O‘zbekistonning eksklav hududi So‘x tumani 1942 yilda tashkil topgan. 1959 yildan to 1990 yilgacha Rishton tumani hududiga kiritilgan. Tuman 1990 yil 27 fevral kuni qayta tashkil etilgan.
Maydoni 22 472 gektardan iborat So‘x Qirg‘izistonning Botken viloyatining Botken va Qadamjoy tumanlari oralig‘ida joylashgan. Tumanda 27 ta qishloq bo‘lib, aholisi 82 ming nafar. Aholining 99 foizi tojik millatiga mansub. Bundan tashqari tumanda qirg‘iz, o‘zbek va boshqa millat vakillari ham istiqomat qiladi.
So‘xda asosan olma, kartoshka, sholi, o‘rik yetishtiriladi. So‘xning shimoliy qismida daryo bo‘yida 500 gektar yer maydonida sholichilik tashkil etilgan. 1 000 xonadon sholichilik bilan shug‘ullanadi. Yiliga 2 100 tonni sholi olinadi. Sholidan yillik daromad 18 mlrd so‘m. So‘xda yiliga 15 ming tonna olma yetishtiriladi. 300 gektar maydonda olma hosili olinadi.
Chashma qishlog‘ida mashhur Chashma bulog‘i bor. Qishloq nomi aynan buloqdan olingan. Buloqdan ham qirg‘izlar, ham so‘xliklar foydalanadi.
Kun.uz muxbiri So‘x tumanida bo‘lib fotojamlanma tayyorladi.
Sarvar Ziyoyev
