O‘zbekiston | 14:20 / 20.10.2023
27777
6 daqiqa o‘qiladi

“Vasiy ota qizlarni zo‘rladi, boshqasi aldadi, endi adolatni suddan kutamiz” – huquq faollari pedofil amaldorlar ishi haqida 

“Uyatsiz harakat qilgan odam o‘n yillab qamalsa-yu, voyaga yetmagan qizlar bilan 10 oylab aysh-ishrat qilgan amaldorlar yengil jazo olsa, jamoatchilik noroziligiga to‘la asos bor”, – deydi huquq faollari. 

Huquq faollari Abdurahmon Tashanov va va Kamola Aliyeva Kun.uz’ga bergan intervyusida Xorazmda mahalliy amaldorlarning oilaviy bolalar uyi tarbiyalanuvchilariga nisbatan sodir etgan jinoyatlari va bu borada davom etayotgan tergov harakatlari haqida fikr bildirdi.  

— Pedofiliya mavzusida gaplasharkanmiz, Xorazmdagi mahalliy amaldorlarning bolalar uyi tarbiyalanuvchilari bilan jinsiy aloqa qilib kelgani va uning hozirda davom etayotgan qayta tergovi masalasi ham chetda qolmasligi kerak. Xo‘sh, bugun ish doirasida vaziyat, tergov qaysi bosqichda?

Abdurahmon Tashanov:

— Bu ish, agar boshrog‘iga qaytadigan bo‘lsak, 2021-2022 yillarda 10 oy davomida sodir qilingan. Unda Xorazm viloyati adliya boshqarmasi sobiq boshlig‘i va Favqulodda vaziyatlar vazirligining tuman bo‘limi rahbari ayblangan. Ammo sudda ularga nihoyatda yengil jazo berilgan. Bu haqida jamoatchilik ko‘p gapirdi. Bizning idoralar javobgarlikka tortilayotgan shaxslarning huquqiga yopishib olgan, tashqaridagilarning huquqi esa yo‘q.

Mart oyida bu voqealardan jamoatchilik junbishga keltirganini yaxshi eslaymiz. Bunga asos ham bor edi, chunki aybdorlarga juda yengil jazo tayinlangan. O‘zingiz o‘ylang, yosh bolaga qarata bitta uyatsiz harakat qilgan odam 19 yilga ketib tursa-yu, 10 oy davomida shunday buzuq ishlar qilib yurgan odamlarga bunday yengilgina jazo berilsa. Bu – jamiyatda ijtimoiy tenglik buzilganini va nohaqlikni ko‘rsatadi.

“O‘zbekiston Respublikasining bola huquqlari kafolatlari to‘g‘risida”gi qonunda qarovchisi bo‘lmagan bolalarning vasiylari prokuratura va Adliya organlari hisoblanadi. Jinoyat esa o‘sha bolalarning vasiysi — ma’naviy otasi tomonidan sodir etilyapti. Adliya vazirligi xodimi jinoyatni sodir qilgan bo‘lsa, prokuratura yolg‘on ma’lumot berib, ularni protsessual tartibda qamoqqa olindi, deyapti. Ammo qamoqqa olinmaganini yaxshi bilamiz. Oliy sudga ish bo‘yicha protsess berilgan, dedi prokuratura, Oliy sud esa bizga berilmagan, deyapti. Bir ota aldasa, biri zo‘rlasa, jamoatchilik yana qanday qilishi kerak?

Avgust oyida jamoatchilik bosimi bilan sud jinoyat ishida 118-modda (nomusga tegish bo‘yicha) alomatlari bor, deb, Xorazm prokuraturasiga qayta tergovga yuborgan. Sudning ishi ham qiziq-da, oldin ham Xorazmda tergov qilingan, endi esa yana qayta Xorazmga yubordi. Prokuratura boshlig‘i o‘sha ayblanuvchi amaldorlar bilan oshga borgan, bir davrada bo‘lgan, yo‘li kesishgan. Oqibat nima bo‘ldi? Ish sudga yana 128-modda bilan qaytib keldi. 128-moddaning ham keyingi kiritilgan o‘zgartirishlarida og‘ir jazolar bor.

Jamoatchilik bu masalalarda savol berishga haqli. Kimdir ko‘chada yo boshqa joyda uyatsiz harakat qilib qo‘ysa, falon yil qamab yuborib, 10 oy aysh-u ishrat qilib, xizmat uylarini shunaqa joyga aylantirib olib, voyaga yetmagan bolalar bilan buzuq ishlarni qilib yurgan adliya amaldorlariga shunaqa yengil jazo berilayotgan bo‘lsa, jamoatchilik noroziligiga to‘la asos bor.

Bolalar ombudsmanining avvalgi rahbari Aliya Turg‘unovna bu ish bo‘yicha juda ko‘p jon kuydirdi. Ammo kuchi yetmadi. O‘sha amaldorlarning orqasida «odamlari» bor ekanligi haqida xabarlar ham yuribdi. Agar ertaga sud hukmi o‘zgarishsiz qolib, yana o‘sha yengil jazo bo‘lsa, bunday gaplarga ishonishga to‘g‘ri keladi. Umuman, ijtimoiy notenglik borligini ko‘rsatadi. Keyin esa jamoatchilikni norozilikdan tiyib bo‘lmaydi, odamlar shuni ko‘rdimi — gapiradi baribir. Hukumat o‘zining reputatsiyasini, legitimligini o‘ylaydigan bo‘lsa, shunaqa huquqiy masalalarda ehtiyot bo‘lish kerak. Bu narsalar davlatning legitimligini tushirib yuboradi.

Kamola Aliyeva:

— O‘sha amaldorlarning advokati sudda jinoyat tarkibi yo‘q, deyapti. Nimaga bunaqa deyotganini tushuntirishga harakat qilaman. Bizda jinsiy zo‘rlash deganda zo‘rlik ishlatib, kuch bilan jinsiy zo‘rlash tushuniladi. Dunyoda esa kuch ishlatadimi, yo‘qmi, rozilik bermagan bo‘lsa bo‘ldi, o‘sha holat jinsiy zo‘rlash hisoblanadi degan me’yor kiritilyapti.

Rozilik masalasiga to‘xtalsak. Hali 16 yoshga yetmagan qizlar rozilik bildirgani bilan uning ahamiyati yo‘q, chunki ular voyaga yetmagan, bunday qaror qabul qilolmaydi. Moddiy manfaat masalasi, qo‘rqitish, aldash masalalari bor. Yana bir yomon tomoni shuki, bu jinoyat ishi ko‘rilgan paytida yangi qonun qabul qilinmagan edi, oldin ko‘rilgan ishlarni yangi qonun bo‘yicha qayta ko‘rolmaymiz. 

  • Intervyuni to‘liq holda yuqoridagi video orqali tomosha qilishingiz mumkin.

Mavzuga oid