Sog‘liqni saqlash vazirligi huzurida Nogironligi bo‘lgan shaxslarni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi ochiladi

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti 2017 yil 1 dekabr kuni "Nogironligi bo‘lgan shaxslarni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida"gi PF-5270-sonli farmonni imzoladi. Bu haqida Prezident matbuot xizmatida xabar berildi.

Unda aholi bilan o‘tkazilgan ochiq va to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqot yakunlari hamda manfaatdor vazirlik va idoralarning fikr-mulohazalarini inobatga olib, O‘zbekiston Respublikasining “Nogironligi bo‘lgan shaxslarning huquqlari to‘g‘risida”gi Qonuni loyihasini ishlab chiqish va BMTning Nogironlar huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyasini ratifikatsiya qilishga tayyorgarlik bo‘yicha amaliy choralar ko‘rish haqidagi takliflar qabul qilinishi ko‘zda tutilgan.

Farmonga muvofiq, quyidagilar nogironligi bo‘lgan shaxslarni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash tizimini yanada takomillashtirishning asosiy yo‘nalishlari etib hisoblanadi:

• nogironlik belgisi bo‘yicha kamsitishga yo‘l qo‘ymaslik, nogironligi bo‘lgan shaxslarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini ro‘yobga chiqarishda teng sharoitlarni va ularni buzganlik uchun javobgarlikning muqarrarligini ta'minlash;
• tibbiy-mehnat ekspertizasi va nogironlikni belgilashning shaffof, zamonaviy uslub va mezonlarini joriy etish, nogironligi bo‘lgan shaxslarga tibbiy-ijtimoiy yordam ko‘rsatish darajasi va sifatini, shu jumladan diagnostika, davolash va reabilitatsiyaning zamonaviy uslublarini qo‘llagan holda yuqori texnologiyali ixtisoslashgan tibbiy va ijtimoiy yordamdan foydalanish imkoniyatini kengaytirish orqali oshirish;
• nogironligi bo‘lgan shaxslarni o‘z vaqtida hisobga olishning samarali mexanizmlarini yaratish, nogironlikning belgilari paydo bo‘lgan vaqtdan boshlab ularni kuzatib borish va qo‘llab-quvvatlashning, shu jumladan zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda nogironligi bo‘lgan shaxslarning ijtimoiy ahvolini ta'sirchan monitoring qilish, ularning turmush sharoitlarini har tomonlama baholash, individual rivojlanish dasturlarini ishlab chiqish va amalga oshirish, shuningdek, o‘z vaqtida zarur tibbiy-ijtimoiy yordam ko‘rsatish imkonini beruvchi yagona kompleks tizimini joriy etish;
• tibbiy yordam darajasi va sifatini oshirish, kasalliklarni barvaqt aniqlash hamda tug‘ma nuqsonlar va irsiy kasalliklar o‘sishining sabab va shart-sharoitlarini barvaqt aniqlash va oldini olishni ham nazarda tutuvchi profilaktika tadbirlarini kengaytirish bo‘yicha skrining tekshiruvlarining samaradorligini ko‘tarish;
• nogironligi bo‘lgan shaxslarning manzilli ijtimoiy muxofazasini kuchaytirish, ularning uy-joy-maishiy va boshqa yashash sharoitlarini yaxshilashga qaratilgan tibbiy-ijtimoiy xizmat va moddiy yordamni kengaytirish, ularni tibbiy-ijtimoiy reabilitatsiya qilish, shu jumladan sifatli yordamchi va texnik reabilitatsiya vositalari bilan ta'minlash bo‘yicha chora-tadbirlarning samaradorligini oshirish;
• nogironligi bo‘lgan shaxslarning oilasi, jamiyat va davlat bilan o‘zaro aloqasini kuchaytirish, ularning qulay muhitda bo‘lishi, shahar yo‘lovchi transporti, ijtimoiy va boshqa infratuzilma obektlaridan erkin foydalanishi uchun zarur sharoitlar yaratish;
• nogironligi bo‘lgan shaxslarning jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy hayotiga jalb qilinishi va faol ishtirokini ta'minlovchi inklyuziv ta'lim va ishga joylashtirish tizimini takomillashtirish;
• nogironlikni belgilash va tibbiy-ijtimoiy yordam ko‘rsatish sohasida vakolatli davlat organlari faoliyatining ochiqligi va shaffofligini ta'minlash, tartib-taomillardan o‘tishni soddalashtirish, nogironligi bo‘lgan shaxslarga tibbiy-ijtimoiy yordam ko‘rsatish va ularni ijtimoiy reabilitatsiya qilish sohasida davlat-xususiy va ijtimoiy sheriklikni rivojlantirish;
• tibbiy-ijtimoiy muassasalarning moddiy-texnika bazasini mustahkamlash, “Muruvvat” va “Saxovat” internat-uylarida vasiylikka olinganlarning turmush sifatini yaxshilashga qaratilgan tibbiy-ijtimoiy yordam ko‘rsatish tizimini rivojlantirish, ularning reabilitatsiyasi va ijtimoiylashuvi samaradorligini oshirish;
• protez-ortopediya buyumlari va texnik reabilitatsiya vositalarini ishlab chiqaruvchi korxonalarni, shu jumladan chet el investitsiyalari va kreditlarini jalb etgan holda modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilash, ularni ishlab chiqarishning zamonaviy standartlarini joriy qilish;
• zamonaviy tibbiyot va ilm-fanning ilg‘or yutuqlari, diagnostika, davolash va reabilitatsiyaning sifat standartlari asosida yuqori malakali mutaxassislarni tayyorlash tizimini takomillashtirish, sog‘lomlashtirish xususiyatidagi chora-tadbirlarni yaxshilash, sog‘lom va faol turmush tarzini olib borish madaniyatini targ‘ib qilish;
• nogironligi bo‘lgan shaxslarni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash sohasidagi, shu jumladan nogironlikni belgilashning samarali mezonlarini ko‘llashga qaratilgan ilmiy tadqiqotlarni faollashtirish.

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga quyidagilarni ta'minlash choralarini ko‘rish vazifasi topshirildi:

• nogironligi bo‘lgan shaxslar, shu jumladan katta yoshdagilarning savodxonligini oshirish maqsadida viloyatlar, tumanlar markazlarida umumta'lim maktablari negizida imo-ishora tili va Brayl alifbosini o‘rgatish bo‘yicha ushbu sohadagi mutaxassislarni jalb qilgan holda maxsus kurslarni tashkil etish;
• tegishli materiallarni nashr qilishni rag‘batlantirish, muhim sohalarda audiokitoblar yaratish va ularni joriy etishni nazarda tutgan holda imo-ishora tili va Brayl alifbosini qo‘llash imkoniyatlarini kengaytirish;
• ko‘rish a'zolari zaif shaxslarga ovoz eshittirish imkonini yaratish maqsadida turli xildagi dasturiy ta'minotlarga davlat tilida maxsus dasturlar, shu jumladan kompyuter operatsion tizimlari yaratish, ularni ushbu shaxslar o‘qiyotgan va ishlayotgan ta'lim muassasalari va boshqa tashkilotlarda keyinchalik erkin tarqatish, o‘rnatish, shuningdek, mazkur dasturlarni yaratish uchun salohiyatli homiylar topish;
• davlat organlari va tashkilotlarning rasmiy veb-saytlarida nogironligi bo‘lgan shaxslar uchun joylashtirilgan ma'lumotlar bilan erkin tanishish va xizmatlardan foydalanishga oid qo‘shimcha imkoniyatlar joriy etish;
• nogironligi bo‘lgan shaxslarga qulaylik yaratish uchun jamoat transportini panduslar, alohida joylar bilan, bekatlar va marshrutlarni eshittiruvchi, elektron ma'lumotlar tablolari kabi maxsus vositalar bilan jihozlash, ulardan erkin foydalanishni bosqichma-bosqich ta'minlash bo‘yicha joylarda nogironligi bo‘lgan shaxslarning ijtimoiy himoyasi va moslashuvi samaradorligini oshirishga oid chora-tadbirlarni ko‘rish.

2018 yil 1 martdan nogironligi bo‘lgan shaxslarga moslashtirilmagan shahar yo‘lovchi transporti vositalarini sotib olish taqiqlanishi belgilab qo‘yildi.

2018/2019 o‘quv yilidan boshlab oliy ta'lim muassasalariga abituriyentlarni qabul qilishning umumiy sonidan nogironligi bo‘lgan shaxslar uchun qo‘shimcha ravishda ikki foizli kvota ajratish tartibi joriy etilishi qayd etildi.

Oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi Iqtisodiyot vazirligi hamda boshqa manfaatdor idoralar bilan birgalikda 2018 yilning 1 apreliga qadar oliy ta'lim muassasalariga nogironligi bo‘lgan shaxslarni kvota asosida o‘qishga qabul qilish tartibi to‘g‘risidagi nizom loyihasini O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga kiritsin.

2018 yil 1 yanvardan boshlab faoliyat ko‘rsatish turi va uni amalga oshirish joyidan qat'i nazar I va II guruh nogironligi bo‘lgan shaxs hisoblangan yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun bir oyda eng kam ish haqining 50 foizi miqdorida, yakka tartibdagi tadbirkor tomonidan I va II guruh nogironligi bo‘lgan shaxslar hisobidan ishga yollangan har bir ishchi uchun - bir oyda eng kam ish haqining 15 foizi miqdorida qat'iy belgilangan soliq stavkasi o‘rnatiladi.

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi O‘zbekiston Respublikasida Ma'muriy islohotlar konsepsiyasi doirasida Sog‘liqni saqlash vazirligi, Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi, Xalq ta'limi vazirligi hamda boshqa vakolatli idoralarning faoliyatini quyidagilarga qaratilgan takliflar tayyorlash bilan birga qayta ko‘rib chiqishni ta'minlaydi:

• Sog‘liqni saqlash vazirligi huzurida keksalar, nogironligi bo‘lgan shaxslar va aholining boshqa ijtimoiy ehtiyojmand toifalarini ijtimoiy muhofaza qilishga, shu jumladan ularni to‘liq va kompleks kuzatgan holda ko‘rsatilayotgan xizmatlarni muvofiqlashtirishga mas'ul bo‘lgan ixtisoslashtirilgan idora tashkil etish;
• ixtisoslashtirilgan idora negizida nogironlikni belgilashni to‘liq qamrab oluvchi yagona tizimni tashkil etish;
• tegishli hujjatlarni rasmiylashtirgan shaxslarning nogironlikka muvofiqligini tekshirish tartibini joriy etish;
• amalga oshirilayotgan islohotlar talablariga javob bermaydigan samarasiz tuzilmalarni tugatib, tegishli shtat birliklarini yangi tashkil etilayotgan ixtisoslashtirilgan idoraga o‘tkazish.

Nogironligi bo‘lgan shaxslarning ahvolini yaxshilash, tibbiy-ijtimoiy yordam va reabilitatsiya sifatini oshirish, protez-ortopediya buyumlari va texnik reabilitatsiya vositalari ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish va texnologik yangilash maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi huzurida Nogironligi bo‘lgan shaxslarni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi (keyingi o‘rinlarda Jamg‘arma deb yuritiladi) tashkil etiladi.

2018 yil 1 iyundan boshlab, nogironligi bo‘lgan shaxslar, tayinlangan pul to‘lovlarining turlari va miqdori, ajratilgan texnik reabilitatsiya vositalari, protez-ortopediya buyumlari va dori vositalari, ko‘rsatilgan ijtimoiy xizmatlar va berilgan imtiyozlar to‘g‘risidagi kompleks ma'lumotlarni o‘z ichiga olgan, shuningdek, mazkur sohadagi ishlarning holati haqidagi ma'lumotlarni tezkor olish, davlat organlari o‘rtasida ma'lumotlar almashinuvini amalga oshirish, byudjyet mablag‘lari maqsadsiz sarflanishi va suiiste'molchilik holatlarining oldini olish imkonini beruvchi nogironligi bo‘lgan shaxslarning yagona elektron reyestridan foydalanish amaliyotga tatbiq etiladi.