Marokashdagi zilzilaga bir yil to‘ldi. Aholi hanuz chodirlarda yashab, hukumat va’da qilgan yordamni kutmoqda
Zilziladan so‘ng hukumat oilalarga oylik nafaqa va uylarini zilzilaga bardosh beradigan qilib qayta qurish uchun qo‘shimcha mablag‘ ajratishini ma’lum qilgandi. Biroq aholi vakillarining aytishicha, mablag‘lar teng taqsimlanmayapti.

Marokashning Yuqori Atlas tog‘ hududlarida 2023 yilda sodir bo‘lgan kuchli zilzilada qariyb 3 ming kishi halok bo‘lgandi, oradan bir yil o‘tsa-da, hududdagi qishloqlar manzarasi urushdan keyingi xarobalarni eslatadi.
Qutqaruvchilar ancha oldin ketib bo‘lgan, biroq yo‘l chetida va odamlar yashaydigan chodirlar yonida binolarning vayronalari uyilib yotibdi. Aholining bir qismi o‘z uylarini tiklash uchun hukumatdan va’da qilingan mablag‘ni, boshqalari esa yangi uylar loyihasi tasdiqlanishini kutmoqda.
2023—2024 yillar. Marokash shahri yaqinidagi Imi N’tala qishlog‘idagi zilzila aksi.
Zilziladan vayron bo‘lgan mintaqada Imi N’tala singari ko‘plab qashshoq qishloqlar bor, ularga faqat notekis yo‘llar orqali borish mumkin.
Ba’zi joylarda aholi hukumat ruxsatini kutmay, o‘z uylarini qayta qurishni boshlab yubordi. Boshqa qishloqlarda esa plastik chodirlarning dim havosidan bezor bo‘lgan odamlar yo vayron bo‘lgan uylariga qaytgan, yo eski turmush tarzini tashlab, katta shaharlarga ko‘chib ketgan.
Provinsiyaning ba’zi yirik shaharlarida hayot bir maromga qaytmoqda: yo‘llar, uylar, maktablar va korxonalarni tiklash ishlari olib borilyapti, ba’zi aholi vakillariga metall konteynerlardan yasalgan uylar berilmoqda. Ammo zilziladan vayron bo‘lgan 55 000 ta uy egalarining aksariyati hamon chodirlarda yashashga majbur qolmoqda. Bunday boshpanalar yozgi jazirama va qishki sovuqqa chidamsiz.
O‘tgan yilgi zilzilada o‘g‘lini yo‘qotgan 69 yoshli nafaqaxo‘r Muhammad Sumer turmush tarzi haqida jurnalistlarga hikoya qildi. Mahalliy hokimiyat unga xavfsizlik sabablariga ko‘ra, tog‘ning tik yon bag‘ridagi eski uyini tiklashga ruxsat bermagan. Hozirda u rafiqasi bilan vayron bo‘lgan uyi yonidagi chodirda kun kechiryapti. Ular boshqa joyga ko‘chib, kengroq va qimmatroq hududda yangi hayot boshlashdan qo‘rqmoqda.
“Odamlar qolishni xohlaydi, chunki bu yerda tirikchilik uchun sabzavot yetishtiradigan yerlar bor”, — deb ta’kidladi u.
Zilziladan so‘ng hukumat oilalarga oylik nafaqa va uylarini zilzilaga bardosh beradigan qilib qayta qurish uchun qo‘shimcha mablag‘ ajratishini ma’lum qilgandi. Biroq aholi vakillarining aytishicha, mablag‘lar birdek taqsimlanmayapti: haligacha ko‘pchilik pul yoki uylarini tiklash ishlari boshlanishini kutmoqda.
Amizmiz va Talat N’Yakub kabi aholi punktlarida mahalliy hokimiyatga qarshi norozilik kuchaygan. Odamlar qayta tiklash ishlari sekin kechayotganini tanqid qilib, anchadan beri e’tiborsiz qoldirilgan ijtimoiy soha va infratuzilmaga ko‘proq mablag‘ sarflanishini talab qilmoqda.
Amaldorlarning aytishicha, hududlarni tiklash ishlari 120 milliard dirham (12 milliard dollar) mablag‘ talab qiladi va taxminan besh yil davom etadi. Hukumat qishloq yo‘llarining ayrim qismlarini, tibbiyot markazlari va maktablarni qayta qurdi. Zilzilaga bir yil to‘lishidan oldinroq komissiya ayrim uylarni tiklash ishlarini tezlashtirish zarurligini tan olgandi.
Eslatib o‘tamiz, Marokashning markaziy qismidagi Yuqori Atlas tog‘lari hududida 9 sentabrga o‘tar kechasi 7,2 magnitudali zilzila ro‘y berib, olti provinsiyaga zarar yetkazgandi. Bu Marokashda so‘nggi 60 yildan ortiq vaqt davomida sodir bo‘lgan eng kuchli zilzila bo‘ldi.
Hodisa oqibatida uch mingga yaqin kishi halok bo‘lgan, besh mingdan ortiq kishi yaralangan. Zilzila epimarkaziga eng yaqin joylashgan Marokash shahrida turar joy binolari va boshqa binolar qulagan. Ularning bir qismi YuNeSKO Butunjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan Qizil shahar nomi bilan mashhur bo‘lgan Eski shahar hududida joylashgandi.
Mavzuga oid

20:56 / 11.06.2025
Shimoliy Afrikadan G‘azoga birdamlik karvoni yo‘lga chiqdi

23:35 / 14.05.2025
BMT: Afrikada har 6 soniyada ochlikdan bir bola vafot etmoqda

23:39 / 20.03.2025
Afrikadan hozirda yo‘qolib ketgan sayyoraga tegishli meteorit topildi

20:43 / 09.03.2025