Namunali kottejlarning «hal bo‘lmas» muammolari haqida

Kun.uz tahririyatiga Namangan shahridan murojaat kelib tushdi. Arznomani joyiga borib o‘rganib, aholi vakillari bilan uchrashish maqsadida yo‘lga tushdik.            

2012 yili Namangan shahridagi O‘rta Rovuston mahallasida 120ta namunali tipdagi kottej qurib bitkazilib, unga shartnoma asosida boshlang‘ich to‘lovni topshirgan xonadon sohiblari ko‘chib o‘tadi.

Bugungi maqolada ana shu kottejlar massivida yig‘ilib qolgan dolzarb muammolardan ikkitasiga to‘xtalamiz.    

Avariya holatidagi kottejlar bo‘yicha murojaatni hal qildigan tashkilot yo‘q...

Ma'lumki, aholi yashashi uchun namunali kottejlari qurilishidan oldin yerning strukturasi, meliorativ holati arxitektura va boshqa qurilishga sohasidagi tashkilotlar tomonidan chuqur o‘rganib chiqiladi. Bizning «qahramonlarimiz» istiqomat qilayotgan massivni bunyod etgan binokorlar bu jihatlarga ko‘p ham e'tibor bermagan ko‘rinadi. Qad rostlaganiga ikki yil o‘tmay, massivning temir yo‘lga yaqin hududidagi kottejlarning devorlarida yoriqlar paydo bo‘la boshlagan.

Ayni paytda esa bu yoriqlar qo‘rqinchli holatga keldi. 4-5-8 santimetrli yoriqlardan narigi xonani bemalol ko‘rish ham mumkin. Binolar yer osti sizot suvidan cho‘ka boshlabdi. 

Sababi, kottejlarga yaqin joydan chiqayotgan drenaj qudug‘idan paydo bo‘lgan zaxob suvlarining ta'siri edi. Yana murojaatlar. Yana qog‘ozbozlik. Oxir-oqibat - harakatlar besamarligi.

Ushbu zaxob suv 400 metr chuqurlikdan quvur orqali chiqarilgan bo‘lib, oqib ketar arig‘i yo‘q. Barcha chiqayotgan suv kottejlar tagiga sizib oqib yotibdi.

Aholi arziga mutasaddi tashkilotlar tomonidan berilgan javobdan parcha keltiramiz:

«Hududga kottej  qurilishidan bir necha yillar avval, nomini aniqlashning imkoni bo‘lmagan firma tomonidan mebel ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish maqsadida, yer ostidan suv chiqarish uchun, 400 metr chuqurlikdan diametri 320 mm. bo‘lgan quvur o‘rnatilgan. Yillar davomida o‘rnatilgan quvurlar chirishi oqibatida yer ostidan chiqayotgan suv quvurdan chiqib, aholi yashaydigan kottejlarga shikast yetkazayotgani aniqlandi. Kottejlar qurilishida buyurtmachi tashkilot tomonidan masalaga e'tibor qaratilmagan.

Hududda yer osti zaxob suvlarini qochirish uchun tik drenaj qudug‘i va drenaj kollektorlari mavjud emas. Yuzaga kelgan muammoni bartaraf etish uchun o‘rnatilgan quvurni oldirib tashlash va 1,5 km masofaga zakan ariq kavlash tavsiya etiladi.

Boshqarma tomonidan yuqorida belgilangan vazifalarni bajarish uchun maxsus texnika va bo‘sh mablag‘lar yo‘qligi sababli, mazkur masalani hal etish kottej qurilishi bo‘yicha buyurtmachi tashkilotga yo‘naltirishni so‘raymiz».

Mutasaddi tashkilotlar ana shunday javob bilan aholini sarson qilyapti, xolos. Javob bir xil: «Bu quduq hech qaysi tashkilotga tegishli emas!». Namangan arxitektura va gidrobiologiya tashkiloti ham kelib ko‘rib ketgan. Biroq, ish hal bo‘lmagan.

O‘sha quvur o‘shanday turibdi. Suv katta hajmda oqqanicha, uylar ostiga to‘planib, binolarni yemirishga tushgan. Kottejlar egalarining dodini eshitadigan mutasaddi yo‘q. Massivdagi xonadonlar avariya holatidagi uylarda yashamoqda.

Turar joy kompleksimi yoki sanoat hududi?...

Massiv istiqomat qilish uchun juda qulay hududga joylashgan. Bu yerdan kottej sotib olganlarga turar joylar namunali bo‘lishi, xususan, mahalla guzari, bolalar maydonchasi, medpunkt singari barcha infratuzilmalar qurilishi va'da qilingan bo‘lib, aynan o‘sha obektlar massivning bosh rejasida borligi ko‘rsatilgan.

Lekin, yillar o‘tib borishi bilan oz emas 120ta namunali kottej joylashgan hudud atrofiga rejadagi bolalar maydonchasi, oziq-ovqat do‘koni, yopiq sportzal yoki birorta maishiy xizmat obekti qurilmadi. Boz ustiga shahar hokimligi tomonidan guzar qurilishi kerak bo‘lgan maydonlar sanoat, ishlab chiqarish korxonalariga berila boshlandi.

Hozir massiv atrofini ishlab chiqarish obektlari o‘rab olgan. Ayni paytda massiv atrofida sovutgich ehtiyot qismlari ishlab chiqaruvchi korxona, issiqxona kompleksi va arqon ishlab chiqaruvchi sex faoliyat olib bormoqda.

Namunali kottejlarga asosan yosh oilalar ko‘chib chiqqan. Har bir oilada uch-to‘rt nafardan yosh bola bor. Infratuzilmalardan umidini uzgan aholi bolalar maydonchasi yo‘qligi sabab, bir yoqadan bosh chiqarib, massiv yonidagi tashlandiq, qamish va chiqindilar bilan to‘lgan joyni hashar yo‘li bilan obodonlashtirishga kirishdi.

Maydoncha atrofi epaqaga keltirilib, archalar ekildi. Biroq, bolalar maydonchasi bitmay maydonchaning «ega»si chiqdi. Bir kunda ekilgan archalar yulib tashlanib, o‘rnida turar joy binosi qad ko‘tara boshladi.

Qurilishni boshlagan Muhammadjon  Alisherovdan yerga egalik huquqini beruvchi tegishli hujjatlarni so‘radik. Shahar hokimligi zaxirasida turuvchi yer maydonini turar joy qurishga berish uchun hokimning Qarori yoki zaxiradagi yer maydonining auksionda sotib olingani haqida hujjat bo‘lishi zarur. Avvaliga «Kutib turinglar, men hozir hujjatlarni olib chiqaman», degan Alisherov, bir soatlardan so‘ng hujjatlarni hech qanday guvohlarsiz o‘z xonadoni ichkarisida ko‘rsatishini aytdi. Qisqasi, bolalar maydonchasi o‘rnida qurilishni boshlagan inson bizga hech qanday hujjatlarni taqdim eta olmadi. 

Qarangki, kottejlar massiviga Namangan shahar uy-joy bo‘limi, sektor mutaxassisi Rahmatillo Abdulhamidov kelib qoldi. Biz mutasaddiga: «M.Alisherov tomonidan yashash uchun uy qonuniy qurilyaptimi?», degan savolni berdik. Hokimlik vakili: «O‘rganib chiqamiz. Natijasini aholiga yetkazamiz», deya javob qaytardi.  

Aholi vakillari maishiy xizmat obektlari o‘rniga sanoat korxonalari qurilayotgani haqidagi mavjud muammolar bo‘yicha Namangan shahar hokimligi, prokuraturasi va boshqa mutasaddi tashkilotlarga ko‘p bora murojaat qilgan bo‘lsada, hech qanday samara bo‘lmabdi. 

«Hayron bo‘lyapmiz. 2012 yili qurilgan kottejlarimizda hech qanday infratuzilma obektlari yo‘q. Ular uchun ajratilgan joylarda ikkita ishlab chiqarish korxonasi, issiqxona faoliyat olib bormoqda. Zaxob suv yashash uylarimizni avariya holatiga keltirdi. Dardimizni aytmagan mutasaddi tashkilot qolmadi. Maishiy xizmat shoxobchalarini qo‘ying, bolalar uchun maydonchasi tashkil etayotgan bo‘sh turgan joyni noqonuniy ravishda yashash joyi qurish uchun berib yuborishdi», deydi xonadon egalaridan Bahromjon Sayitboyev.

«Mahallamizning, ko‘chalarimizning nomi ham yo‘q. Manzilimizni so‘rashsa «Kottejlar massivi» deymiz. Hokimiyat qoshidagi toponimik komissiyaning yo‘li to‘rt yildan beri biz tomonga tushmagan. Xonadonlarda asosan yosh oilalar bo‘lgani uchun bolalar ko‘p. Transportlar harakatlanuvchi yo‘lda o‘ynashsa xavfli. Bolalar maydonchasi, guzar o‘rnini ishlab chiqaruvchilar egallab olishgan», deydi xonadonda yashaydigan ayollardan biri.

Namangan shahar hokimligi O‘rta Rovuston mahallasida nomi qo‘yilmagan - «kottejlar massivi» borligini yodidan chiqarib yuborishgan, chog‘i..

120ta xonadon esa o‘z muammolariga o‘zi «qovrilib» yashamoqda.

Shahar hokimligi mutasaddilaridan ushbu muammoli holatlar bo‘yicha samarali harakatlarni kutib qolamiz.

                                KUN.UZ muxbiri Elmurod Ermatov