АҚШ Алишер Усмоновнинг компаниялари, хусусан “Оҳангаронцемент” ва унинг таъсисчисига нисбатан санкция қўллагани уларнинг доллардаги операцияларини чеклайди. Марказий банк раиси заводга хизмат кўрсатаётган банк иккиламчи санкцияга тушиши эҳтимолини рад этмади. Унга кўра, масала ечими бўйича АҚШ томони билан иш олиб бориляпти.
Марказий банк раиси Мамаризо Нурмуродов 4 май кунги матбуот анжуманида журналистларнинг АҚШ “Оҳангаронцемент”га санкция киритгани қандай оқибатларга олиб келиши мумкинлиги ҳақидаги саволига жавоб берди.
“Ҳақитатан ҳам, бу биз учун жуда ташвишли ҳол. Чунки у ерда 10 мингдан кўп аҳолимиз ишлайди. Бу дегани санкциялар қўлланиб, уни тақа-тақ тўхтатиб қўйиш дегани эмас. Америка ғазначилик департаменти ва OFAC (чет эл активларини назорат қилиш бошқармаси) билан иш олиб борамиз. Маълум муддат берилган; яъни бу чекловлар уларнинг бевосита доллар билан боғлиқ операцияларига тегишли. Ички валютада иш ҳақи тўлаш, банк операцияларини тўхтатиш деган фикр йўқ. Хавотирингиз ўринли, унга хизмат кўрсатувчи банк иккиламчи санкцияга тушиб қолиш эҳтимоли ҳам бор”, – деди у.
Нурмуродов президент топшириғига асосан гуруҳ ташкил қилиниб, OFAC билан масала ечими устида иш олиб борилаётганини айтди.
“Чунки у ерда бизнинг меҳнаткашларимиз ишлайди, битта туман, битта вилоят бюджет тўловларида ҳам, аҳолини иш билан таъминлашда ҳам ўрни катта. Шунинг учун бу корхоналарнинг узлуксиз фаолияти биз учун муҳим. Аҳоли фаровонлиги, ҳудуднинг бюджет таъминоти нуқтайи назаридан”, – деди МБ раиси.
“Оҳангаронцемент”нинг санкцияга тушиши
2023 йил апрел ойида АҚШ Россияга қарши эълон қилган санкцияларнинг янги тўпламига Ўзбекистоннинг “Оҳангаронцемент” заводи ҳам киритилди.
Заводнинг эгаси Akkermann Cement CA ҳам чекловлар остида қолди. Бу компания Алишер Усмоновнинг USM ҳолдинги томонидан ташкил этилган бўлиб, 2022 йил бошида “Оҳангаронцемент”нинг 98,6 фоиз акциясини сотиб олган. Шу тариқа, Тошкент вилоятидаги корхонанинг санкцияга учраши унинг Алишер Усмоновга алоқадорлиги билан боғлиқ.
2021 йил май ойида Кипрнинг Lamanka Enterprises компанияси “Оҳангаронцемент” заводи устав капиталидаги 84,197 фоиз улушни сотиб олганди. Битим суммаси 557,6 миллиард сўмга баҳоланган эди. 2022 йил январь ойида Британия Виржиния оролларининг Giacinttar ва Lamanka Enterprises компаниялари “Оҳангаронцемент”даги улушларини 1,88 триллион сўмга сотганини эълон қилди. Кейинчалик харидор Алишер Усмоновнинг USM ҳолдинги томонидан ташкил этилган Akkermann Cement CA экани маълум бўлганди.
АҚШ Молия вазирлигининг Чет эл активларини назорат қилиш бошқармаси (OFAC) Америка резидентларига Akkermann Cement CA билан операцияларни 11 июлгача тугатиш талабини қўйган.
OFAC жисмоний ва юридик шахсларни миллий хавфсизлик, ташқи сиёсат ва санкциялар мақсадида ушбу рўйхатга (SDN List) жойлаштиради. SDN рўйхатидаги компанияларнинг активлари блокланади. Америка фуқаролари ва шахсларига улар билан ҳар қандай бизнес ёки битимлар олиб бориш тақиқланади.
АҚШ ҳукуматининг Украинадаги уруш сабаб Россияга қарши киритган ушбу санкциялар пакетидан россиялик миллиардер Алишер Усмоновга қарашли USM ҳолдинги ҳамда унинг таркибидаги “Металлоинвест”, “Мегафон” компаниялари ҳам жой олган.
“Оҳангаронцемент” ҳақида
“Оҳангаронцемент” заводи ўтган аср ўрталарида ташкил этилган. 1970 йилда завод, 1980 йилда ишлаб чиқариш бирлашмасига айланди. 1994 йилда хусусийлаштирилиб, акциядорлик жамиятига айлантирилди. Узоқ вақт давомида корхонанинг асосий эгаси Zeromax эди. 2006 йилда Россиянинг “Евроцемент” компанияси ундан 75,5 фоиз улушни сотиб олди. Кейинчалик бу улуш 83,9 фоизга етказилди. 2020 йилда “Евроцемент” қарзлари учун Сбербанк назоратига ўтди ва сотувга қўйилди.
“Оҳангаронцемент” 2020 йилда Ўзбекистондаги энг йирик солиқ тўловчилардан бири бўлган. Айни пайтда мамлакатдаги цемент бозорида устун мақомга эга икки компаниядан бири ҳисобланади (иккинчиси – “Қизилқумцемент”).
