Taklif: ham xarid, ham xayriya

Hozirda kichik do‘konlar, tartibsiz bozorlar o‘rnini “Korzinka”, “Makro”, “Magnit” singari yirik supermarketlar egallab borayotgani sir emas. Ko‘pchiligimiz xaridning qulayligi, plastik kartalarning moneliksiz qabul qilinishi singari omillar sabab shu majmualarga tobora ko‘proq tashrif buyurmoqdamiz.

E'tibor qilsangiz, bunday do‘konlarda deyarli har doim xaridimiz miqdori aniq summani tashkil qilmaydi. Masalan 109 817 so‘m, 76 736 so‘m singari to‘lovlarni amalga oshiramiz. Mayda pullar muomaladan chiqib qolganligi sababli sotuvchilar gugurt, salfetka, saqich singari mahsulotlar bilan qaytim berishadi. Ko‘p hollarda baribir hisob aniq chiqmaydi va tabiiyki kimningdir haqi kimgadir o‘tib ketadi hamda shu zahoti unutiladi. 100-200 so‘mlik qog‘oz pullar yoki tangalar topib, qaytim berilgan holda ham u pullar cho‘ntakning bir chetini xira qilib yotadi, xolos. 

Agar savdo markazlari, yirik do‘konlarimiz shunday mayda qaytimlarni xaridorning roziligi bilan xayriya maqsadida olib qolish taklifini berishsa, aniqki hech kim qarshilik bildirmaydi.

Masalan 109 817 so‘m to‘lashi kerak bo‘lgan xaridor odatda 110 ming so‘m, yoki plastik karta beradi. Sotuvchi unga 183 so‘mni qaytarish o‘rniga maxsus xayriya raqamiga o‘tkazishni taklif qilsa, xaridor albatta rozi bo‘ladi. Chunki 183 so‘m naqd shaklda bo‘lsa, olishning hojati ham, iloji ham yo‘q, plastik karta uchun ham arzimas summa, faqat yaxlitlikni buzib, adashtiruvchi ortiqcha raqamlarni hosil qiladi, xolos.

Eng muhimi xaridorda xayriya ishlariga xayrixohlik hissi tug‘iladi, ozgina bo‘lsada, amalga oshirgan ezguligidan ko‘ngli ko‘tariladi, keyinchalik o‘z xohishiga ko‘ra ko‘proq ehson qilishi ham hech gap emas. 

Bir kishi uchun arzimas tuyilgan bu qaytimlar yig‘ilib, katta mablag‘ga aylanishi aniq. Chunki birgina do‘konning o‘zida minglab, yiriklarida o‘n minglab to‘lovlar amalga oshiriladi. 100 so‘mdan qolsa millionlar hosil bo‘ladi. Oy yakunida bu pullar yordamga muhtoj kimningdir hojatini chiqaradigan darajaga yetadi. Savdo markazida maxsus ekran o‘rnatilib, ayni shu maqsadda qoldirilayotgan pullar ko‘rsatib turilsaku, nur ustiga. Chunki soniya sayin ko‘payib borayotgan xayriya pullari har qanday kishining ko‘nglida ezgulikka turtki berishi aniq. Faqat savdo markazlari vaqti-vaqti bilan tushgan pullarning qayerlarga sarflangani e'lon qilib turishlari maqsadga muvofiq bo‘ladi.

Albatta, bu taklif yangilik emas, ayrim xorijiy davlatlarda turli shaklda qo‘llanilgan. Qolaversa, o‘zimizning yirik savdo markazlarida ham oynavand xayriya qutilari o‘rnatilgan. Ammo aynan qaytimlarni ma'lum tizimga yo‘naltirish yaxshi natija berishi aniq. Eng muhimi bundan hamma xursand bo‘ladi.

Abror Zohidov