“Xorijlik uch investor haq emas” - mahalliy tadbirkorning kontrargumentlari

Kecha saytimizda «3 xorijlik tadbirkor 1 o‘zbek tadbirkorini ayblamoqda. Kim haq?» sarlavhali surishtiruv e'lon qilindi. Unda Buyuk Britaniya, Xitoy va Eron fuqarolari bo‘lgan uch investor O‘zbekistonda huquqlari poymol bo‘layotgani, hech bir mutasaddi idora ularning shikoyatlarini ko‘rib chiqmayotgani, o‘zbekistonlik hamkor tadbirkor reyderlik yo‘li bilan ularning biznesini egallab olishga uringani, olgan pullarini qaytarmayotgani, shartnoma shartlariga rioya qilmayotgani aytilgandi.

Xo‘sh, ularning iddaolari qanchalik haqiqat? Birinchi lavha so‘nggida xulosa qilishga shoshmaslikni so‘rab, surishtiruvimizning ikkinchi qismida ikkinchi tomon keltirgan dalillar, qolaversa, Kun.uz aniqlashga muvaffaq bo‘lgan ma'lumotlarni taqdim etishimiz aytilgandi.

Alohida ta'kidlashni istardikki, Kun.uz tahririyatiga birinchi bo‘lib xorijlik tadbirkorlarning advokati keldi, muammo nimaligini aytib, hujjatlarni taqdim etdi. Shu bilan jurnalistik o‘rganishimiz boshlandi. So‘ngra, tadbirkorlarning o‘zlari kelib intervyu berishdi. Ularning so‘zlaridan so‘ng, Ulug‘bek Rasulovni kimdir qo‘llab-quvvatlamoqda, degan xulosaga kelgan edik.

Ammo, xolis bo‘lish qoidasini saqlagan holda biz ikkinchi tomon bilan bog‘landik. Ular ham masalani xolisona o‘rganish zarurligini, ularni ham hech kim eshitmayotganini ta'kidlashdi hamda uchala tadbirkorning ham da'volarini rad etadigan dalillar mavjudligini aytishdi.

{Yii::t(}

O'tkazib yuborish 6s

O'tkazib yuborish

Bugun uch tadbirkor ayblagan tomon, ya'ni «Orient Ceramic» MChJ dalillari, shuningdek, Kun.uz ixtiyoriga kelib tushgan boshqa ayrim ma'lumotlar taqdim etilmoqda. Bundan tashqari, 3 xorijiy investor taqdim etgan hujjatlardagi raqamlar yuzasidan Kun.uz aniqlagan ma'lumotlar keltiriladi.

Dastlab, «Orient Ceramic» MChJ vakillariga so‘z beramiz. Korxona advokatlaridan biri Sherzod Abduraimov voqealar rivoji haqida so‘zlar ekan, «Stroyservis» MChJ qo‘shma korxonasi (21 foiz ulush Davlat aktivlarini boshqarish agentligiga tegishli – tahr.) «Orient Ceramic» MChJ bilan o‘z ulushini sotish bo‘yicha dastlabki kelishuvga 2020 yil 15 iyunda erishganini bildirdi.

«Kelishuvga «Stroyservis» MChJ tomonidan Kalo Holding Group ishonchli vakili Hadi Kalo imzo chekkan. Dastlabki kelishuvda korxonaning 78,96 foiz ulushini «Orient Ceramic» MChJga sotish bo‘yicha shartlar, to‘lov usullari haqida so‘z boradi. Korxona ta'sischisi Ulug‘bek Rasulov 1 mln AQSh dollari miqdoridagi ilk to‘lovni 2020 yil 11 iyulda shartnomada qayd etilgan muddatdan oldinroq amalga oshiradi. Umuman, jami 1,5 mln dollar: 1 mln, 400 ming va 100 ming dollar transhlar bilan muddatidan oldin to‘langan. Hadi Kalo ishonchnoma orqali ushbu pullarni qabul qilib olgan», – deydi «Huquqiy Garant» advokatlik firmasi direktori Sherzod Abduraimov.

Prezident Toshkent shahriga tashrifi doirasida «Orient Ceramic» MChJ negizida O‘zbekiston hududlari bo‘ylab keramik mahsulotlar ishlab chiqarish klasterini tashkil etish topshirig‘ini bergach, korxona bu joyni xarid qilishga qiziqish bildiradi.

Bu borada «Orient Ceramic» MChJ direktori Nodir Obidov shunday deydi:

«Bu yerda keramik koshinlar ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish uchun qulay shart-sharoit mavjud bo‘lgani uchun xarid qilishga qiziqdik. Dastlabki kelishuvga erishilgach, Ulug‘bek Rasulov prezident topshirig‘ini bajarish uchun vaqt tig‘izligini inobatga olib, zavod hududida keramik mahsulotlar ishlab chiqarish uskunalarini joylashtirishni tezlashtirish maqsadida qurilish va obodonlashtirish ishlarini boshlashi zarurligini bildirdi.

Hadi Kalo bunga javoban «Stroyservis» hududining 5 ming kvadrat metrini oyiga 75 mln so‘mga (QQS va aksiz solig‘i qo‘shib hisoblangan) ijaraga olishni taklif etdi», – deydi Nodir Obidov.

Taqdim etilgan hujjatlardan ko‘rish mumkinki, 30 iyunda hududni ijaraga olish bo‘yicha 1 yillik ijara shartnomasi to‘ldiriladi va unga korxonaning jami maydoni xaritasi ilova qilinadi. Nodir Obidovning aytishicha, sud mahkamalarida, prokuratura va ichki ishlar tergov bo‘limlariga ariza yozgan «Stroyservis» MChJ vakillari, ularning roziligisiz qurilish ishlari olib borilayotganini aytishgan.

«Aslida bu haqiqatga yaqin emas, – deydi Nodir Obidov. – «Stroyservis» MChJning moliyaviy masalalar bo‘yicha direktor o‘rinbosari Gupta Telegram orqali Orient Ceramic direktori bilan yozishmalari ularning barchasi zavod hududida qanday ishlar amalga oshirilayotganidan xabari borligini tasdiqlaydi. Vaholanki, Prezident portali, Oliy Majlis palatalari, huquqni muhofaza qiluvchi idoralar, SSP va boshqa ko‘plab tashkilotlarga yo‘llagan shikoyatlarida qurilish ishlari o‘zboshimchalik bilan, ularning xabarisiz yoki ular bilan kelishilmagan holda amalga oshirilganini ta'kidlashgan.

Endi quyidagi videoga diqqatingizni qaratishni istar edik. Bu videoni «Stroyservis» yer maydonini sotish bilan shug‘ullangan rieltor huquqni muhofaza qiluvchi idoralarga taqdim etgan».

Garchi «Stroyservis» vakillari g‘isht ishlab chiqarishni to‘xtatishga majbur bo‘lganliklarini ta'kidlayotganlariga qaramay, «Orient Ceramic» MChJ zavodning bir qismida qurilish ishlarini olib borayotgan bir vaqtda, ular g‘isht ishlab chiqarishni to‘xtatmagan, aksincha tayyor mahsulotni Orient Ceramic korxonasining o‘ziga sotgan. Nodir Obidov va Gupta o‘rtasidagi Telegram yozishmalari bunga dalolat qiladi. Ya'ni, g‘isht ishlab chiqarish majburiy tartibda emas, balki kelishilgan holda to‘xtatilgan. Quyidagi yozishmalarda tomonlar ishlab chiqarishni qachon to‘xtatish mumkinligini muhokama qilishgan.

«1,5-2 mln AQSh dollari to‘lamaganingizcha, sizga g‘isht ishlab chiqarish uskunalarini buzishlaringizga izn bermaymiz», – deyiladi jumladan Guptaning xatida. Ayni so‘zlar, uskunalar zo‘rlik yoki kuch ishlatish yo‘li bilan buzilmaganini ham ko‘rsatadi.

«Bu yozishmalar «Stroyservis» vakillarining korxona ulushi Orient Ceramic korxonasiga sotilayotganidan xabari borligini isbotlaydi, garchi ular buning aksini ta'kidlashgan bo‘lsa-da. Shartnoma imzolangan 15 iyuldan 12 oktyabrga qadar ancha vaqt o‘tgan. Bu muddat ichida Orient Ceramic juda ko‘p qurilish ishlarini bajargan. Shu vaqt mobaynida nima uchun hech kimga shikoyat qilmagan. Qolaversa, biz hech narsani buzib tashlamaganmiz, balki qurib tashlaganmiz. Ular esa, ijara shartnomasi bekor qilinmasdan turib, elektr energiyasini uzib tashlashdi», – deydi Nodir Obidov.

Bo‘sh turgan yer maydoni yaxshigina summaga ijaraga berilgan, dastlabki oldi-sotdi shartnomasi bo‘yicha 1,5 mln dollar pul to‘langan ekan, «Stroyservis» MChJning “xarxashasi” ortidan ko‘zlagan maqsadi nima bo‘lgan, degan savol tug‘ilishi tabiiy.

«Ular Orient Ceramic ustidan noqonuniy egallab olgani, o‘zboshimchalik bilan qurilish ishlarini amalga oshirayotgani xususida shikoyat qilgan bo‘lsa-da, aslida bularning barchasi kelishilgan bo‘lgan, ya'ni ularning xabari bo‘lgan. Sud jarayonida sudya ikki tomonga ham savol berar ekan, «Stroyservis» vakillaridan shikoyat qilish tartibiga nima uchun rioya qilishmagani haqida bir necha bor so‘radi. Ular shu muddat ichida biror marta shikoyat qilishmadi», – deydi Obidov.

Korxona advokatiga ko‘ra, «Stroyservis»ning kutilmagan qadamidan ko‘zlagan maqsadi qo‘shimcha pul undirish bo‘lgan.

«Hali tortishuvlar boshlanmasdan avval, bizni Hadi Kaloning Chilonzorda, Diplomatic Village’da joylashgan bosh ofisiga chaqirishdi. Ahror degan yuristi suhbatni keskin boshladi. U “bizning talabimiz bor, yana 2 mln qo‘shib berasizlar, bo‘lmasa prokuratura orqali gaplashamiz”, – dedi. Nima uchun kelishuv shartlariga rioya qilmayotganlari so‘ralganida, “sizlarda pul bor-ku”, – degan javobni berishdi.

Bu ishlar nimaga bo‘ldi? Biz 1,5 mln dollar berganimizdan so‘ng, ishlab chiqarishni tezroq yo‘lga qo‘yish uchun zavod hududida beton ishlarini, fasad ishlarini yakunlab qolgandik. 2 yillik imtiyozli davrni boy bermaslik uchun juda ham tez sur'atlarda bajardik ishlarni. Ko‘pchilikda savol paydo bo‘lishi mumkin: nima uchun dastlabki emas, birdaniga asosiy shartnoma qilinmadi?

Bu yerda yana e'tiborni videoyozuvga qarataman. Alohida ta'kidlayman, bu videoyozuvni biz yozmaganmiz, balki kelishuvda vositachi bo‘lgan makler (ismi tahririyatga ma'lum) o‘zi uchun yozgan. Nizom bo‘yicha Hadi Kalo ulushni sotish bo‘yicha sherik tomonga xat yuborishi kerak. Ularning ushlab olgan joyi ham shu yerda hozir.

«Stroyservis» bilan Hadi Kaloning firmasi, ya'ni Kalo Holding alohida bo‘lib olgan. Lekin, Marvin Kalo (Hadi Kaloning otasi) «Stroyservis»da bosh direktor, holdingda ta'sischi. Sudda nima deyishyapti: ular aytishyaptiki, Hadi Kalo ulushni sotish haqida boshqalarni xabardor qilmagan. Shuning uchun, dastlabki oldi-sotdi shartnomasini bekor qilishni so‘rashmoqda.

Endi savol: men huquqshunosmasman; Hadi Kalo noqonuniy ish qilgan ekan, nega shartnoma asosida pul oldi? Shartnomaga nega imzo chekdi? Videoda ham ko‘rasiz, shartlarni ham u qo‘ymoqda. Oldimizda hududning xaritasi turibdi. Biz qayerda qanday qurilish qilishimizni aytyapmiz. Chunki, vaqt yo‘qotadigan narsa bu – beton ishlar. Videoda qanday qurilish ishlarini bajarishimizni ham aytganimiz ko‘rinib turibdi. Ulush oldi-sotdisini rasmiylashtirgandan so‘nggina (chet eldan kelgan – tahr.) uskunalarni ochishni rejalagandik.

Ijara shartnomasi bo‘yicha bo‘lib o‘tgan birinchi sud majlisida mahkamani chalg‘itishdi. 1,5 mln dollar pulni olmadik, deyishdi. Biz suddan stenogrammasini olib shahar IIBBga berdik. Bular pulni olmaganini aytayotgani ochiq-oydin firibgarlik ekanligini yozdik», – deydi Nodir Obidov.

Biz shartnoma bekor qilinishi qanday oqibatlarga olib kelishi mumkinligiga qiziqamiz.

«Shartnoma bekor qilingudek bo‘lsa, ular foydada qoladi. Ularda biz to‘lagan 1,5 mln dollar turibdi. Bitimda ko‘rsatilganidek, ijaraga olingan hududda amalga oshirilgan barcha ishlar ularning ixtiyorida o‘zgarishsiz qoladi, aksincha ijaraga beruvchilar da'vo xati kiritib, qayta qurishni talab qilishlari mumkin. Bu ishlarning barchasi ishlab chiqarish liniyalarini joylashga tayyorgarlik doirasida bajarilgan edi» – deya tushuntiradi Sherzod Abduraimov.

«Orient Ceramic» MChJ direktoriga ko‘ra, britaniyalik tadbirkor bilan duch kelingan mashmashalar oldindan rejalashtirilgan “sxema”ga o‘xshaydi.

«Bu ishlarning barchasi oldindan o‘ylangan sxemaga o‘xshaydi. Chunki, kredit olganmiz, imtiyozli davri o‘tib bormoqda, foizlar yozilyapti. Uskunalar uchun to‘lov qilingan, uskunalarining 30 foizi O‘zbekistonga keltirib bo‘lingan. Biz liniyalarni o‘rnatishni boshlashimiz kerak. Ular bularni ongli ravishda anglab, bilib turibdi. Hozir shunday holatga kelganmizki, har qanday summaga rozi bo‘ladigan holatdamiz. Sun'iy ravishda shunga olib borishmoqda. Boshqa yo‘l qoldirishmayapti. Hamma ishimiz qolib ketyapti. Prokuraturama-prokuratura yuramiz. Tuhmatlarga javob beramiz.

500 metr kabelini o‘g‘irlab ketdi, deyishdi. Yana qanaqa o‘g‘irlabdi deng? Ular aytayotgan kabelni kranda ko‘tarish ham qiyin. Qalin kabel haqida gap ketyapti. O‘g‘ri o‘sha yerda kabel qoplamasini yoqib, misining o‘zini olib chiqib ketibdi. Yoqqandagi tutunini rasmlari bor ekan. Menimcha, bunaqa ahmoq o‘g‘ri bo‘lmasa kerak. Mantiqqayam to‘g‘ri kelmaydi. Negadir ularning tuhmatini, arizasini huquqni muhofaza qiluvchi idoralar ko‘rib chiqadi, bizlarnikini yo‘q», – deydi Nodir Obidov.

Keling, ushbu ish bo‘yicha ixtiyorimizdagi hujjatlarni biroz tahlil qilsak. Hadi Kalo suddagi ko‘rsatmalarida 1,5 mln AQSh dollarini olmaganini aytgan bo‘lsa, prezident qabulxonasiga shikoyatida 1,5 mln AQSh dollari olganini, lekin qandaydir konsalting xizmati uchun pul tushganini ta'kidlagan. O‘zi imzolagan tilxatda 1,5 mln dollarni 2020 yil 15 iyundagi №1 dastlabki shartnomaga asosan olganini bildirgan. Lekin, bizga taqdim etilgan videoyozuvlarda bularning tamoman aksini, ya'ni qanday qilish kerakligi, pulni qanday o‘tkazish lozimligini Hadi Kaloning o‘zi aytib turganini ko‘rish mumkin.

«Hadi Kalo “men o‘sha vaqtda ichgan edim”, degan. Yana bir narsa. Prokuratura birinchi marta chaqirganida, aytishdiki, go‘yoki, biz uning 15 mln turadigan zavodini unga ruhiy bosim o‘tkazib, 10 mln dollarga imzo qo‘ydirgan ekanmiz. U vaqtda makler videosidan xabarimiz yo‘q edi. Mening bir mantig‘im bor edi, shuni gapirganman prokurorga.

Aytaylik, men chet el fuqarosiman, O‘zbekistonda menga tazyiq o‘tkazib, bir hujjatga imzo chektirishdi. Men Angliyaga, vatanimga qaytib ketdim. Shikoyatni Angliyada turib yozamanmi yoki 2 oydan keyin qaytib kelib, bu yerda yozamanmi, deb prokurorga savol berdim. Bu yerda tazyiqqa uchragan odam vatanidan yozadi, qaytib kelib yozmaydi hech kim. Shikoyatlar dastlabki shartnoma imzolangandan keyin 3 oydan keyin bo‘lyapti. Hadi Kaloning o‘zi ham video chiqishini kutmagan bo‘lsa kerak. Qancha to‘sqinlik qildi, biz ishimiz nima bo‘ladi, desak, og‘zidan faqat prokuratura so‘zi tushmaydi. Ikkita tadbirkor o‘rtasidagi ishni nega prokuratura ko‘radi? Ularning vakolati bormi shunga? Faqat tuhmat bo‘lsa. Biz ularning maqsadini anglab bo‘lganmiz: narxni oshirish.

Men yana bir narsaga hayron qolaman. Barchasini olib tashlaylik, uni haq, bizni nohaq, deb hisoblaylik. Unda faktlar bo‘yicha gaplashaylik. Shartnoma qilganmiz, faktmi, fakt. O‘zi ham tasdiqlayapti. Nimaga bergan bo‘lsak ham pul berganimiz faktmi, fakt. O‘zi boshqa narsaga bera olmaymiz, chunki boshqa muomalamiz yo‘q u bilan. Qurilish qilganmiz, faktmi, fakt.

Agar rostgo‘y biznesmen bo‘lsa, nima qilgan bo‘lardi?! Bizga xat yozardi yoki ko‘rishib, yerni narxi oshib qolganini aytib, 2 mln yoki 5 mln qo‘shib bergin, derdi. Biz rozi bo‘lsak, qo‘shib berardik, norozi bo‘lsak, mana bergan 1,5 mln dollar, qurilishingni baholatib, shu pulni beraman, deydi. Mantiqqa to‘g‘ri keladigan ish ham shu nazarimda. Lekin uning prokuratura orqali sudga berishi ortiqcha narsa xohlayotganini isbotlaydi. O‘zi aytgan gaplari bor, bir xaridor 8 mln, boshqa biri 9 mln taklif qilgan, biz 10 mln dollarga oldik.

Biz unga pulni muddatidan oldin to‘lashga tayyorligimiz haqida juda ko‘p murojaat qildik. Lekin faqat prokuratura idoralaridan nariga o‘tmayapti. Men anglamayotgan yana bir narsa bor. Xo‘p, u (Hadi Kalo) haq ekan, nega shu vaqtga qadar sudga bermayapti? Faqat prokuraturaga murojaat qilyapti. Bu idora 1,5 mln dollar Kaloda qolishi kerakligi bo‘yicha qaror chiqarib berishga vakolati bormi?», – dedi Nodir Obidov.

Yodingizda bo‘lsa, «Stroyservis» direktor o‘rinbosari Nayni Kumar Kun.uz’ga bergan intervyusida uning imzosi soxtalashtirilganini aytgan edi. Bu xususda Nodir Obidov izoh berar ekan, hujjatlarni soxtalashtirish fikrini ham Hadi Kalo berganini bildirib, telefon ekranidan qayd qilingan videoyozuvlarni taqdim etdi.

«Uskunalar kelishni boshlagach, biz zavoddagi g‘isht ishlab chiqarish liniyasini olib tashlab, o‘rnini tekislab betonlashimiz kerak edi. Shu masalada muzokara o‘tkazdik. Hadi Kalo “1,5 mln bergansizlar, uskunam sal qimmat turadi, hozir buzishga rozimasman”, dedi. “Rossiya” (Grand Mir Hotel – tahr.) mehmonxonasida uchrashganimizda uskunalarini buzmasak bo‘lmasligini aytdik. Hadi “u holda yana pul beringlar”, dedi. Biz 3,5 mln bersak, 5 mln dollar bo‘lishini, shu pulga mos ravishda ulushni bizga rasmiylashtirib berishni taklif qildik. U o‘ylab ko‘rishini, otasi bilan maslahat qilishini aytdi va ertasi kuni rad javobini berdi.

Bizning ko‘p zavodlarimizning qurilishi bitmagan, bankka garovga qo‘yishga tayyormas edi. U biz bilan ko‘p yurgani bois, bizning qanday holatda ekanimizni bilardi. Shu bois, Hadi Kalo bankka mening ulushimni garovga qo‘ygin-da, o‘sha 3,5 mln dollarni ber, degan taklifni bildirdi. (5 mln dollarga mos ulushni rasmiylashtirish o‘rniga, bankka kafolatga qo‘yish taklifini bildirgan – tahr.) Biz bu taklifni o‘ylab ko‘rdik, bir-birini oqlaydigan bo‘lgani uchun rozi bo‘ldik.

Bankka murojaat qilganimizda, ulush emas, mol-mulkni garovga olishini bildirdi. Hadiga faqat mol-mulk garovga qo‘yilishi mumkinligini aytganimda, nizom bo‘yicha haqi borligini ta'kidladi. Faqat davlat ulushi bo‘lgani uchun ham 100 foizlik kvorum talab etilar ekan. Shunda u 3 kundan so‘ng O‘zbekistonda bo‘lishini, bizning vakillardan biror kishini direktor qilib tayinlashini aytdi.

Stroyservisning 21 foiz ulushiga egalik qiluvchi Davlat aktivlari agentligiga bordim. U yerdagilar Stroyservis nomidan xat yozilishi kerakligini, mazmunan ikki ta'sischi bizga kafolat ta'minotini berish masalasini ko‘rib chiqish majlisiga taklifnoma bo‘lishi kerakligini aytishdi.

Hadiga shunaqa xat yozish kerakligini aytganimda, Hadi: “Men hamma narsaniyam Nani va Guptaga aytmayman, chunki ular otam bilan uzoq vaqt ishlagani uchun hammasini unga yetkazadi. Otam esa, keksayib qolgani uchun hamma narsani ham unga aytavermayman. Shuning uchun o‘zing yozaqol”, – dedi. Men ushbu xatni «Orient Ceramic» MChJ elektron pochtasidan Davlat aktivlari pochtasiga yuborganman. Ular shu narsani ro‘kach qilib ushlab olishgan. Ammo, huquqiy oqibat sodir bo‘lmagan, bu xat natijasida biror nojo‘ya harakat ro‘y bermagan. Bu xat oqibatida bino bankka kafolatga qo‘yilmagan, kredit olinmagan. Chunki, katta kredit olish O‘zbekiston banklarida oson emasligini barcha biladi. Bular shuni ushlab olgan, qayerga borishsa, “poddelka pisma, poddelka pisma” deyishadi.

Bir narsaga e'tibor qaratishni istardim. Yolg‘on ikkinchi yolg‘onni keltirib chiqaradi. Shuning uchun ham men rost gapirganman, xat soxtalashtirilganini tan olganman, ammo uni Hadi Kaloning o‘zi o‘rgatib turgan. Men, xatni Telegram orqali Hadi Kalo tashlab berdi va men o‘z elektron pochtamizdan yubordim, keyin Hadi Telegramdan o‘chirib yuboribdi, deyishim mumkin edi. Lekin, men bunday yo‘l tutmadim, borini aytdim», – deya izoh berdi Nodir Obidov.

Korxona rahbari Nodir Obidov Hadi Kaloning konsalting xizmati uchun pul olgani haqidagi gaplariga ham izoh berib, ixtiyorida mavjud dalillarni taqdim etdi. Uning aytishicha, Hadi Kalo to‘lovning katta qismini naqd shaklda olishni istagan.

«Konsalting xizmatiga pul to‘landi, deyayotganiga ham izoh beraman. Bu taklif ham Hadi Kalodan chiqqan, chunki QQS (qo‘shilgan qiymat solig‘i) masalasi turibdi. O‘zbekistondagi emas, u yoqdagi. Dastlabki kelishuv qilinishining ham asosiy sababi, pulni naqd ko‘rinishda olishni istagani edi. Shuning uchun, u 2 mln dollar berasan, keyin yana ko‘rib chiqamiz, degan edi.

Agar qandaydir mulk, joy deb pul o‘tkazsak, u bankiga qanaqadir hujjat taqdim etardi. Hadi Kalo ushbu hujjatni bermaslik maqsadida konsalting xizmati uchun deb pul o‘tkazishni so‘ragan, biz rozi bo‘lganmiz», – dedi Obidov.

Ta'kidlash kerak, bizga taqdim etilgan hujjatlarga ko‘ra, «Orient Ceramic» MChJ 2020 yil 27 noyabrdan beri pulni muddatidan avval to‘lash taklifini bildirib kelmoqda. Biroq, bu taklif rad etilmoqda. Nodir Obidov, Kun.uz jurnalisti bilan suhbatda hech qanday uskuna buzilmagani, g‘isht ishlab chiqarishdagi konveyer olib qo‘yilgani, uni 1-2 soatda qayta o‘rnatish mumkinligini aytdi. U 1995 yilda ishlab chiqarilgan pishiq g‘isht chiqaruvchi uskuna 5 mln dollar turishiga shubha ham bildirdi. Bundan tashqari, investorlar ta'kidlab kelayotgan reyderlik haqida da'volarga o‘z fikrlarini bildirdi.

«Reyderlik bilan egallab olish – juda qo‘rqinchli narsa. Bu narsaga O‘zbekiston sharoitida 99 foiz odam ishonmasa kerak. Hozirda, O‘zbekistonda hech kim bunaqa qila olmasa ham kerak. Adashmasam, 100 martadan ortiq 102ga qo‘ng‘iroq qilgan. Kelishgan, ko‘rishgan, ketishgan. Bojxonadan yuklarimiz kelganda, kiritmaslik uchun mashina tagiga yotib olyapti. Elektr energiyasini uzib tashlagan. Hozir ham ulanmagan. Ichki ishlar idoralari xodimi ham charchab ketdi. U yo‘qoldi, bu yo‘qoldi, deydi. Vaholanki, uning ham qorovuli turadi u yerda.

Arizalari ko‘rib chiqilmayotgani ham noto‘g‘ri. Prokuratura ularning arizasi bo‘yicha ish ko‘rdi. Ichki ishlar, ijara shartnomasi bo‘yicha sud mahkamasi ham ularning arizasi bo‘yicha bo‘lib o‘tdi. Ularning maqsadi – qo‘shimcha pul undirish. Undan boshqa narsa emas. Aks holda, biz ularga necha bor aytdik, shunchalik biz bilan ishlashni xohlamayapsizlar ekan, pulni qaytaringlar, biz boshqa joydan yer ko‘rib, ishimizni qilaylik, desak, buni ham eshitishmayapti.

Yana bir narsani ta'kidlab o‘tmoqchiman, bular – O‘zbekistonda 15 yillardan buyon yashab kelayotgan investorlar, bu yerning shart-sharoitini, xorijlik investorlarga ko‘proq e'tibor borligini biladigan insonlar. Davlat idoralariga bizdan ko‘ra ularning chiqishi osonroq. Buni ham barcha biladi. Nega deganda, ular ko‘p narsani elchixonalari orqali hal qiladi. Bizni qabul qilishi juda qiyin. Bizni faqat ularning arizasi bo‘yicha chaqirishi mumkin.

Bizning ham Oliy Majlis, ichki ishlar, prokuratura, bosh vazir qabulxonalari, qisqasi, yozmagan idoramiz qolmadi. “Fishka” qo‘yilgan javoblar keladi, prokuraturaga o‘tkazilgani haqida.

Tashqi savdo va investitsiyalar vazirligida yuzma-yuz uchrashtirishdi ham. U yerda hammasidan charchaganimizdan 500 ming dollar, 1 mln dollar qo‘shib berishga ham rozi bo‘ldik. Lekin boshida 2 mln qo‘shib berishni so‘rab turganlar endi 5 mln dollar talab qilishmoqda.

Sudda sudya yaxshi bir savolni berdi: 4 oy qurilish qilgan ekan, shu muddat ichida biror idoraga, prokuraturagami yoki ichki ishlargami shunaqa qurilish ishlari bo‘lyapti, deb shikoyat qilganmisan? Javob yo‘q. Chunki, haqiqatan, qurilish olib borilishiga kelishilgan edi», – deydi Nodir Obidov.

Qayd etish kerak, «Orient Ceramic» MChJni reyderlikda ayblayotgan birgina «Stroyservis» emas. Eronlik tadbirkorga tegishli Ehsan Maybod Manufacturing Group korxonasi ham shu jumladan. Orient Ceramic direktori Nodir Obidov bu masalada ham voqealarning o‘z talqinini so‘zlab berdi.

«Eronlik tadbirkor Mobarra bizning ta'sischimiz bilan notanish emas, avvaldan birga ishlash niyatimiz bo‘lgan. Lekin, ma'lum bir sabablarga ko‘ra, amalga oshmagan. 2019 yilda ular korxonani yurgiza olmayotganini bildirgan va qanchaga sotib olishimiz mumkinligini so‘rashgan. Eron korxonasi ta'sischisi doktor Xoliqiy va bizning kompaniya rahbari o‘rtasida suhbat bo‘lgan. Keyin biz korxonani 7 mln AQSh dollariga sotib olishimiz mumkinligini xat orqali bildirganmiz», – deydi Obidov.

Uning so‘zlariga ko‘ra, oradan bir muddat o‘tgach, Ehsan Maybod Manufacturing Group korxonasiga kredit bergan bank xodimlari (bank nomi tahririyatga ma'lum) «Orient Ceramic» MChJga murojaat qilgan va xorijiy korxona kreditni qaytara olmayotganini bildirgan.

«2019 yil oxirlarida bank xodimlari kelib, o‘sha korxonani sotib olish taklifimiz o‘z kuchida turgani yoki yo‘qligini so‘rashdi. Ular, Eron korxonasining katta qarzdorligi borligi, “bu qarzni yopolmay qolsa, korxonani sotib olishga tayyormisizlar” deyishdi. Biz bunga rozi bo‘lgandik. Chunki bizga respublika bo‘ylab klaster tashkil qilish vazifasi yuklatilgan edi. Oradan taxminan yana 3 oy vaqt o‘tganda bank xodimi telefon qilib korxona xatlovdan o‘tkazilganini ma'lum qildi. Aniqlashimiz bo‘yicha jami 5 mln dollar: 3 million dollari bino-inshootlar, 2 millioni asbob-uskunalar ekan. Sotib olinayotgan obektga bormoqchi bo‘ldik va asbob-uskunalar holatini ko‘rishni xohladik. Obektga borilganda bank xodimlari va eronliklar muloqot qilishdi va kelisha olishmadi, shekilli, binoga kirmay ortga qaytdik. Oradan yana 10-15 kun o‘tgandan so‘ng, bank xodimlari qo‘ng‘iroq qilib, “Said (Abulfazl Mobarra – tahr.) rozilik berdi, borib ko‘rish mumkin”, deb aytdi.

O‘zimizning mutaxassislarimiz bilan zavodga bordik. Mantiqan qarasangiz ham inson sotib olayotgan narsasini borib ko‘radi, bozordan mashina sotib olmoqchi bo‘lgan kishi o‘ziga tanish ustalarga tayanadi. Holbuki, bu kichikroq texnika emas, katta qiymatga olinayotgan zavod. Ustalar bilan kirib texnikalarni tekshirish jarayonida videotasvirga ham oldik.

Obekt E-auksionga qo‘yilgandan keyin biz zavodda talon-torojlik bo‘lmasligi uchun narigi tomon roziligi bilan o‘zimizning qorovulni qo‘ymoqchi bo‘ldik. Garchi bank varaqasida nima sotib olinayotgani ko‘rsatilgan bo‘lsa-da, texnikaning mayda detallarigacha ko‘rsatilmaydi. Keyin birdan E-auksiondan o‘sha zavodni olib tashlashdi. Bu men uchun o‘ta tushunarsiz holat bo‘ldi. Chunki E-auksiondan olish uchun yetarlicha katta sabablari bo‘lishi kerak. Shu orada bizni Yuqori Chirchiq tumani prokuratura xodimlari chaqirib surishtiruv qildi. Keyin Said bergan arizani ko‘rsatdi, unda go‘yoki biz bank xodimlari bilan kelishgan holda reyderlik qilib zavodni olib qo‘ymoqchi bo‘lganmiz.

Prokuratura xodimi bilan suhbatda aytdimki, arizadagi da'vo o‘ta mantiqsiz, negaki, bank zavodni bizga to‘g‘ridan to‘g‘ri sota olmaydi, uni MIB xatlovdan o‘tkazadi va E-auksion orqali sotiladi. Faqatgina bitta holatdagina bank o‘zi sotishi mumkin, unda 3 marta yetarlicha baholanmasa va narx tushsa, bank o‘ziga oladi va o‘zi sotishi mumkin. Prokuratura xodimlari surishtiruvlaridan keyin bir muddat jim qolishdi.

E'tiboringizni bir nuqtaga qaratsam, 5 mln dollar pulni o‘sha tadbirkor davlatga qaytara olmay kelmoqda. Bizning bank xodimlari bilan kelishishda ayblashga asos qilgan narsa – bank siri. Bank bizga o‘z sirini aytgandek tasavvur paydo bo‘lmoqda. Va biz ularga bu joyni olishimizni aytgan ekanmiz go‘yo. Bu yerda bankning qandaydir aybi bordir, men huquqshunos emasman, lekin bizni reyderlik darajasida ayblashga hech qanaqa asos yo‘q edi. Reyderlik juda qo‘rqinchli narsa, bu birovning mulkini egallab olish hisoblanadi», – dedi Orient Ceramic direktori.

Nodir Obidov, eronlik tadbirkor Abulfazl Mobarraning ularga nisbatan ilgari surayotgan boshqa ayblovlarini, shuningdek, Bosh prokuratura hisobotida bank bilan kelishgan holda xorijiy korxona faoliyatiga to‘sqinlik qilingani haqidagi xulosalarga ham o‘z izohini berdi.

«Eronlik tadbirkor arizasida yana bir ayblov bor. Aytilishicha, biz zavodga borganimizda u yerdan bitta kompyuterni olib chiqib ketgan ekanmiz. Yillik salohiyati va aylanmasi juda yuqori bo‘lgan kompaniya uchun bir kompyuterni olib chiqib ketish uyatli holat, bu mantiqqa zid. Vahima qo‘zg‘ash uchun keltirilgan asossiz da'voligi ma'lum bo‘ldi. Eng achinarli joyi shundaki, prokuratura organlarida surishtiruv o‘tkazilib, ishchi guruh tuzildi, eronlik tadbirkorga bankdan yana bir qancha muddat olib berildi va bunga bizni aybdor qilib ko‘rsatishdi.

Odatda, muammo kelib chiqqanda ikki tomonni ham birdek eshitish va xolis xulosa qilish kerak bo‘ladi. Menga o‘sha xulosani ko‘rsatishdi, u yerda biz bank bilan qanday sxema qilganimiz, qanday kelishganimiz, qanaqa reyderlik qilganimiz shu darajada yozilganki, o‘qigan odamning eti junjikadi. O‘zimga o‘zim savol berdim, biz shunaqa odammizmi? Bu holat hatto televideniyeda ham ko‘rsatilgani yanada achinarli bo‘ldi. Unga ko‘ra, go‘yoki eronlik tadbirkorning mulki mahalliy tadbirkor tomonidan reyderlik yo‘li bilan olib qo‘yilgan. Bundan shunday fikr kelib chiqadiki, O‘zbekistonda haliyam korrupsiya bor, haliyam adolat mezonlari to‘g‘ri qo‘yilmayapti, haliyam biryoqlama eshitib xulosa chiqarish amalda.

Meni suhbatga chaqirgan davlat amaldorlaridan biri shunday savol berdi: qaysi kafel sifatliroq, O‘zbekistonnikimi, Xitoynikimi, Eronnikimi? Men esa unga kecha ikki xat: biz va xorijiy tashkilot tomonidan yuborilgan xatning qay biriga e'tibor bilan qaraganini so‘radim, u jim qoldi. Mahalliy investorning muammosiga navbatchi javob beriladi, aksincha chet ellik investorga esa batafsil o‘rganib ko‘rilishi aytiladi.

Eronlik tadbirkorning yana bir soxta da'vosi shundan iboratki, biz zavodga borganda ularning kafel dizaynlarini o‘g‘irlab ketgan ekanmiz. Bizda buning asossiz ekaniga yetarlicha dalillar bor, biz ishlab chiqarayotgan birorta kafel dizayni ularnikiga mos emas, holbuki, o‘zimizda ham professional dizaynerlar faoliyat olib boradi. Buni bozordan ham, eksport qiladigan korxonamizdan ham bilib olsa bo‘ladi. Bu pastkashlikni qilish hatto xayolimizga ham kelmagan ekan o‘shanda.

Yuqorida aytganimdek, bizni prokuraturaga bir marotaba tergovgacha ko‘rishtiruvga chaqirishgan. Shundan keyin bizni biror marta ham chaqirishmagan, nima bo‘ldi, deb so‘ramagan ham. Men Bosh prokuraturaning xulosasini ko‘rib hayron bo‘lganman. Kimni chaqirishgan, kimdan so‘rashgan, qanday qilib bizning reyderligimizni “aniqlashgan”? Bizni Bosh prokuratura hech qachon chaqirmagan. Reyder deganda bitta shaxs emas, ko‘plab odamlar chiqib kelishi kerak edi. Hozirgi kunda bu narsa aqlga to‘g‘ri kelmaydi, chunki hammada telefon bor, tasvirga olishi mumkin edi. O‘zimizning korxonada kimdir kelib reyderlik qilishini tasavvur qilib ko‘rdim, shuncha ishchi bor, shuncha odam bor: zavodda qanday janjal bo‘ladi. Shunday vaziyatga duch kelsangiz 02ga terasiz yoki boshqa. Uning 02ga telefon qilgani to‘g‘risida ma'lumot mavjud, lekin bizda kompyuterini o‘g‘irlamaganimiz to‘g‘risida ham yozib olingan audio bor, o‘zi gapirgan.

Bundan tashqari, eronlik tadbirkorning da'volariga ko‘ra, uning korxonasi bankrotlikka sun'iy ravishda olib kelingan. Go‘yoki biz uning suv, svet, gazlarini atay ulab berilmasligiga ta'sir o‘tkazgan ekanmiz. Bir yil davomida ulab berilmasligiga biz aybdordek», – deydi Nodir Obidov.

Navbatidagi suhbatdoshimiz – xitoylik Ding Feng Ping. 1998 yilda O‘zbekistonga kelgan tadbirkor Ding Van Sin Min bilan shu yerda tanishgan va ko‘p sohalarda hamkorlik qilgan. Ding Van Sin Min va Guo Li Hongning «Orient Ceramic» MChJ ta'sischisi Ulug‘bek Rasulov munosabatlariga bevosita shohid bo‘lgan kishilardan biri. Biz Van Sin Min va Guo Li Hongning Ulug‘bek Rasulovga nisbatan da'volari haqida so‘radik.

«Ulug‘bek bilan 15-16 yildan buyon tanishman. Birgalikda chinni idishlar ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yganmiz. Bundan tashqari, oltingugurt eksport qilganmiz», – deya so‘z boshladi xitoylik tadbirkor.

Dingning bildirishicha, u Van Sin Min va Ulug‘bek Rasulov hamkorligida vositachi vazifasini bajargan. Meva-cheva savdosi bilan shug‘ullangan Van Sin Minning O‘zbekistondagi ishlari yurishmay qolgan kezlarda, unga TashKSM (Toshkent qurilish materiallari kombinati) sotilayotganini aytib, Ulug‘bek (O‘lmas) Rasulov bilan tanishtirgan. Van Sin Min Ulug‘bek bilan muzokara o‘tkazishga borgan hamda kombinatni 4,5 mln AQSh dollariga baholashgan. Shundan so‘ng, Van Sin Min Xitoyning Guando viloyatiga qaytib, hamkorlik qilish uchun sheriklar izlagan bo‘lsa-da, hamkor topa olmagan. Bu vaqtda janob Gao (xitoylik yirik tadbirkor – tahr.) Guo Li Hong va o‘zbek hamkorlari bilan birgalikda Farg‘onada kafel ishlab chiqaruvchi zavodni qurayotgan bo‘lgan.

«Van Sin Minni Shandun viloyatiga, janob Gao yoniga hamkorlik masalalarini muhokama qilib olish uchun yo‘lladim. Janob Gao Van Sin Minni Guo Li Hong bilan tanishtirdi. Ular masalani muhokama qilishgach, TashKSMni sotib olishga qaror qilishdi. Ulug‘bekning zavoddagi ulushi 30 foiz, xitoyliklarniki 70 foiz bo‘lishiga kelishib olishdi. Loyihani ishga tushirish uchun xitoylik tadbirkorlar bu yerga uskunalar va boshqa ehtiyot qismlarni keltirdi. Uskunalarda ishlay oladigan ishchilarni ham olib kelishdi.

Barcha ishlar yo‘lga qo‘yilgach, Van Sin Min va Guo Li Hong ulushini kamaytirishni 30/70 foiz nisbatda Ulug‘bek foydasiga qisqartirishni xohlayotganlarini aytishdi. O‘sha vaqtda Ulug‘bek bu taklifga rozi bo‘ldi. Ammo, aslida, xitoyliklarning bu taklifida boshqa jihatlar bor edi. O‘sha vaqtda, Van Sin Min menga “barchasi o‘ylaganidek bo‘lsa, ulushning 3 foizini beradigan bo‘ldi”. Guo Li Hong esa, menga har oy 5 ming AQSh dollari maosh berishga va'da berdi. Afsuski, 21 oydirki, menga bir tiyin ham maosh to‘laganlari yo‘q.

TashKSM qo‘shma korxona bo‘lsa-da, hamkorlar o‘rtasida kelishmovchiliklar boshlangunga qadar uni xitoyliklar boshqargan. Van Sin Min va Guo Li Hong ulushlarini qisqartirishni aytishganida men «nimadir» borligini, ular choh qaziyotganlarini gumon qilgandim. Xitoyliklar zavodni boshqarganda Xitoydan keltirilgan ishchilar maoshi uchun oyiga 130 ming dollar sarflanardi. Oradan 6 oy o‘tgach, Ulug‘bek hisob-kitob qilganida, korxona umuman daromad ko‘rmayotganini aniqladi. Shundan so‘ng, Van Sin Min yana 70/30 nisbatda yangi liniyani ishga tushirish kerakligini bildirdi. Ulug‘bek shu maqsadda 4 mln dollar yangi kredit oldi va uni Guo Li Hong firmasi hisobiga o‘tkazib berdi», – deydi Ding Feng Ping.

Biz Ding bilan suhbatda aynan qaysi voqea-hodisa ikki tadbirkor munosabatlariga raxna solganiga qiziqdik. Dingning javoblariga diqqat qiling-a, uning aytishicha, Guo Li Hong Xitoydan eski uskunalarni olib kelishiga Ulug‘bek Rasulov rozi bo‘lmagani, sheriklarning munosabati buzilishiga sabab bo‘lgan.

«Guo Li Hong Ulug‘bek kredit olib yuborgan 4 mln dollarga Xitoydan ishlatilgan, ya'ni eski uskunalarni yubormoqchi bo‘ldi. Ulug‘bek bunga rozi bo‘lmadi, chunki O‘zbekiston qonunchiligiga muvofiq ham kredit mablag‘lari evaziga eski ishlab chiqarish liniyalarini olib kelish mumkin emas. Xitoyda esa, hukumat atrof-muhit muhofazasiga katta e'tibor qaratayotgani bois, talabga javob bermaydigan ko‘plab kafel zavodlari yopildi. Guo Li Hongning o‘zi eski uskunalar yuborishini aytgan, Ulug‘bek buning uchun qamalishini (o‘zini nazarda tutgan) bildirgan. Aynan shu narsa ularning munosabatlariga raxna soldi», – deya so‘zlab berdi Ding Feng Ping.

Yodingizda bo‘lsa, Van Sin Min va Guo Li Hong Kun.uz’ga bergan intervyusida Ulug‘bek Rasulovdan pullarini ololmayotganini ta'kidlashgandi. Biz shu haqda Ding Feng Pingdan oydinlik kiritishni so‘radik. Ding quyidagicha javob berdi.

«Aslida TashKSM zavodidagi ishlab chiqarish va boshqaruv xitoyliklarning iznida edi. Bank hisob raqamlaridagi pul o‘tkazmalarni ham ular ko‘rib turishardi. Bu raqam 2 mln dollar atrofidagi mablag‘ni tashkil etadi. Bundan tashqari, ish haqlari, xomashyo uchun xarajatlar barchasini nazorat qilishardi. Mana bu hujjatlarda men Guo Li Hongga o‘tkazib bergan pullarning barchasi qayd qilingan. Har safar pul o‘tkazilganda elektron maktub yuborib, tasdiqlatganman.

Biz pulni qanday berganmiz? Pullar 2 xil yo‘l bilan Guo Li Hongga berilgan. Naqd ko‘rinishda Ulug‘bek pulni menga bergan, men O‘zbekistondagi boshqa bir xitoylikka, u esa, Xitoydagi vakillari orqali Guo Li Hongga bergan. Ikkinchisi usulda, bank orqali pul o‘tkazilgan. Ularning barchasi mana shu qog‘ozlarda qayd qilingan.

Bilishimcha, Ulug‘bek Van Sin Min va Guo Li Hongga hech qanday pul berishi kerak emas. Qolaversa, menda boshqa bir dalil bor. Guo Li Hong sudda, uning imzosini Ulug‘bek Rasulov soxtalashtirgani haqida ko‘rsatma bergandi. Imzo qo‘ygan chog‘da, men, Ulug‘bek va Guo Li Hong bor edi. Biz pulni bergach, imzo qo‘yishini so‘radik, uning ruchkasi yo‘q edi. Shunda cho‘ntagimdan ruchkamni olib berdim. U imzo qo‘yayotganida birinchi chiziqni yaxshi qo‘ya olmagach, qog‘ozni qaytadan joylashtirib, imzoladi. Sudyaga esa, o‘zi imzolamaganini aytdi. E'tibor bersangiz, imzolashda qora bo‘yoqli ruchkadan foydalanilgan, O‘zbekistonda qora bo‘yoqli ruchkadan foydalanishmaydi. Haqiqatan ham imzoni uning qo‘ygani tekshirilsa, bu isbotlanadi. 100 foiz u imzo qo‘ygandi. Shu bois, Guo Li Hongning da'volari shunchaki kulgili», – deya savolga javob berdi Ding Feng.

«Van Sin Min – firibgar». To‘g‘risi, Ding Feng Pingning bu so‘zlari bizni yengil “shok”ka tushirdi. Ding, shuningdek, Van Sin Min uni Xitoyda sudga bergani, biroq XXR sudi adolatni qaror toptirganini so‘zlab berar ekan, Van Sin Minning boshqa kirdikorlari ham borligini ta'kidladi. Shu bilan birga, Guo Li Hong zavodlaridagi barcha uskunalar ekologik talab qat'iylashgani bois, Xitoyda taqiqlangan uskunalar ekanini bildirdi.

«Van Sin Minning O‘zbekistonda birorta ham zavodi yo‘q. Agar u “zavodim bor” degan bo‘lsa, so‘zlari yolg‘on. Guo Li Hongning bir nechta zavodi bor. Ammo, bu zavodlardagi barcha uskunalar eski uskunalar. Hamma biladi buni. Xitoyda ekologiyaga zarari bois taqiqlangan uskunalar keltirib o‘rnatilgan.

Van Sin Minga keladigan bo‘lsak, u firibgar, yolg‘onchi. Masalan, o‘tgan yili boshqa bir o‘zbek tadbirkorini chuv tushirdi. Undan gilos xarid qilib, Xitoyga yubordi va “mahsuloting sifatsiz chiqdi”, degan vaj bilan pulini bermadi. Ayni damda, gilosni xarid qilgan xitoylik hamkorini ham noqulay holatga tushirgan. Undan gilos uchun to‘lovni olib, o‘zbekistonlik tadbirkorga berganini aytib ishontirgan. Shu bilan ikki tomonni ham aldadi.

Bundan tashqari, Van Sin Min Yeng Hu ismli yana bir xitoylik ayol bilan til biriktirgan holda boshqa bir xitoylikni chuv tushirdi. Ular xitoylik tadbirkorga Tojikistondan mahsulot yuborishini aytishgan va undan pasport nusxasini olishgan. So‘ngra, Latviya bankida uning nomiga hisob raqam ochib, tojikistonlik tadbirkorga mahsulot uchun pulni Latviyadagi hisob raqamga o‘tkazish kerakligini aytishgan. Yeng Hu tojikistonlik hamkoridan pulni so‘raganida, Latviyadagi hisob raqamga o‘tkazganini bildirgan. Shundan so‘ng, chuv tushgan xitoylik tadbirkor Van Sin Min va uning sherigini sudga bergan.

Bundan tashqari, Van Sin Min va Guo Li Hong WeChat ijtimoiy tarmog‘idagi turli guruhlarda meni Ulug‘bek bilan birgalikda xitoyliklarni chuv tushirayotganimizni yozmoqda. Shuning uchun mazkur guruhdagi xitoyliklarda men haqimda yomon tasavvur hosil bo‘lgan. Ularning bu qilmishi sababli xitoyliklar O‘zbekistonga sarmoya kiritishdan qo‘rqmoqda. Firibgarlar ko‘p, degan tasavvur bor ularda. Van Sin Minga ishonmaslik kerak. O‘zbekiston Tashqi ishlar vazirligiga notalar yozgan XXR elchixonasi ham hozirda unga ishonmaydi. O‘ylaymanki, uning qilmishlari ikki mamlakat munosabatlariga raxna solmaydi», – dedi Ding Feng Ping suhbat so‘ngida.

Xullas, ikkinchi tomon bayoni mana shulardan iborat. Kim haq, kim nohaq, xulosa qilishga shoshilmang. Surishtiruvlarimizning so‘nggi lavhasida Kun.uz ixtiyoridagi ma'lumotlar bilan o‘rtoqlashamiz.

Tolib Rahmatov