Ayrim noaniq sabablar tufayli kasal bo‘layotganingizni xech his qilganmisiz? Ehtimol har birimiz biror marta bo‘lsada ana shu holga duch kelgandirmiz. Nima uchun bunday holat yuz beradi va bunga qarshi qanday kurashish mumkin?
Mana bahor fasli ham kirib keldi. Demak, nafaqat fikrlarni, balki uyni ham tozalash vaqti yetdi. Axir uydagi ozodalik – salomatlik garovi. Nima uchun bunday ekanini hozir o‘zingiz anglaysiz.
Bu maqolada uyingizdagi 10 ta odatiy buyum haqida so‘z yuritamiz, ularning ifloslanishi salomatlik bilan bog‘liq muammolarni yuzaga keltirishi mumkin.
Kir choyshablar
Tan oling, sermahsul ish kunidan keyin qulay karovatga yotishdan yaxshiroq narsa yo‘q, biroq ayrim chaqirilmagan mehmonlar – kir choyshablardagi chang kanalari yoqimsiz iz qoldirishi mumkin.
Ba'zi tadqiqot natijalariga ko‘ra, odam har hafta 15 gramm o‘lik terini yo‘qotadi, bu teri qoldiqlari choyshablarda qoladi va chang kanalari uchun ajoyib ozuqaga aylanadi. Ularning hayotiy faoliyati chiqindilari, masalan go‘ngi odam salomatligidagi muammolar manbaiga aylanishi mumkin.
Ular ekzema, mavsumiy allergiya, terining yallig‘lanishi va boshqalarni keltirib chiqarish ehtimoli bor. Bunday oqibatlardan o‘zingizni himoya qilish uchun choyshablarni haftasiga 1-2 marta 60 darajali issiq suvda yuvish kerak.
Ventiliyatsiya tuynuklari
Agar sababsiz allergiya xuruji va boshqa kasalliklarni kutilmaganda his etsangiz, o‘zingizni yomon his qilishingizning sababchisi ifloslangan ventilyatsion tuynuk bo‘lishi mumkin. Atrof-muhitni himoya qilish tashkilotlari ventilyatsiya tuynuklaridagi kichik miqdordagi chang odamga ta'sir qilmasligini aytishadi, biroq u yerda paydo bo‘ladigan mog‘or va changning katta miqdori odam salomatligiga jiddiy ta'sir ko‘rsatadi.
Olimlar chang salomatlik uchun jiddiy kasalliklarni chaqirishi borasida hozirgacha bahslashadilar, biroq ko‘pchilik ventilyatsiya va quvurlarni mog‘or hamda boshqa zaharli moddalardan tozalash – sog‘lom va baxtli hayot yo‘lidagi oqilona qadam ekani haqidagi fikrga rozilik bildiradi.
Eski changyutgich
Balki changyutgichingiz uydagi tozalikni saqlashda yordam beradi deb hisoblarsiz, biroq ayrim hollarda uning sizga keltirayotgan zarari foydasiga qaraganda ko‘proq bo‘ladi. Atrof-muhit va texnika haqidagi jurnalda e'lon qilingan tadqiqotlarga ko‘ra, turli firmalar ishlab chiqargan, xilma-xil xususiyatlarga ega 21 ta changyutgichning har biri havoga ma'lum miqdorda turli chang to‘plami, allergen va bakteriyalarni chiqargan.
Ko‘pincha ifloslantirish changyutgichning eskiligi va unda maxsus filtrning yo‘qligi sabab yuz bergan.
Har ikkala holat ham havoning zararli moddalar bilan ifloslanish ehtimolini oshirgan. Chang va bakteriyalarga qarshi kurashishning eng yaxshi usuli – maxsus filtrga ega yangi changyutgichni xarid qilish va texnikani doimiy ravishda tozalab turish.
Agar havoni ifloslantiruvchi manbalar sanalgan, masalan, vokzal, aeroport yoki zavodga yaqin yerda yashasangiz, uyda havo tozalagich o‘rnatishingiz kerak bo‘ladi. U sizni astma va allergiyani chaqiruvchi kimyoviy moddalardan himoya qiladi.
Eski bo‘yoq
Agar uyingiz devoridagi bo‘yoqlar ko‘chib tushayotganini payqasangiz, ta'mirlash ishlari esa o‘tgan asrda amalga oshirilgan bo‘lsa, ehtiyot bo‘ling. Ilgari bo‘yoqlarda hozirgiga qaraganda ko‘proq xavfli moddalar bo‘lgan, ayrim mamlakatlarda esa hatto og‘ir metallar ham qo‘shilgan. Ko‘chgan bo‘yoqning ko‘rinishi chiroyli bo‘lmaydi, bundan tashqari u siz va farzandlaringiz salomatligiga ta'sir qilishi ham mumkin.
Agar bunday bo‘yoq noqulayliklar tug‘dirayotgan bo‘lsa, bu muammoni bartaraf qilishda yordam beradigan professionallarni taklif qilgan ma'qul. Albatta imkoniyatingiz bo‘lsa, ta'mirlatganingiz ma'qul. Uydagi devor va mebel jihozlarini bo‘yash uchun bo‘yoq tanlaganda uning tarkibiga e'tibor bering va salomatligingiz haqida qayg‘uring.
Muzlatgichning ifloslangan javonlari va bo‘lmalari
Bir qarashda ular toza ko‘rinsa ham salomatligingiz uchun zarar keltiradigan bakteriyalar yashiringan bo‘lishi mumkin. Bu bakteriyalar chaqiradigan kasalliklar jiddiy va ular sababli zaharlanish yuz beradi.
Bunday yoqimsiz oqibatlardan saqlanish va muammolardan yaqinlarni himoya qilish uchun meva, sabzavot, tovuq va bedana tuxumlarini muzlatgichga qo‘yishdan oldin yaxshilab yuving. Bundan tashqari, muzlatgich bo‘lma va javonlarini hech bo‘lmaganda bir oyda 1-2 marta yaxshilab tozalang.
Jonivorlar yungi va qazg‘og‘i
Ko‘pchilik uchun to‘rt oyoqli jonivorlar oilaning to‘laqonli a'zosiga aylanib ulgurgan. Biroq ularning o‘ziga xos bir xususiyati borki, u kishiga ko‘plab tashvishlar keltiradi. Jonivorlarning yungi va qazg‘og‘i terining o‘lik qismlaridan iborat bo‘ladi, aynan u allergiya chaqirib, odamni aksirishga majbur qiladi.
Allergiyaning oldini olish va yengillashtirishning eng yaxshi usuli – hayvonlarni qalin mato va qoplamali mebellardan uzoqda saqlash. Bundan tashqari uydagi qazg‘oq miqdorini kamaytirish uchun tez-tez changlarni tozalash va mebel hamda javonlarda to‘plangan changlarni artish kerak bo‘ladi.
Yuvinish xonasi uchun gilamcha
Yuvinish xonasidagi odatiy buyumlarga keragicha e'tibor qaratmaymiz. Biroq aynan ular kasallik chaqiruvchi bakteriyalar, mog‘or, chang kanalari va boshqa ko‘plab yashirin xavflarga ega bo‘lishi mumkin.
Dushdan chiqib xo‘l oyoqlar bilan gilam ustiga tushasiz, suyuqlik darhol unga singib, xavfli mikroorganizmlar ko‘payishi uchun qulay muhitni xosil qiladi. O‘zingiz va yuvinish xonasini parazitlardan saqlash uchun gilamga tushishdan oldin oyoqlarni yaxshilab quriting. Bundan tashqari, gilamchani hech bo‘lmaganda bir oyda bir necha marta qaynoq suvda yuving.
Yashirin mog‘or
Mog‘orning ko‘z ilg‘amas quyqasi uzoq vaqt davomida uyda yashirin bo‘lishi mumkin. U yuvinish xonasi, yerto‘la, gulqog‘ozlar ostida berkinadi va har kuni sog‘lig‘ingizga sezilmagan holda zarar keltiradi.
Mog‘or ko‘pincha havo yaxshi aylanmaydigan nam xonalarda va suyuqlik to‘plangan joylarda paydo bo‘ladi.
Mog‘or keltiradigan zararlar sifatida ko‘ngil aynishi, bosh og‘rig‘i, immunitetning pastligi va burun bitishini ajratib ko‘rsatish mumkin. Bu belgilarning asl sababiga qarshi kurashilmasa, u astma kabi og‘ir kasallikka olib kelishi mumkin.
O‘zingiz va yaqinlaringizni himoya qilish uchun suv bilan aralashtirilgan yuvish vositasini qo‘llash mumkin. Cho‘tka yoki matoni bu eritmada xo‘llab, barcha ko‘rinadigan yuzalardagi mog‘orni tozalash lozim. Buning o‘zi har doim ham yetarli bo‘lmaydi, yaxshiroq natijaga erishish uchun xonani shamollatish kerak.
Tozalash vositalari
Millionlab kishilar har kuni foydalanadigan tozalash vositalarining ko‘pchiligi tarkibida salomatlikka jiddiy xavf soladigan kimyoviy moddalar mavjud. Ularning ko‘pida kanserogenlar bo‘ladi. Masalan, kir yuvish uchun tarkibida formaldegid bo‘lgan vositalar. Zargarlik buyumlarini tozalash vositalarining ayrimlarida sog‘liq uchun zararli bo‘lgan perxloretilen bor.
Baxtimizga hozirgi kunda uyni tabiiy vositalar bilan tartibga solish usullari mavjud. Bundan tashqari, agar tabiiy vositalar tarafdori bo‘lsangiz, sirka, limon, yog‘ va osh sodasi sizning yordamchingizga aylanadi.
Tamaki tutuni
Hech kimga sir emaski, tamaki tutunidan zaharlanish uchun chekish shart emas. Uzoq vaqt davomida chekuvchining yonida bo‘lish yoki yaqindagina tamaki chekilgan xonada qolishning o‘zi yetarli. Aynan shuning uchun ham uy ichida chekish – yaxshi fikr emas. Bu nafaqat siz, balki yaqinlaringiz uchun ham achinarli oqibatlar keltirishi mumkin.
Ma'lumki, sigareta tarkibida bir necha minglab turli kimyoviy moddalar mavjud, ulardan 70 dan ortig‘i kanserogen sanaladi. Bundan tashqari, achinarli statistikaga ko‘ra, 1964 yildan boshlab, 2,5 mlndan ortiq kishi passiv chekishdan vafot etgan. O‘zingiz va yaqinlaringizni asrashning eng yaxshi usuli – uyda chekishni man etish, ayniqsa eshik va derazalar berk bo‘lganida.
