15:49 / 28.01.2023
33220

Асосий ҳамкор давлатлар, олтин ва газ экспорти – Ўзбекистоннинг 2022 йилги ташқи савдоси

2022 йил якунига кўра, Ўзбекистоннинг ташқи савдо айланмасида Хитой ва Россиянинг улуши 36,4 фоизга етган. Бу кўрсаткич, 2021 йил якунлари бўйича 35,6 фоизни, 2020 йил якунлари бўйича эса 33,2 фоизни ташкил қилган. Ҳисобот даврида 4,1 млрд долларлик олтин экспорт қилинган.

Фото: Getty Images

Статистика агентлиги Ўзбекистоннинг 2022 йил январь-декабрь ойларидаги ташқи савдо айланмасига доир ҳисоботни эълон қилди.

Қайд этилишича, ҳисобот даврида республика ташқи савдо айланмаси 50 млрд долларга етган. Бунда экспорт ҳажми 19,3 млрд долларни, импорт ҳажми эса 30,7 млрд долларни ташкил этган. Ўтган йилнинг мос даври билан таққослаганда экспорт ҳажми 15,9 фоизга, импорт ҳажми 20,4 фоизга ўсган. Ташқи савдо салбий сальдоси 11,4 млрд долларни ташкил этган.

Пандемия инқирози ва халқаро бозорлардаги вазият ёмонлашуви фонида ҳукуматнинг бир қатор озиқ-овқат маҳсулотларини Ўзбекистон ҳудудига олиб киришга қўйилган тўсиқларни юмшатиши импорт ҳажми сезиларли даражада ошишига ўз таъсирини ўтказган бўлиши мумкин.

2022 йилда Ўзбекистоннинг Хитой ва Россияга боғлиқлиги янада кучайган. Россиянинг Ўзбекистон билан товар айирбошлаш ҳажми 9,3 млрд долларга етган ва бу борада Хитойни ортда қолдирган. Ҳар иккала мамлакатнинг умумий ТСАдаги улуши эса 36,4 фоизга етган. Бу кўрсаткич 2021 йил якунлари бўйича 35,6 фоиз, 2020 йил якунлари бўйича эса 33,2 фоиз бўлган.

Ўтган йилда ТСАнинг нисбатан салмоқли ҳиссаси Россия (18,6 фоиз), Хитой (17,8 фоиз), Қозоғистон (9,2 фоиз), Туркия (6,4 фоиз), Корея (4,7 фоиз), Қирғизистон (2,5 фоиз) ва Германия (2,3 фоиз) билан қайд этилган.

Ташқи иқтисодий фаолият бўйича 20 та йирик ҳамкор давлатдан фақатгина учта мамлакат – Афғонистон, Қирғизистон ва Тожикистон билан ижобий ташқи савдо баланси кузатилган. Қолган 17 та давлат билан пассив ташқи савдо баланси сақланиб қолмоқда. 

2022 йилда Ўзбекистон экспортида юқори улушга эга бўлган ҳамкор топ-10 давлат:

  • Россия – 3 млрд;
  • Хитой – 2,5 млрд;
  • Туркия – 1,5 млрд;
  • Қозоғистон – 1,38 млрд;
  • Қирғизистон – 980 млн;
  • Афғонистон – 750 млн;
  • Тожикистон – 520 млн;
  • Туркманистон – 195 млн;
  • Эрон – 140 млн;
  • Полша – 132 млн доллар.

Ўзбекистон импортида юқори улушга эга бўлган ҳамкор топ-10 давлат:

  • Хитой – 6,4 млрд;
  • Россия – 6,2 млрд;
  • Қозоғистон – 3,2 млрд;
  • Корея – 2,3 млрд;
  • Туркия – 1,7 млрд;
  • Германия – 1 млрд;
  • Туркманистон – 731 млн;
  • Ҳиндистон – 655 млн;
  • Бразилия – 553 млн;
  • Беларус – 409 млн доллар.

Олтин экспорти

Ҳисобот даврида 4,1 млрд долларлик олтин экспорт қилинган. Жаҳон бозорида олтин нархлари пасайиши фонида Ўзбекистон Марказий банки март-октябрь ойлари давомида қимматбаҳо металл экспортини амалга оширмади. Таққослаш учун, 2021 йилда 4,1 млрд долларлик, 2020 йилда 5,8 млрд долларлик, 2019 йилда эса 4,9 млрд долларлик олтин сотилган. Гарчи олтин экспорти борасидаги статистик маълумотлар батафсил келтирилмаган бўлса ҳам, ўтган йилда аввалги йилларга қараганда олтин сотишдан камроқ даромад олинганини кўриш мумкин. Олтиннинг умумий экспортдаги улуши ҳам 21,3 фоизгача (2021 йилнинг мос даврида 24,7 фоиз) пасайган.

Газ ва нефть сотиш кўпайган, электр токи экспорти камайган

Расмий статистикага кўра, 2022 йил январь-декабрь ойларида 911 млн долларлик табиий ёки сунъий газ экспорт қилинган. Бу кўрсаткич ўтган йилгига нисбатан 25,9 фоизга кўпроқ. Шунингдек, 168,1 млн долларлик нефть ва нефть маҳсулотлари сотилган. Бу кўрсаткич ҳам 2021 йилга нисбатан 2,1 баробарга кўп. Ўз навбатида, ҳисобот даврида 76,8 млн долларлик электр токи сотилгани қайд этилган ва экспорт ҳажми 30,2 фоизга камайган. Шунингдек, ҳисобот даврида 356 млн доллар қийматидаги автомобиллар экспорт қилинган. Бу ўтган йилга нисбатан 6,9 фоизга кам.

Ўтган йилда 1,14 млрд долларлик 1 млн 743,7 минг тоннадан зиёд мева-сабзавот экспорт қилинди. Бу кўрсаткич 2021 йилнинг мос даврига нисбатан 18,5 фоизга кўп.

2022 йил якунига кўра, машина ва транспорт ускуналари импорти ҳажми 16,9 фоизга ошиб, 9,64 млрд долларни, импортнинг умумий ҳажмидаги улуши эса 31,4 фоизни (2021 йилда - 32,4 фоиз) ташкил этган.

Бундан ташқари, ўтган йилда 1,27 млрд долларлик нефть ва нефть маҳсулотлари (ўсиш – 9,8 фоиз), 282 млн долларлик газ (ўсиш – 82,5 фоиз), 122 млн долларлик электр токи (камайиш – 20,2 фоиз), 122 млн долларлик кўмир, кокс ва брикет (ўсиш - 29,7 фоиз) маҳсулотлари импорт қилинган. 

Top