Ma'lumki, 2017 yil 24 oktabrda O‘zbekiston Respublikasi Bosh vaziri tomonidan tasdiqlangan “Aholi o‘rtasida is gazidan zaharlanish hamda havo-gaz aralashmasi chaqnashi bilan bog‘liq favqulodda vaziyatlarning oldini olishga qaratilgan profilaktik tadbirlarni kuchaytirish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar” dasturi doirasida “O‘ztransgaz” AJ tizimida 2018 yilning 20 oktabridan 2019 yilning 20 yanvariga qadar “Turmushda gazdan xavfsiz foydalanish oyligi” e'lon qilingan edi.
Ushbu oylikni o‘tkazishdan asosiy maqsad aholining gaz iste'moli madaniyatini oshirish, kuz-qish mavsumida gazdan xavfsiz foydalanishlariga erishish hamda gaz bilan bog‘liq turli ko‘ngilsiz hodisalarning oldini olishga qaratilgan bo‘lib, joriy yilning 31 oktabr kuni Sirdaryo viloyatining Guliston shahrida “Gazdan to‘g‘ri foydalanish — xavfsizligimiz kafolati” mavzuidagi Respublika seminari tashkil etildi.
Dastlab, seminar dasturiga muvofiq “O‘ztransgaz” AJ, Favqulodda vaziyatlar vazirligi, IIV yong‘in xavfsizligi bosh boshqarmasi, IIV yong‘in xavfsizligi instituti, Respublika yong‘inga qarshi kurash jamiyati, O‘zbekiston musulmonlari idorasi xodimlari hamda hududiy gaz filiallari mutaxassislari bilan birgalikda bolalar shaharchasi, (Bog‘cha-maktab tipidagi mehribonlik uyi)ga tashrif buyurilib, u yerda gazdan xavfsiz foydalanish qoidalariga oid ko‘rgazmali tadbir tashkil etildi.
Mehribonlik uyi tarbiyalanuvchilari seminar ishtirokchilarini bayramona ruhda kutib olishdi. Tadbir tashkilotchilari tomonidan bolajonlarga tabiiy gazdan to‘g‘ri foydalanish, noto‘g‘ri foydalanishning salbiy holatlari haqida tushuntirildi va ularga mavzuga doir qoidalar aks ettirilgan bukletlar, esdalik sovg‘alari topshirildi.
Dasturning ikkinchi rejasiga asosan, Guliston shahridagi MFYlari, bog‘cha va xonadonlarga tashrif buyurilib, gaz ta'minoti va o‘rnatilgan yangi innovatsion isitish tizimlari bilan tanishtirildi. Bugungi kundagi xavfsiz va afzallik jihatlari haqida ommaviy axborot vositalari xodimlariga batafsil ma'lumot berildi.
“O‘ztransgaz” AJ rahbariyatining “feysbuk”dagi sahifasiga kelib tushgan shikoyatlardan biri seminar tashkilotchilari hamda ommaviy axborot vositalari xodimlari bilan birga joyiga borib o‘rganildi. Ma'lum bo‘lishicha, Guliston shahrida yashovchi fuqaro T.Ergashevaning xonadoni bir necha oydirki, tabiiy gaz bilan yetarli miqdorda ta'minlanmay kelingan. Gazning o‘ta pasayishi holati ayni kunda fuqaro istiqomat qilib kelayotgan ko‘pqavatli uyning boshqa xonadonlarida ham kuzatilmoqda.
Ammo mazkur holat Sirdaryo viloyati, 1-sonli tumanlararo gaz ta'minoti hududiy bo‘limi mutaxassislari tomonidan o‘rganilganda, gaz chiquvchi kichik quvurlarning ichki sirti o‘z vaqtida tozalanmagani ma'lum bo‘ldi (buni faqat mutaxassislar amalga oshiradi). Bu esa, o‘z navbatida, gazning pasayishiga sabab bo‘lgan.
Qolaversa, fuqaroning o‘z xonadonida dudburonni (mo‘ri) o‘rnatmay turib, gazdan erkin foydalanib kelayotganligi ma'lum bo‘ldi. Soha mutaxassislariga ko‘ra, dudburon o‘rnatilmagan uyda yonayotgan gaz havoni sezilarli darajada quritib yuboradi. Natijada gaz uy ichida to‘planib, inson sog‘ligi hatto hayotiga ham jiddiy xavf soladi.
Qizig‘i, bu bo‘yicha tuman gaz ta'minoti hududiy bo‘limi mutaxassislari, muassasalar va fuqarolarning o‘zini-o‘zi boshqarish organlari tomonidan gazdan to‘g‘ri foydalanish mavzusida uchrashuvlar, davra suhbatlari tashkil etilib, fuqarolarga yetarlicha tushuntirish ishlari olib borilgan. Aholiga gazdan foydalanish qoidalari aks etgan buklet va yorliqlar topshirilgan. Ammo, afsuski, iste'molchilar tomonidan bunga loqaydlik bilan qaralgan.
Dasturga muvofiq, Ma'naviyat va ma'rifat markaziga ham tashrif buyurildi. U yerda seminar ishtirokchilari uchun gazdan to‘g‘ri foydalanish qoidalari, gaz ta'minoti, tejamkor innovatsion qurilmalariga oid ko‘rgazmalar hamda gazdan noto‘g‘ri foydalanishning salbiy oqibatlari ifoda etgan lavha va suratlar namoyish etildi.
Bir ozdan so‘ng seminar boshlanib, unda gazdan xavfsiz va tejamli foydalanish bo‘yicha respublika bo‘ylab amalga oshirilayotgan tadbirlar xususida ma'ruzalar tinglandi.
Ma'lum bo‘lishicha, is gazidan zaharlanish holatlarining oldini olish bo‘yicha o‘tkazilgan o‘rganishlar korxona, tashkilot, xususiy tadbirkorlik sub'yektlari bo‘yicha 10 219 ta, bozorlarda 651 ta, umumta'lim, o‘rta-maxsus va OTMda 3703 ta, hovli-joylarda 2 mln.ga yaqin, ko‘pqavatli uylarda 278 648 tani tashkil etgan. Targ‘ibot tadbirlarida 476 mingdan ortiq eslatmalar, bannerlar tayyorlangan, 120 mingga yaqin suhbat va seminarlar o‘tkazilgan.
9 oy davomida 3540 ta o‘quv va 396 ta nazorat mashqi o‘tkazilgan. Gazdan foydalanish talablariga javob bermaydigan 713 ta obekt faoliyati vaqtinchalik, 188 ta obekt faoliyati esa butunlay to‘xtatilgan. Respublika aholisining maishiy gaz ballonlari bilan ta'minlanganlik darajasi 135 foizni tashkil etib, 2018-2019 yillar kuz-qish davrida 206 372 tonna suyultirilgan gaz yetkazib berish ko‘zda tutilgan.
2018 yilning o‘tgan davrida aholi xonadonlariga rejaga muvofiq 325 553 tonna suyultirilgan gaz yetkazib berilish rejalashtirilgan bo‘lib, amalda 324 368 tonna yetkazib berilgan (99,6 foiz). O‘tgan yilga nisbatan esa 31,6 ming tonna ko‘p yetkazib berilmoqda.
Maishiy gaz ballonlari 2018 yil rejasiga muvofiq 650 117 dona bo‘lib, amalda 642 680 dona (99 foiz) yetkazib berilgan. Qolgan 7437 donasini (Qoraqalpog‘iston Respublikasiga 2575 dona, Andijon viloyatiga 3302 dona, Qashqadaryo viloyatiga 1560 dona) joriy yilning 1 noyabr kunigacha yetkazib berish mo‘ljallangan.
Profilaktik tadbirlariga qaramay, gazdan foydalanish jarayonida fuqarolarning tan jarohati olishi, halok bo‘lishi, yong‘in kabi salbiy holatlar tez-tez uchramoqda.
Joriy yilning 9 yarim oyi davomida Samarqand viloyatida 12 nafar, Surxondaryo viloyatida 7 nafar, Toshkent viloyatida 6 nafar fuqaro gazdan noto‘g‘ri foydalanish natijasida yuzaga kelgan baxtsiz hodisalardan vafot etgan. Jumladan, 2018 yilning 9 oyi davomida sodir bo‘lgan baxtsiz hodisalarga ko‘ra, gaz va havo aralashmasi bilan bog‘liq chaqnashlar 28 marotaba, maishiy gaz balonlari nosozligi sabab 11 marotaba is gazi sodir bo‘lishi natijasida 30 kishi zaharlangan. Seminar yakunida mavzuga doir videorolik namoyish etilib, kelgusida ushbu tadbirning keng ko‘lamda o‘tkazilishi kelishib olindi.
