O‘zbekistonda yangi moliyaviy piramida avj oldi. Uni "organ" xodimlari targ‘ib qilmoqda

O‘zbekistonda XCM nomi ostida navbatdagi moliyaviy piramida avj oldi. U boshqa shu kabi moliyaviy piramidalardan farqli ravishda mehnat jamoalari, hatto ichki ishlar tizimiga ham faol kirib boryapti: xodimlar bilib-bilmasdan XCM targ‘ibotiga, demak ko‘proq odam aldanishiga “hissa” qo‘shmoqda.

{Yii::t(}

O'tkazib yuborish 6s

O'tkazib yuborish

XCM nima?

O‘tgan bir yilda video ko‘rish orqali pul topishni targ‘ib qilgan HNK, Whats va Aif kabi moliyaviy piramidalar to‘riga ko‘plab o‘zbekistonliklar ilindi. Hatto ushbu loyihalarga bankdan kredit olib yoki yoki biror mulkini sotib pul tikish orqali bor-budidan ayrilganlar ham bo‘ldi. XCM shakl va uslub jihatdan ana shu moliyaviy piramidalarning “ukasi”: bunda ham aldov nuqtasi videolarga like bosish va izoh yozishga asoslangan.

XCM, ya’ni X Connection Media Avstraliyada tashkil etilgan onlayn media kompaniyasi ekani, 2024 yil 4 avgustda tashkil qilingani va sertifikat olgani aytiladi. Internetda reklama va onlayn marketing loyihaning maqsadi sifatida qayd etilgan.

“Ishga olish” niqobi

XCM faoliyatiga rasmiy tus berish maqsadida “ishga olish” niqobidan foydalanilgan. Faqat boshqa moliyaviy piramidalardan farqli ravishda buning uchun talablar ishlab chiqilgan. Ya’ni ishga qabul qilinuvchilar 18-60 yosh orasida bo‘lishi, muloqot qobiliyati muhimligi, vaqtni boshqara olishi zarurligi belgilangan.

Ammo bu shunchaki niqob bo‘lib, XCM’ga ishonchni oshirish uchun o‘ylab topilganini sezish qiyin emas.

Depozit – ilmoq

XCM moliyaviy piramida ekaniga oddiy dalil – bu unga qo‘shilish uchun depozit qo‘yish, ya’ni pul to‘lash majburiyati borligidadir. Depozit qo‘yish majburiyati “xavfsiz hamkorlik muhiti yaratishga yordam berishi” bilan izohlangan.

“Blog maxfiyligini himoya qilish va hamkorlikning xavfsizligi va muvaffaqiyatini ta’minlash maqsadida biz oddiy xodimlar uchun depozit to‘lov tizimini joriy qildik. Biz maxfiylikni himoya qilishga juda jiddiy qaraymiz va blogerlar duch keladigan maxfiylik xavflarini to‘liq tushunamiz. Ushbu chora xavfsiz hamkorlik muhitini yaratishga yordam beradi. Biz haqiqatan ham biz bilan ishlashni va o‘z ishiga jiddiy yondashishni, ishonchli munosabatlar o‘rnatishni hamda xavf va potensial mojarolarni kamaytirishni xohlaydiganlarni tekshiramiz. Shunday qilib, biz resurslarni yaxshiroq rejalashtirishimiz va bloglarning platformada barqaror daromad va imkoniyatlar olishini ta’minlashimiz mumkin”, deyiladi XCM platformasida.

Aslida ana shu izohning o‘ziyoq XCM moliyaviy piramida ekanini bildirib turibdi. Negaki, xavfsiz hamkorlik muhiti pul to‘lovi bilan emas, odatda huquqiy asoslar bilan yaratiladi. Aksincha, biror bir qonuniy asosga ega bo‘lmagan va kelib chiqishining tayini bo‘lmagan kelishuv bilan depozitga pul qo‘yish muqarrar aldanib qolish degani.

Shuningdek, XCMga “ishga olingan” xodimlarga majburiyatlar ham qo‘yilgan. Bu salbiy izohlar yozmaslik, boshqa xodimlarni kamsitmaslik bilan bog‘liq.

XCM faoliyati ham boshqa moliyaviy piramidalar kabi “pul tiking va daromad ko‘ring” qoidasiga asoslangan. Buning uchun 7 ta daraja bosqichi ishlab chiqilgan. Masalan, X-C2 darajadan boshlash uchun 460 USDT (kriptovaluta, odatda 1 USDT 1 dollar qiymatga ega bo‘ladi) to‘lash kerak bo‘ladi. Bu darajada kuniga 5 ta vazifa beriladi. Har bir vazifa 2,6, kunlik daromad 13 USDT. Xullas, depozitga qo‘yilgan 460 USDT’ni 4745 USDT’ga aylantirish mumkinligi va’da qilingan.

Daraja yuqorilagani sari depozitga qo‘yiladigan pul va ko‘riladigan daromad miqdori oshirib borilgan. X-C8 darajasi uchun 40 ming USDT qo‘yish kerak bo‘ladi. Bu 40 ming dollar degani. Shunchaki kuniga 80 ta videoni ko‘rib, layk bosib turilsa bu pul bir yilda 414 640 dollarga aylanarmish go‘yo. Bu ming foizdan yuqoriroqni tashkil etadi. Aslida, ushbu raqamlarning o‘ziyoq eng sodda odamni ham shubhaga qo‘yishi kerak. Biroq bunga ishonayotganlar afsuski, bor va ular ko‘pchilik.

“Targ‘ibotchi” IIB

XCM’da imkon qadar ko‘proq odamni depozit qo‘yishga chorlash maqsadida boshqalarni taklif qilganlik uchun alohida pul to‘lash tizimi taklif etilgan. Oqibatda do‘st-u qarindoshlar, mehnat jamoalari orasida uni targ‘ib qilish holatlari ko‘payib, moliyaviy piramida o‘z domiga ko‘proq odamni tortib ketmoqda.

Hatto aslida ushbu holatning oldini olishi kerak bo‘lgan IIB xodimlari ham XCM’ga ishonib, uning targ‘ibotiga kirishgan. Shulardan biri Samarqand viloyati Past Darg‘om tumani IIB profilaktika inspektori.

“Haqiqatan ham bu jamoa bilan ishlab, ko‘p bonuslar, undan tashqari, topshiriqlar bajarish orqali yuqori sarmoyaga ega bo‘lyapman. Bu to‘g‘risida o‘z hamkasblarimga ham ma’lumot berib, ularga ham a’zo bo‘lishga taklif qildim. Ko‘pchilik ijobiy fikr bildirib, a’zo bo‘lmoqda”, degan profilaktika inspektori.

XCM guruhlarida e’lon qilingan suratlarga qaraganda ushbu moliyaviy piramida targ‘ibotiga qo‘shilgan IIB xodimlari ko‘pchilikni tashkil etadi. Bu loyiha ortida turgan firibgarlar “mana, bizga hatto IIB xodimlarining o‘zi ishonch bildirgan”, deya ko‘proq odamni chuv tushirishiga xizmat qilmoqda.

Harbiy akademiyada o‘qituvlik qilishi aytilgan mayor Zuhriddin Toyirov ham ushbu moliyaviy piramidaga qo‘shilganini bildirgan:

“Men XCM firmasiga qo‘shildim. Kelajakda bu kompaniyaga omad tilayman. Kelajakda oila a’zolarimni ham, jamoamni ham qo‘shib, kengaytirishga harakat qilaman”, degan u.

Bot bilan suhbat

O‘zbekistonda XCM moliyaviy piramidasining bir nechta guruh va kanallari faol ishlamoqda. Faqat ular yopiq bo‘lib, to‘g‘ridan to‘g‘ri a’zo bo‘lish imkonsiz: a’zolik so‘rovi jo‘natilganidan so‘ng qabul qilinishingiz yoki rad etilishingiz mumkin.

Ushbu guruhlarda asosan Westin Noah ismli admin siz bilan savol-javob qilishi mumkin. Ko‘pchilik kompaniya menejeri deb o‘ylaydigan Westin Noah aslida shaxs emas, Telegram-bot. Messenjerni biroz tushunadigan odam buni anglab olishi qiyin emas.

So‘nggi 2-3 yilda O‘zbekistonda turli moliyaviy piramidalar avj oldi: powerbank ijarasini taklif etgan “Parker”, video ko‘rish orqali pul topishni targ‘ib qilgan HNK, Whats va Aif, tabiat g‘amxo‘ri niqobidagi “Blue culture”, sovg‘a ulashuvchi “Dari poluchay” kabi moliyaviy piramidalarga minglab odamlar aldandi.

Biri yo‘qolsa, boshqasi paydo bo‘layotgan bu kabi moliyaviy piramidalar hamon ko‘plab vatandoshlarimizni o‘z domiga tortmoqda. Ularning tegirmoniga hatto ichki ishlar xodimlari ham suv quya boshlagani vaziyat ancha jiddiy nuqtaga yetib kelganini ko‘rsatadi.

Kun.uz yurtdoshlarimizni ogoh bo‘lishga, turli platformalarga ishonmaslikka hamda o‘z mablag‘larini shubhali loyihalarga tikmaslikka chaqiradi.

Ruslan Saburov,
Kun.uz