“Sog‘lom xalq yangi islohotlarni amalga oshira oladi” – Toshkent tibbiyot akademiyasi

Shu kunlarda Oliy Majlis Qonunchilik palatasi tomonidan “O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi qonun loyihasi e’lon qilindi. Loyihada asosiy qonunning 64 ta moddasiga 200 dan ortiq o‘zgartishlar kiritish hamda 16 ta normani o‘z ichiga olgan 6 ta yangi modda (prim-moddalar) qo‘shish taklif etilmoqda. Albatta, jamiyatni foydalilik darajasiga yuqori ko‘rsatkichlarga erishish uchun avvalambor uning sog‘lom muhiti va xalqning rozi bo‘lishi juda katta o‘rin tutadi. Buning uchun esa jamiyatning infratuzilmasi mukammal shakllangan bo‘lishi zarur, shu jumladan, sog‘liqni saqlash tizimiga ko‘proq e’tibor qaratish lozim bo‘ladi.

Taklif etilayotgan Konstitutsiyaning 40-moddaga sog‘liqni saqlashga oid quyidagicha normalar qo‘shilyapti:

“O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari tibbiy yordamning qonunda belgilangan hamda tez va shoshilinch tibbiy yordamni ham o‘z ichiga oladigan kafolatlangan hajmini bepul olishga haqli”;

“Davlat sog‘liqni saqlashning davlat, xususiy va boshqa tizimlarini rivojlantirish, sanitariya-epidemiologik osoyishtalikni ta’minlash, tibbiy sug‘urtaning turli shakllarini rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratish bo‘yicha zarur choralar ko‘radi”;

“Davlat barqaror rivojlanish prinsipiga muvofiq atrof-muhitni yaxshilash, tiklash va himoya qilish, ekologik muvozanatni saqlash bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshiradi”;

“Davlat Orolbo‘yi mintaqasining ekologik tizimini himoya qilish va tiklash, uni ijtimoiy, iqtisodiy jihatdan barqaror rivojlantirish bo‘yicha zarur choralar ko‘radi”.

401-modda esa, “Har kim sog‘lom va qulay atrof-muhitga, uning holati haqidagi haqqoniy axborotga ega bo‘lish hamda o‘z sog‘lig‘iga yoki mol-mulkiga ekologik huquqbuzarlik tufayli yetkazilgan zararning o‘rni qoplanishi huquqiga ega”, degan modda o‘rin olgan.

Ushbu moddalar mamlakatimizda aholiga ko‘rsatiladigan tibbiy xizmatlar sifatini tubdan oshirishga, sog‘liqni saqlash davlat tizimining kadrlar salohiyatini mustahkamlashga, tibbiyot muassasalarining resurslar salohiyatini yaxshilashga qaratilgan sog‘liqni saqlashni isloh qilish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar amalga oshirishga qaratilgan. Shuni qayd etish lozimki, Prezidentimizning - sog‘liqni saqlash vazirligi va soha vakillari bilan uchrashuvida tizimdagi mavjud o‘z yechimini kutayotgan qator muammolarga to‘xtalib, aholi salomatligini mustahkamlash, yuqori malakali tibbiy yordam ko‘rsatish kabi yo‘nalishda fuqarolarning noroziligi, tibbiyot xodimlarida, aholida, bemorlarda tushkunlik kayfiyati, pessimizm avj olganini ko‘rishimiz mumkin edi. Shuning uchun ham, taklif qilinayotgan Konstitutsiyaviy o‘zgartirish va qo‘shimchalarning ahamiyati katta hisoblanadi. Mamlakatimiz ijtimoiy hayotida sog‘liqni saqlash sohasi muhim o‘rin tutishi, sog‘lom avlod kelajagi aynan shu sohaning samarali faoliyatiga chambarchas bog‘liq ekanligini hisobga olib, kelgusi yillarda aholini sifatli va malakali tibbiy xizmat bilan ta’minlash, sog‘lom turmush tarzini keng qaror toptirishni Yangi O‘zbekiston taraqqiyot strategiyasida ham eng muhim yo‘nalish sifatida belgilanishi chinakamiga xalq roziligiga, sohani yangi bosqichga ko‘tarilishiga olib keladi.

Aholi salomatligini saqlash borasida xorijiy yutuqlarni o‘rganib milliy tibbiyotga joriy etilishi, shifoxonalarni, tibbiy ta’lim muassasalarining moddiy-texnik bazasini yaxshilanishi, zamonaviy asbob-uskunalar bilan ta’minlanishi, shifokor va hamshiralarning xorijdagi nufuzli klinika, universitetlarda malakasini oshirishi hamda yurtimizda malaka oshirishga yangicha tizimning joriy etilishi, “xonadonbay” tizimni joriy etilishi, olis va chekka qishloqlarga ishga boradigan bitiruvchilar uchun “Qishloq shifokori” dasturini amalga oshirish boshlanishi, sog‘liqni saqlash sohasi vakillarining maoshlari, moddiy ta’minotiga e’tibor qaratilganligi tibbiyot xodimlarida, aholida, bemorlarda ishonch, optimizm shakllanganini ko‘rishmiz mumkin.

Yana bir muhim yangilik, bu - Oliy ta’lim uchun zaruriyati o‘ta muhim deb e’tirof etish mumkin bo‘lgan Konstitutsiyaga 411-moddaning qo‘shilishi taklifi. Unga ko‘ra: “Har kim davlat ta’lim tashkilotlarida tanlov asosida bepul oliy ma’lumot olishga haqli. Oliy ta’lim va ilmiy-tadqiqot tashkilotlari qonunda belgilangan doirada o‘zini o‘zi boshqarish, akademik erkinlik, shuningdek tadqiqotlar o‘tkazish va o‘qitish erkinligi huquqiga ega. Davlat ilm-fanni rivojlantirishga, jahon ilmiy hamjamiyati bilan ilmiy aloqalar o‘rnatishga ko‘maklashadi”. Aytish lozimki, sog‘liqni saqlash muassasalarini malakali kadrlar bilan ta’minlashga qaratilgan ustuvor yo‘nalish sohani modernizatsiya qilishda muhim ahamiyatga ega. Xususan, mazkur yo‘nalishda tizimdagi shifokorlarning 45 foizi, hamshiralarning esa 40 foizi malaka toifasiga ega emasligi, shuningdek, ko‘p muassasalarda mutaxassis yetishmasligi sababli 2022-2023 o‘quv yilidan tibbiyot oliygohlariga davlat grantlari asosida qabul kvotalari hududlarda shifokorlarga bo‘lgan haqiqiy ehtiyojdan kelib chiqib, maqsadli oshirib borish vazifalari belgilandi; 11 ta tibbiyot oliygohida olti oylik ixtisoslashgan kurslar tashkil etilib, har yili 500 nafardan oilaviy shifokorni hududlardagi eng zarur tor soha mutaxassisligi bo‘yicha maqsadli o‘qitish dasturi amalga oshirish;  - ftiziatriya, gematologiya, nevrologiya, pulmonologiya, psixiatriya, shoshilinch tibbiy yordam, laboratoriya ishi, yuqumli kasalliklar kabi 15 ta tor sohadagi mutaxassislik bo‘yicha magistraturaga davlat grantlari 4 baravarga oshirish; tibbiyot oliygohlarining magistratura bosqichida va bakalavriatning 5-6-kurslarida o‘qiyotgan talabalarga, yo‘llanma asosida, birlamchi va tez yordam tizimida shifokor bo‘lib ishlashga ruxsat berish; bakalavriat, magistratura va klinik ordinatura ta’lim tizimini takomillashtirish, bitiruvchilarga qo‘yiladigan malaka talablari ehtiyoji yuqori bo‘lgan muhim yo‘nalishlar bo‘yicha qayta ko‘rib chiqish, o‘quv rejalari, dasturlar va talabalarning bilimini baholash tizimini xalqaro standartlarga moslashtirish; 11 ta tibbiyot oliygohlarida alohida o‘quv markazlarini tashkil etish, ularda zamonaviy simulyatorlar bilan jihozlash; oliygohlarda soha uchun ilg‘or meditsinani chuqur tushunadigan, axborot texnologiyalarini va chet tillarini yaxshi biladigan, boshqaruv qobiliyatiga ega bo‘lgan zamonaviy tibbiyot menedjyerlarini tayyorlashga alohida e’tibor berish; xorijdan nufuzli mutaxassislarni jalb qilib, tibbiy sohadagi malaka oshirish tizimini yangi yondashuvlar asosida to‘liq o‘zgartirish barcha tibbiyot oliy ta’lim muassasalariga biriktirish, oliy ta’lim muassasalarining barcha kafedralari o‘z yo‘nalishida zamonaviy o‘qitish metodikasi va texnologiyalarini o‘rgatish, muallim va o‘quvchilarning bilimini haqqoniy baholab berish kabi muhim vazifalarni amalga oshirish belgilab berildi.

O‘zbekistonda yangi inqilobiy islohotlarni faqat sog‘lom xalq, sog‘lom millat amalga oshiradi. Mana shu xalq, millatning sog‘lom genofondini ta’minlash – bizning eng oliy maqsadimiz.

Alisher Shodmonov, Toshkent tibbiyot akademiyasi rektori Ⓣ