Yo‘l qurilishi sohasidagi eng ustuvor loyihalarni tanlab olish mezonlari o‘zgaradi

Vazirlar Mahkamasining “Yo‘l qurilishi sohasidagi eng ustuvor loyihalarni tanlab olish va baholash, avtomobil yo‘llari holatini monitoring qilish tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash to‘g‘risida”gi qarori loyihasi e'lon qilindi.

Nizomga ko‘ra, loyihalar quyidagi mezonlarga ko‘ra tanlab olinadi:

avtomobil yo‘llarini rivojlantirishning uzoq muddatli strategiyasida belgilangan maqsad va vazifalarga muvofiq bo‘lishi;

iqtisodiyotning barqaror, jadal rivojlanishi va raqobatbardoshligi, respublikaning mudofaa qobiliyati va iqtisodiy xavfsizligini mustahkamlashga, aholi turmushi darajasini oshirishga imkon yaratishi, davlat investsiiya siyosatining ustuvor yo‘nalishlarini aks ettirishi;

xalqaro, tranzit, hududlararo va hududlar ichida avtomobil tashuvlari, respublikaning sharqiy, janubiy va shimoli-g‘arbiy mintaqalari o‘rtasidagi aloqani, shaharlar, shahar shaharchalari va yirik qishloq aholi punktlarini aylanib o‘tish muqobil yo‘llarini ta'minlashi;

avtotransport xizmatlari sifatini oshirish, jamiyatning transport vositalariga bog‘liq bo‘lgan umumiy xarajatlarini kamaytirish, sohaning innovatsiyali, ijtimoiy va ekologik mustahkamlashga hissa qo‘shishi;

respublikaning transport va logistika salohiyatini rivojlantirish, eksport imkoniyatlarini kengaytirish, xalqaro transport yo‘laklariga uyg‘unlashish, mavjud tabiiy, mineral xom-ashyo, moliyaviy, moddiy va mehnat resurslaridan oqilona foydalanishga imkon yaratishi;

yo‘l harakati xavfsizligi va qulayligini oshirish, avtomobil yo‘llari tarmog‘ining o‘tkazish qobiliyatini oshirish, transport oqimlarini boshqarishning zamonaviy intellektual tizimlarini tatbiq qilish va qo‘llash;

xalqaro moliya institutlari va moliya tashkilotlari, donorlar va loyihalarni moliyalashtirishning boshqa muqobil manbalarini jalb qilish uchun jozibali bo‘lish, shuningdek davlat-xususiy sheriklik shartlari asosida amalga oshirish;

yo‘l industriyasi moddiy-texnik bazasini bashorat qilinayotgan yo‘l ishlari hajmlariga mutanosib ravishda modernizatsiyalashni ta'minlash;

loyihalar iqtisodiy maqsadga muvofiqligi va rentabelligini yuzaki o‘rganish, iqtisodiy nochor loyihalarga tashabbus qilish holatlarini bartaraf etish.

Loyihalarni baholashning asosiy shartlari:

yo‘l sohasini o‘rta va uzoq muddatli rejalashtirish, innovatsiya tizimini algoritmdan foydalanib tarmoqli modellashtirish, ko‘p mezonli tahlil, iqtisodiy va moliyaviy baholash usullari orqali rivojlantirish;

respublika avtomobil yo‘llari tarmog‘ining shakllangan holatini va uni respublikaning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishiga ta'siri, xalqaro transport yo‘laklariga uyg‘unlashganlik darajasini tahlil qilish va baholash;

avtomobil yo‘llari qurilishini rivojlantirish va takomillashtirish, respublikada zamonaviy, keng tarmoqlangan va samarali avtomobil yo‘llari tarmog‘ini shakllantirish sohasida yagona tizimni ishlab chiqish;

aholi va xo‘jalik sub'yektlari uchun yil davomida ochiq bo‘lgan va respublika hududini joylashtirish Bosh sxemasi bilan bog‘lagan holda yagona yo‘llar tarmog‘ini shakllantirish;

avtomagistrallar va tezkor yo‘llar tizimini yaratish, hududiy va mahalliy yo‘llarni yanada rivojlantirish, aholi punktlarini aylanib o‘tish yo‘llarini qurish;

xalqaro transport yo‘laklarining texnik va texnologik ko‘rsatkichlarini dunyodagi o‘xshashlariga raqobatbardoshligini ta'minlash darajasida rivojlantirish;

yo‘l infratuzilmalarini qurish va rekonstruksiya qilishda innovatsiya texnologiyalarini o‘zlashtirish;

avtomobil yo‘llarida transport oqimlari harakatini tashkil qilish intellektual tizimlarini, shu jumladan meteorologik ma'lumotlar bilan ta'minlash, telematik monitoring va videokuzatuv tizimlarini joriy qilish;

yo‘l sohasiga avtomobil yo‘llaridan pulli foydalanish prinsiplarini bosqichma-bosqich joriy etish;

pullik yo‘llarni qurishda konsessiya mexanizmlarini rivojlantirish, davlat-xususiy sheriklik mexanizmini qo‘llash, tutash hududlarni rivojlantirishdan manfaatdor bo‘lgan tashkilotlar resurslarini, ixtisoslashtirilgan davlat idoralarini yo‘lga ajratilgan mintaqa va yo‘l bo‘yi mintaqasidan tijorat maqsadida foydalanishdan olgan foydalarini yo‘l qurilishiga jalb qilish mexanizmlarini ishlab chiqish hisobiga budjetdan tashqari investitsiyalarni keng miqyosda jalb qilish.

Loyihalarni tanlash mezonlari avtomobil yo‘llarini texnik, iqtisodiy va ijtimoiy baholash natijalariga asoslanadi.

Mavjud yo‘lning holatini texnik jihatdan baholash transport-foydalanish holatini va saqlash darajasini, transport-foydalanish ko‘rsatkichlarini, yo‘lning iste'mol xususiyatlari talablariga moslik darajasini aniqlash maqsadida davriy amalga oshiriladigan diagnostika qilish yo‘li bilan amalga oshiriladi.

Yo‘lning geometrik parametrlari va tavsiflari, yo‘l to‘shamasi va qoplamasi, kesishmalar va tutashmalar, sun'iy inshootlar, jihozlanish tavsifi, harakat tavsifi, himoya inshootlari, harakatga xizmat qilish obektlari va boshqalar baholanadi va diagnostika qilinadi.

Ixtisoslashgan, mustaqil tashkilotlar tomonidan quriladigan yo‘llarni diagnostika qilish va holatini baholash, shuningdek, yo‘llarning ma'lumot bazasini joriy etish va davriy yangilash, yo‘llarni saqlash uchun ajratiladigan mablag‘lar hisobidan moliyalashtiriladi. Yo‘llar holatini baholash va diagnostika qilish materiallari elektron yo‘l ma'lumotlari bazasida saqlanadi va har yil boshida o‘zgartirishlar kiritiladi.

Diagnostika qilish va holatini baholash natijalari bo‘yicha yo‘lning iste'mol xususiyatlari me'yoriy talablariga javob bermaydigan yo‘l qismlari aniqlanadi, jumladan:

yuklanganlik darajasi va shiddati, harakat jadalligi darajasi, qoplama turi va tabiiy omillarga qarab yo‘lning alohida elementlarining qoldiq xizmat muddatlari;

ikkinchi va keyingi me'yoriy ta'mirlash vaqtining kechikishi;

me'yordan ortiq yuklanish bilan foydalanilayotgan yo‘llar yoki ularning qismlari uzunligi;

ayrim yo‘llar (yo‘l qismlari) va ko‘priklarning ko‘tarish qobiliyati parametrlarining ko‘payib ketgan transport oqimiga mos kelmasligi;

ayrim yo‘llar (yo‘l qismlari), bir sathdagi kesishmalar va ko‘priklarning (“tor joylar”) o‘tkazish qobiliyati ko‘payib ketgan transport oqimiga mos kelmasligi;

yo‘llarni yuqori toifaga yoki mukammal qoplama turlariga o‘tkazishning kechikishi;

harakat xavfsizligi pastligi, yo‘l-transport hodisalarida o‘lim hollari ko‘pligi va boshqalar.

Avtomobil yo‘llarini diagnostika qilish va baholash natijalari loyihaoldi materiallari va foydalanishdagi yo‘llarni mukammal ta'mirlash yoki rekonstruksiya qilish uchun o‘rnatilgan tartibda loyiha ishlab chiqish uchun ma'lumot bazasi hisoblanadi.

Harakat jadalligi aniq toifali yo‘l uchun hisobiy harakat jadalligiga mos kelgan holda yo‘lni mukammal ta'mirlash belgilanadi, u yo‘lning transport-foydalanish holatini keyingi mukammal ta'mirlashga qadar bo‘lgan davrgacha me'yoriy talablarni ta'minlaydigan darajada to‘la tiklash va oshirishdan iborat bo‘ladi.

Mukammal ta'mirlashni belgilash uchun mezon avtomobil yo‘lining shunday transport-foydalanish holati bo‘ladiki, bunda yo‘l to‘shamasining mustahkamligi cheklangan qiymatgacha pasaygan bo‘ladi yoki avtomobil yo‘llari va yo‘l inshootlarining boshqa elementlari parametrlari va tavsiflari ortib ketgan harakat talablariga shu qadar javob bermaydiki, ularni joriy ta'mirlash yoki saqlash ishlari vositasida ko‘rsatilgan talablarga muvofiq keladigan holatga keltirish mumkin bo‘lmaydi yoki bu iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq emas.

Rekonstruksiya qilishni belgilash uchun mezon yo‘l toifasining chegaraviy qiymatlaridan oshib ketadigan va yo‘llarning yuqori toifalariga to‘g‘ri keladigan amalda aniqlangan harakat jadalligi qiymati yoki istiqbolga bashorati hisoblanadi.