 yilda Germaniya razvedkasining yuqori martabali mulozimi Der Spiegel nashriga Kapustin Rossiya hukumatiga yaqin bo‘lishi mumkinligini aytgandi. Ammo boshqa ekspertlar nashrga u Rossiya maxsus xizmatlari bilan aloqador bo‘lishi dargumonligi, u so‘nggi yillarda ko‘p vaqtni Ukraina hududida o‘tkazganini aytishgan.

Hodisa haqidagi dastlabki xabarlardan keyin bir necha nashrlar, jumladan «Verstka» va «Mayak» radiosi, shuningdek Davlat dumasi deputati Andrey Gurulev Vladimir Putin rahbarligida RF Xavfsizlik kengashining «favqulodda» yig‘ilishi o‘tkazilishi haqida xabar tarqatdi. Agar bunday yig‘ilish chindan o‘tkazilganida va uning ortidan «diversiyaga tezkor javob qaytarilganida», buni Kreml reyd haqida oldindan xabardor bo‘lgan deb talqin etish mumkin edi. Ammo prezident matbuot kotibi Dmitriy Peskov Xavfsizlik kengashi yig‘ilishi oldindan rejalashtirilganidek 3 mart kuni o‘tkazilishini aytdi. Shu bilan birga, «Verstka»ning Federatsiya kengashidagi anonim manbasi Putin baribir «vaziyat bo‘yicha birlamchi yechimlarni ishlab chiqish» uchun Xavfsizlik kengashining alohida a’zolari bilan yig‘ilish o‘tkazganini aytgan.

Rossiya prezidenti Bryansk oblastidagi hodisani «terakt» deb atadi va «diversantlar» «bu fuqarolik mashinasi ekanini va unda bolalar o‘tirganini ko‘rishgani», ammo baribir unga qarata o‘t ochganini aytgan.

O‘z navbatida, Ukraina Bosh razvedka boshqarmasi vakili Andrey Yusov chegaradagi to‘qnashuvni «Rossiya transformatsiyasi davomi» deb atadi:

«Bugun Rossiya ko‘ngillilar korpusining ochiq bayonoti bor. Bular Putinning rejimi va uni qo‘llab-quvvatlovchilarga qarshi qo‘lda qurol ko‘targan holda kurashayotgan odamlardir. Ehtimol, rossiyaliklar uyg‘ona boshlagan, nimanidir anglayotgan va qandaydir muayyan choralar ko‘rayotgandir».

Bu Rossiya hududiga ilk shunday hujummi?

Aftidan, bu hech bo‘lmaganda birinchi urinish emas. 2022 yil dekabrida FXX Bryansk oblastida «diversiya-terrorchilik akti» sodir etishga urinish bo‘lganini ma’lum qilgandi. 26 dekabr kuni idora chegarada go‘yoki «diversiya guruhi» tarkibida bo‘lgan va «teraktlar» rejalashtirgan to‘rt nafar ukrain o‘ldirilgani haqida e’lon qildi. FXX shuningdek qonga belangan jasadlar aks etgan videoni namoyish etgan — bular Ukraina qurolli kuchlariga rasman aloqador bo‘lmagan «Bratstvo» ko‘ngillilar bataloni jangchilari ekani aytilgandi.

The Insider nashri qayd etishicha, jurnalistlar videodda ko‘plab g‘alatilik va nomuvofiqliklarni payqashgan — masalan, o‘ldirilgan «diversantlar»dan birining oyoq kiyimi mutlaqo toza bo‘lgan, holbuki chegarani kesib o‘tish uchun yo‘lsiz hududda ko‘plab kilometr masofani bosib o‘tish talab etiladi. Bundan tashqari, «Bratstvo» bataloni bungacha front ichkarisidagi operatsiyalarda ishtirok etadigan bo‘linma sifatida ma’lum emasdi.

Bundan ko‘p vaqt o‘tmay, 2023 yil fevralida, Bryansk oblasti rahbariyati Ukraina bilan chegarada «mudofaa liniyasi tayanch punktlari» tashkil etilgani haqida hisobot berdi — tasvirlarga ko‘ra, u turli fortifikatsion inshootlar hamda tankka qarshi to‘siqlardan iborat edi. Liniyani gubernator Aleksandr Bogomaz «Yedinaya Rossiya» partiyasi kengashi kotibi Andrey Turchak bilan birgalikda tekshirib chiqdi.

«Bryansk oblasti tajribasini, hech mubloag‘asiz ilg‘or deb atash mumkin. Juda qisqa muddatlarda chegara mustahkamlandi − sichqon ham sakrab o‘tolmaydi. Har bir vzvodda − dala oshxonasi va hammom bor. Yigitlar mamnun, gubernatordan minnatdor», — degandi o‘shanda Turchak.

RF chegarasini qo‘riqlash bilan bog‘liq ishlar holati qay ahvolda?

U qadar yaxshi bo‘lmasligi mumkin. 2004 yil iyulida chegara xizmati davlat chegarasini chiziqli qo‘riqlash prinsipidan regional-obektov prinsipiga o‘tgandi: chegaraning butun uzunligi bo‘ylab qo‘riqlash postlari tugatilgandi. 2005 yilda Davlat dumasi qarori bilan chegara qo‘shinlari ham tugatiladi. Buning o‘rniga chegara organlari tuziladi, harbiy bo‘linmalar tarkibi jiddiy darajada qisqartiriladi.

Bryansk oblastiga bostirib kirishdan maqsad chegara xizmati va RF qurolli kuchlari ayni vaqtda davlat chegarasini ishonchli qo‘riqlay olmayotganini ko‘rsatib qo‘yish bo‘lgan bo‘lishi mumkin. «Diversiya»dan keyin Rossiya qo‘mondonligi bu maqsad uchun qo‘shimcha bo‘linmalar ajratishi mumkin va bu esa frontning boshqa uchastkalari zaiflashishi hisobiga bo‘ladi.

Mavzu
Rossiya-Ukraina urushi
2022 yil 22 fevral kuni Rossiya Ukraina chegarasidan o‘tib, qo‘shni mamlakatga bostirib kirdi. Ukraina armiyasi jang taklif qildi.
Barchasi
Top