Normativ-huquqiy hujjatlar loyihalari muhokamasi portalida yangi tahrirdagi O‘zbekiston Respublikasining Shaharsozlik kodeksining loyihasi joylashtirildi.
Shaharsozlik normalari va qoidalari shaharsozlikning asosi bo‘lib, ular O‘zbekiston Respublikasi va uning qismlari hududlarini rivojlantirish va qurishni rejalashtirish, binolar, inshootlar hamda boshqa obektlarning loyihalashtirilishi, qurilishi va rekonstruksiyasi, binokorlik materiallari va buyumlarini ishlab chiqarish sohalardagi normalar va qoidalarni belgilaydi.
Shaharsozlik normalari va qoidalari shaharsozlik soxasidagi reglamentlar va davlat qurilish standartlari talablarida ham ifoda etiladi.
Shaharsozlik normalari va qoidalari shaharsozlik faoliyatini amalga oshiruvchi davlat organlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan ijro etishi uchun majburiydir.
Shaharsozlik normalari va qoidalari shaharsozlik sohasidagi maxsus vakolatli davlat organi tomonidan ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi.
Shaharsozlik vositalari orqali shahar va qishloq aholi punktlari aholisining qulay yashash sharoitlarini ta'minlash, xo‘jalik va boshqa faoliyatning atrof muhitga yetkazadigan zararli ta'siriga yo‘l qo‘ymaslik, ekologik holatni yaxshilash, aholi punktlarining va ularga tutash hududlarning muhandislik, transportga oid va ijtimoiy infratuzilmalarini rivojlantirish, madaniy meros obektlarini saqlash, shuningdek shaharsozlik faoliyatidagi ochiqlik va shaffoflik jamiyatning shaharsozlik sohasidagi manfaatlaridir.
Aholi punktlarini va aholi punktlararo hududlarni barqaror rivojlantirish uchun sharoitlarni ta'minlash, muhandislik, transportga oid va ijtimoiy infratuzilmalarning davlat tizimlari ish olib borishi, tabiiy resurslarni saqlash, madaniy meros obektlarini muhofaza qilish, shuningdek manfaatlar to‘qnashuviga yo‘l qo‘ymaslik davlatning shaharsozlik sohasidagi manfaatlaridir.
Shaharsozlik sohasida jamiyat va davlat manfaatlarini uyg‘unlashtirish davlat organlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari va jamoat birlashmalari tomonidan ta'minlanadi.
Yuridik va jismoniy shaxslarning shaharsozlik sohasidagi manfaatlariga ularning shaharsozlik faoliyatini amalga oshirish bilan bog‘liq bo‘lgan manfaatlari taalluqlidir.
Yuridik va jismoniy shaxslarning shaharsozlik faoliyati, basharti bunday faoliyat chegaradosh yer uchastkalari va boshqa ko‘chmas mulk obektlarining mulkdorlari, egalari hamda mazkur uchastka va obektlardan foydalanuvchilar huquqlari va qonuniy manfaatlari amalga oshirilishiga monelik qiladigan bo‘lsa, cheklanishi kerak.
Jamiyat, davlat, yuridik va jismoniy shaxslarning shaharsozlik sohasidagi manfaatlari shaharsozlik normalari va qoidalari, boshqa qonun hujjatlari, shaharsozlik hujjatlari talablari bajarilishi, shuningdek bu talablarga rioya etilishini nazorat qilish orqali ta'minlanadi.
Agar shaharsozlik faoliyati jamiyat, davlat, yuridik va jismoniy shaxslarning manfaatlariga zid bo‘lsa, bunday faoliyat tugatilishi kerak.
Har bir fuqaro qulay yashash va faoliyat ko‘rsatish muhiti bilan ta'minlanish huquqiga ega.
Shaharsozlik faoliyatining amalga oshirilishida fuqarolarning qulay yashash va faoliyat ko‘rsatish muhiti bilan ta'minlanish huquqi:
shaharsozlik faoliyatining davlat tomonidan tartibga solinishi;
hududlar va aholi punktlarini rivojlantirishning shaharsozlik jihatidan rejalashtirilishi;
fuqarolarning shaharsozlik faoliyatini amalga oshirishda ishtirok etishi;
binokorlik materiallari va qurilish sohasidagi buyumlarning sertifikatlanishi;
shaharsozlik to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga rioya etish ustidan davlat va jamoat nazorati;
shaharsozlik to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzganlik natijasida fuqarolarga yetkazilgan hamda ularning yashash va faoliyat ko‘rsatish muhiti yomonlashuviga sabab bo‘lgan zararni belgilangan tartibda kompensatsiya qilish, shuningdek fuqarolarning hayoti, sog‘lig‘i va mol-mulkiga yetkazilgan zararning o‘rnini qoplash;
shaharsozlik to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzganlikda aybdor shaxslarni javobgarlikka tortish orqali ta'minlanadi.
Shaharsozlik faoliyatining asosiy talablari quyidagilardan iborat:
shaharsozlik faoliyati barcha sub'yektlari tomonidan shaharsozlik faoliyatni amalga oshirish uchun qonunchilikda belgilangan tartibda vakolatli organlarning ruxsatnomalarini olinishi hamda shaharsozlik normalari va qoidalariga rioya etilishi;
hududlar va aholi punktlarini tabiiy va texnogen xususiyatdagi favqulodda vaziyatlarning ta'siridan himoya qilish;
atrof muhitni muhofaza qilish, ekologik xavfsizlik talablariga, shuningdek sanitariya normalari va qoidalariga rioya qilish;
madaniy meros obektlarini va muhofaza etiladigan tabiiy hududlarni saqlash talablariga rioya etish;
aholi punktlarini aholi punktining mazkur turi uchun shaharsozlik normalari va qoidalarida belgilangan aholiga xizmat ko‘rsatish darajasidan kam bo‘lmagan muhandislik, transportga oid va ijtimoiy infratuzilma obektlari, rekreatsiya va sog‘lomlashtirish maqsadlariga mo‘ljallangan obektlar, shuningdek hududlarni obodonlashtirish obektlari bilan ta'minlash;
nogironlarning ijtimoiy infratuzilma obektlaridan (uy-joy, jamoat, ishlab chiqarish binolari va inshootlari, dam olish joylari, madaniy-tomosha muassasalari va boshqa obektlardan) moneliksiz foydalanishi uchun sharoitlar yaratish;
shaharsozlik faoliyati sohasida qarorlarning muhokamasi va qabul qilinishida fuqarolar, jamoat birlashmalari ishtirok etishi uchun sharoitlarni ta'minlash;
shaharsozlik to‘g‘risidagi qonun hujjatlari buzilgan taqdirda yuridik va jismoniy shaxslarga yetkazilgan zararning o‘rni qoplanishi;
shaharsozlik faoliyati barcha sub'yektlari tomonidan shaharsozlik faoliyatni yuridik va jismoniy shaxslarning qonuniy manfaatlariga zid holda amalga oshirmasligi.
Agar hududdan foydalanishning maxsus qoidalarini joriy etmay turib, shaharsozlik sohasida jamiyat, davlat, yuridik va jismoniy shaxslarning manfaatlarini ta'minlash mumkin bo‘lmasa yoki qiyin bo‘lsa, shaharsozlik faoliyati alohida tartibga solinadi.
Alohida tartibga solinishi lozim bo‘lgan shaharsozlik faoliyati obektlari umumdavlat va mahalliy ahamiyatga molik bo‘lishi mumkin. Mazkur obektlarni umumdavlat va mahalliy ahamiyatga molik obektlar jumlasiga kiritish qonun hujjatlarida belgilanadigan tartibda amalga oshiriladi.
Shaharsozlik faoliyati quyidagi hollarda alohida tartibga solinishi lozim:
hududlar va aholi punktlari tabiiy va texnogen xususiyatdagi favqulodda vaziyatlarning ta'siriga uchraganda;
hududlar konsentratsiyasi yo‘l qo‘yiladigan darajadan ortiq kimyoviy va biologik moddalar, zararli mikroorganizmlar, yo‘l qo‘yiladigan darajadan ortiq miqdordagi radioaktiv moddalar bilan ifloslanganda;
mazkur faoliyat muhofaza etiladigan tabiiy hududlarda amalga oshirilayotganda.
Shaharsozlik faoliyatining alohida tartibga solinadigan obektlari quyidagilardan iborat:
hududiy alohida tartibga solinadigan obektlar;
alohida tartibga solinadigan aholi punktlari.
Alohida tartibga solinadigan aholi punktlari quyidagilardan iborat:
O‘zbekiston Respublikasi poytaxti - Toshkent shahri;
Qoraqalpog‘iston Respublikasi poytaxti - Nukus shahri;
viloyatlarning ma'muriy markazi bo‘lgan shaharlar;
hududida madaniy meros obektlari bo‘lgan shaharlar;
kurort-shaharlar;
qo‘riqxona-shaharlar;
yashash va faoliyat ko‘rsatishning alohida rejimi belgilangan aholi punktlari (harbiy shaharchalar va o‘zga rejimli hududlar, davlat qo‘riqxonalaridagi, tabiat bog‘lari va boshqa muhofaza etiladigan tabiiy hududlardagi aholi punktlari);
alohida (ekstremal) tabiiy-iqlim sharoitidagi aholi punktlari.
Shaharsozlik faoliyatining alohida tartibga solinadigan obektlari chegaralari ma'muriy-hududiy tuzilmalar chegaralariga to‘g‘ri kelmasligi mumkin hamda ular qonun hujjatlariga muvofiq belgilanadi.
Hududiy alohida tartibga solinadigan obektlar quyidagilardan iborat:
tabiiy va texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlar ta'siriga uchragan hududlar;
kimyoviy va (yoki) biologik moddalar, zararli mikroorganizmlar bilan yo‘l qo‘yiladigan cheklangan konsentratsiyalardan ortiqcha, radioaktiv moddalar bilan yo‘l qo‘yiladigan cheklangan darajalardan ortiqcha miqdorda ifloslangan hududlar;
qo‘riqlanadigan tabiiy hududlar;
suv resurslari zonalari;
qo‘riqlanadigan noyob landshaftlarga ega bo‘lgan hududlar;
kurort maqsadlardagi hududlar;
rekreatsiya maqsadlardagi hududlar;
madaniy meros obektlarga ega bo‘lgan hududlar;
Toshkent va Nukus shaharlariga hamda viloyatlar va tumanlarning ma'muriy markazlari bo‘lgan shaharlarga tutash zonalar.
Hududlar va aholi punktlarida shaharsozlik faoliyatini alohida tartibga solish hududlardan foydalanishning quyidagilar qamrab olingan maxsus qoidalarini joriy etish yo‘li bilan amalga oshiriladi:
maxsus shaharsozlik normalari va qoidalari;
aholi punktlari va aholi punktlararo hududlarni rivojlanishini va qurishni rejalashtirish shaharsozlik hujjatlarini ishlab chiqish va tasdiqlashning alohida tartibi;
obektlar qurilishiga maxsus ruxsatnomalar berish.
Tabiiy va texnogen xususiyatdagi favqulodda vaziyatlarning ta'siriga uchragan hududlar va aholi punktlarida shaharsozlik faoliyatini alohida tartibga solish:
hududlar va aholi punktlarini mazkur ta'sirdan himoya qilishning maxsus tarhlari va loyihalarini ishlab chiqish;
aholi punktlari va aholi punktlararo hududlarni rivojlanishini va qurishni rejalashtirish shaharsozlik hujjatlarini kompleks muhandislik qidiruvlari natijalarini hisobga olmasdan turib ishlab chiqish, tasdiqlash va amalga oshirishni taqiqlash orqali amalga oshiriladi.
Konsentratsiyasi yo‘l qo‘yiladigan darajadan ortiq kimyoviy va biologik moddalar, zararli mikroorganizmlar, yo‘l qo‘yiladigan darajadan ortiq miqdordagi radioaktiv moddalar bilan ifloslangan hududlar, agar bunday hududlarda aholining yashashi xamda xo‘jalik va boshqa faoliyat olib borishi inson hayoti va sog‘lig‘iga xavf tug‘dirayotgan bo‘lsa, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda konservatsiya qilinishi va ularga maxsus ishlov berilishi lozim. Mazkur hududlarning ifloslanish darajasiga hamda ularni sog‘lomlashtirish usuliga qarab O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan ulardan foydalanishning alohida rejimi joriy etilishi yoki boshqa funksional maqsadi belgilanishi mumkin.
Madaniy meros obektlari, muhofaza etiladigan tabiiy hududlari bo‘lgan hududlarda va aholi punktlarida muhofaza zonalarining chegaralari aholi punktlari va aholi punktlararo hududlarni rivojlanishini va qurishni rejalashtirish belgilanib, ular doirasida madaniy meros obektlariga, muhofaza etiladigan tabiiy hududlarga zarar yetkazadigan yoki ularning holatini yomonlashtiradigan hamda ularning yaxlitligini va saqlanishini buzadigan xo‘jalik hamda boshqa faoliyat cheklanadi yoki taqiqlanadi.
Madaniy meros obektlarining, muhofaza etiladigan tabiiy hududlarning muhofaza zonalari chegaralari shaharsozlik hujjatlari bilan belgilanadi hamda qonun hujjatlarida belgilangan tartibda tasdiqlanadi.
Hujjatning to‘liq matni bilan quyidagi havola orqali tanishish mumkin.
