Салливанлар воқеаси номи билан АҚШ тарихида қолган 5 ака-ука 1942 йилнинг 13 ноябрида битта кемада чўкиб кетади. Ўшанда кема японлар томонидан портлатилган ва жами 683 киши ҳалок бўлганди.
II Жаҳон урушида АҚШ катта талафот кўрган тўқнашувлардан бири 1942 йилда Тинч океани жануби-ғарбида жойлашган Гуадалканал оролида бўлиб ўтган ва бу – тарихга Гуадалканал жанги номи билан кирган.
Гуадалканал – Соломон ороллари таркибидаги энг катта орол. 1942 йилнинг май ойидан бери Соломон оролларини Япония назорат қиларди. Японларни таслим қилишга уринаётган Америка орол ҳудудида 1942 йилда йирик жангларни бошлайди.
Шундай жанглардан бири 1942 йилнинг 13 ноябр тонгида АҚШнинг Juneau CL-52 кемаси ва японлар ўртасида бўлиб ўтади. Икки томон ҳам етарлича қурбонлар берганидан сўнг Juneau Соломон оролларидаги базага қайтишга қарор қилади. Кема базага қайтаётган пайтда Япониянинг қайта ҳужуми бошланади. Японларнинг портловчи қуроли Juneau’га урилади ва кема портлаб кетади.
Омон қолганларнинг кўпи очлик ёки акулалар ҳужумидан ҳалок бўлган
Маълумотларга қараганда, кема портлатилгандан кейин тахминан 100 киши омон қолган. Бироқ АҚШ қутқарув экипажининг кеч жўнатилиши қурбонлар сонини ошириб юборади. Қутқарувчилар етиб келгунига қадар омон қолганларнинг кўпи очликдан ёки акулалар ҳужумидан ҳалок бўлади. Кема чўккандан кейин 7 кун ўтиб, 8 аскарнинг тириклиги маълум бўлади.
Портлаш туфайли жами 683 киши ҳалок бўлган. Улар орасида 5 ака-ука Салливанлар ҳам бор эди.
Умуман, 1942-1943 йилларда Гуадалканал оролида 2 давлат ўртасидаги илк катта жанглар бўлиб ўтади. Бу муддат ичида АҚШ ва Япония 3 марта қуруқликда, 7 марта денгизда тўқнашади. 1943 йилнинг 7 февралида японлар чекинишга мажбур бўлади.
Тўнғич фарзанд ақлдан озиб вафот этади
5 денгизчи ака-ука Жорж, Франк, Жозеф, Мадисон ва Алберт Салливанлар Айова штатида туғилган. Уларнинг ота-онаси Томас ва Аллета Салливан асли ирландиялик эди. Ака-укалар ёши ўртасида фарқ катта бўлмагани сабаб улар денгиз армиясида бирга хизмат қилишган. Қутқарувчиларнинг айтишича, 1942 йил 13 ноябрда АҚШ ҳарбий кемасига ҳужум қилинганда 26 ёшли Франк, 24 ёшли Жозеф, 23 ёшли Мадисон ўша жойнинг ўзида портлаб кетган. 20 ёшли Алберт эса ҳалокатдан 1 кун ўтиб чўкиб кетган.
Тўнғич фарзанд Жорж укаларининг ҳалок бўлганини билиб, 4-5 кундан кейин ақлдан озиб вафот этади. Ўшанда у 27 ёшда эди.
5 ўғилдан бир кунда келган қорахат
Бу йўқотишдан японлар хабар топишини истамаган Америка ҳалок бўлган аскарларининг оиласига хабар бермай туришга қарор қилади. Ўғилларидан хат келмаётган оилалар саросимага туша бошлайди. Алетта Салливан 1943 йил январ ойида АҚШ ҳарбий денгиз кучлари бюросига фарзандлари дарагини сўраб хат ёзади. Орадан бир неча кун ўтиб, Томас Салливан ишга жўнаётганда эшик тақиллаб қолади. Томас эшикни очиб, шифокор ва лейтенантни кўради. Томаснинг сўраган биринчи саволи шу бўлди: “Қайси бири?” Лейтенант жавоб беради: “Жуда ҳам афсусдаман, бешаласи ҳам”.
Воқеадан кейин ака-укаларнинг АҚШ денгиз хизматида битта кемада ишлашига қатъий равишда рухсат берилмайдиган бўлган.
Ака-ука Сaлливанлар эса миллий қаҳрамонга айланади. Президент Франклин Рузвелт уларнинг ота-онасига ҳамдардлик мактуби йўллайди. Салливанлар номига атаб ҳарбий кемага The Sullivans номи берилади. Junaea кемаси қолдиқлари эса 2018 йилнинг 17 мартида Соломон ороллари қирғоғидан 4200 метр чуқурликдан топилади.
Зуҳра Абдуҳалимова тайёрлади.
