Минус 27 даража ва Иссиқлик марказидаги авария. Бишкек музламоқда

Бишкек музламоқда. Синоптиклар томонидан аномал деб баҳоланган аёзда бишкекликлар хонадонига иссиқлик узатиб турган шаҳардаги ягона иссиқлик электр маркази (ИЭМ) вазифасини уддалай олмай қолди. Баъзи хонадонларнинг ичидаги ҳарорат 9-11 даража илиқдан кўтарилмаяпти. Учинчи суткадирки, масъуллар авария оқибатларини батараф этишнинг уддасидан чиқишолмаяпти.

«Очиқ Осиё онлайн» ўзининг Қирғизистондаги ҳамкори — Kaktus.media таҳририяти билан ҳодисалар хоронологиясини тиклаб, совуққотаётган шаҳарликлар ва масъул амалдорлар билан гаплашган.

Нималар бўлаяпти?

27 январь куни маҳаллий вақт билан соат 18.00 да «Электр станциялари» ОАЖ матбуот котиби Тагжан Айдаралиев Бишкек ИЭМда сув узатишда носозлик юзага келганлиги туфайли кучланиш 340 МВтдан 154 МВтгача туширилганини эълон қилди. Бу нима деганини оддий бишкекликлар унчалик тушунишгани йўқ. Уларни фақат «Уйларга иссиқлик қачон қайтади?» деган савол қизиқтирарди. Уларга ана-мана дегунча, деб жавоб беришди, одамлар тинчланиб, ҳазил-ҳузул қилиб тарқалишди.

Бироқ шанба куни эрталаб ҳам вазият ўнгланмади. Соат 12:00га келиб шаҳарликларга Бишкек ҳокими Албек Ибрагимов мурожаат қилиб, ортиқча электр ускуналарни қўшмасликни сўради. У иссиқлик 6-7 соатда қайтишини ваъда қилди.

Соат 14:30 да ИЭМ директори Нурлан Ўмурқул ўғли Бишкек ИЭМда авария рўй бермаганини айтиб ўтди. У кимё цехида штатдан ташқари вазият юз берганини таъкидлаб, муаммо 22:00 гача бартараф этилишини ваъда қилди. Бу қандай штатдан ташқари вазият эканлигини у оддий истеъмолчи тушунадиган қилиб таърифлай олмади. Бироқ модернизация туфайли жиддий авариянинг олди олинганини айтиб ўтди.

1958 йилда ишга туширилган, қатор йиллар модернизация қилиб келинган ИЭМда нима юз берганини шаҳарликлар ҳозирча билишмайди. Шаҳар осмонида смогнинг кўпайганлигини улар янги ускуналарнинг ишга туширилиши билан боғлиқ, деб ўйлашди.

Шанба куни мулозимлар кечгача иссиқлик узатилишини ваъда қилишди. Якшанба куни улар бутунлай алоқага чиқмай қўйишди. Миллий энергия холдинги раҳбари Ойбек Калиев қўнғироқларга жавоб бермади, «Бишкектеплосеть» директори Эркин Абдихалиқов изоҳлашдан ўзини тортди ва вазият бўйича маълумотга эга бўлмаган матбуот котибига рўпара қилди.

На бош вазир Сапар Исаков, на бош вазир ўринбосари Асқарбек Шодиев, на Ойбек Калиев, Бишкек ҳокими Албек Ибраимов аслида нима юз бергани, бундай фавқулодда ҳолатнинг олдини олиш мумкин бўлган-бўлмагани, иссиқлик қачон узатилиши ва ким жавобгар бўлиши ҳақида гапириб ўтишди.

Душанба куни эрталабга келиб матбуот котиблари ҳам саволлардан ўзларини олиб қоча бошлашди. Kaktus.media таҳририяти журналисти ИЭМ бош инженери Нурғази Қурманбековга қўнғироқ қилиб, шаҳарликлар уйида иссиқлик қачон пайдо бўлишини аниқлашга уриниб кўрди. Ўзининг исм-фамилиясини тасдиқлаб гўшакни кўтарган Қурманбеков журналистнинг саволини эшитиб олгач, мухбир бошқа ёққа қўнғироқ қилаётганини айтиб, гўшакни қўйган.

Мамлакат президенти Сооронбай Жээнбеков душанба, 29 январь куни вазият билан омма олдида чиқиш қилган. У бош вазир Сапар Исаков билан учрашган. «Стратегик объектдаги фавқулодда ҳолат чуқур таҳлил қилиниши ва келгусида вазият такрорланишининг олди олиниши лозим», — деган давлат раҳбари. «Мамлакат пойтахти ИЭМида содир бўлган вазиятни назорат остида ушлаб турибман. Яқин соатларда бишкекликлар хонадонига иссиқлик тўлиқ ҳажмда узатилади», — деган президент Сооронбай Жээнбеков, касалхоналар, болалар боғчаси, мактаб ва бошқа ижтимоий объектлар узлуксиз иссиқлик билан таъминланишига алоҳида эътибор қаратиш лозимлигини қўшимча қилар экан.

ИЭМ нега ишдан чиқди?

29 январь куни соат 15:00 да улар ниҳоят матбуот анжумани ўтказишди. Лекин вазиятга ойдинлик киритишни барибир уддалай олишмади. ИЭМнинг собиқ директори Лев Васильевгина бирмунча аниқроқ жавоб берди. Унга вазиятни шарҳлашни сўраб мурожаат қилган Kaktus.media саволларига жавоб берар экан, у шундай деди: «Моҳиятан олганда, Наполеон ва Ҳитлерни қўрқитган Аёз бобо бунга айбдор. Фактик ҳарорат ташқи ҳисобий ҳароратдан пасайиб кетган. Бишкек учун ҳисобий ташқи ҳарорат 23 даража совуқни ташкил этади, лекин ҳарорат минус 27 даражагача тушган. Бундай қаттиқ совуқ сўнгги марта Бишкекда 1986 йилда рўй берган эди, ўшанда маълум бир туманларда параметрлар туширилган ва бир неча соат ўтиб кўтарилган эди.

Ҳеч қанақа насослар ишдан чиқмаган, улар ишлаб турган, лекин гап барибир қаҳратон совуқда... Чунки ИЭМ асосан автомат тизимида ишлайди, бутун ишлаб чиқариш циклининг автоматлаштириш даражаси юқори, тартибга солиб турувчи дастгоҳларга келиб уланган қувурлар жуда узун. Қаердадир елвизак бор, қаердир музлаб қолган, бўлди — бутун дастгоҳ нотўғри ишлай бошлаган.

Вазият қуйидагича: қаердадир қувур қисилиб қолади, уни созлагунларича яна бошқа жойи. Боз устига, ИЭМнинг бош корпуси жуда улкан, унинг бир томони узунасига ойнаванд қилинган. Уйингизда ҳам пластик ром ўрнатилган бўлса ҳам қандай совуқ киришини кўргансиз. Бу ерда ҳам шу ҳолат юз берган — иншоот ичи совиб кетган.

Айни вақтда ИЭМда пайдо бўлган муаммолар мудом бартараф этиб борилмоқда, лекин янгилари ҳам пайдар-пай пайдо бўлмоқда. Битта датчикни қизитиб созлашса, орадан етти-саккиз соат ўтиб у яна музлаб қоляпти. Иш кетяпти, лекин жуда оғир бўлмоқда. Мен шанба-якшанба кунлари ИЭМга бордим, ўз кўзим билан кўрдим... Ходимлар жон жаҳди билан ишлашмоқда, қўлидан келган барчасини қилишмоқда. Машъалалар билан, газли лампалар билан атрофни иситишмоқда.

Шаҳарликлар-чи?

Шаҳарликлар эса ижтимоий тармоқларда уйларидан туширилган фотосуратларни улашишмоқда. Асосан, деразаларда қотиб қолган музлар. Уйнинг ичкарисида!