Turkiy dunyo strategik o‘z-o‘zini belgilash davriga kirdi

Xalqaro munosabatlar bo‘yicha tahlilchi Mirzo Rustamov Kun.uz'ga taqdim etilgan maqolasida Ozarboyjonning G‘abala shahrida o‘tgan Turkiy davlatlar tashkiloti sammiti va O‘zbekistonning tashabbuslari haqida so‘z yuritadi.

G‘abala sammiti Turkiy davlatlar tashkilotining ramziy integratsiyadan Yevroosiyo makonida yangi kuch markazini izchil barpo etish bosqichiga o‘tganini namoyon qildi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning tashabbuslari ushbu transformatsiyaning miqyosi va mazmunini belgilab, Turk dunyosi uchun kelgusi o‘n yilliklarga mo‘ljallangan strategik ustuvor yo‘nalishlarni aniqlab berdi.

Yaqingacha Turkiy davlatlar tashkiloti faqat madaniy hamkorlik maydoni sifatida qabul qilinardi. Endi esa u haqiqiy siyosiy va institutsional qiyofa kasb etmoqda.

Prezident Mirziyoyevning Samarqandda tashqi ishlar vazirlari va maxsus xizmatlar rahbarlarining ilk qo‘shma yig‘ilishini o‘tkazish haqidagi taklifi yangi darajadagi muvofiqlashuvga – mintaqaviy xavfsizlikni ta’minlashning milliy mexanizmlarini yaratish bosqichiga o‘tishni anglatadi.

Bu esa «turkiy barqarorlik arxitekturasi»ning shakllana boshlaganini ifoda etadi. Xavfsizlik endilikda faqat tahdidlarga qarshi kurash emas, balki ishonch, muloqot va javobgarlik tizimi sifatida talqin etilmoqda.

Asosiy tashabbuslardan biri – Toshkentda Loyiha ofisiga ega bo‘lgan Iqtisodiy hamkorlik bo‘yicha doimiy kengashni tashkil etishdir.

Bu qadam O‘zbekistonning turkiy iqtisodiy makon koordinatori sifatidagi nufuzini mustahkamlaydi hamda sanoat kooperatsiyasi, investitsiya platformalari va umumiy reglamentlar orqali funksional integratsiya sari yo‘l ochadi.

Shakllanayotgan «Yangi iqtisodiy imkoniyatlar makoni»da asosiy mexanizmlar jamlangan: Sanoat alyansi, «Turkiy yashil yo‘laklar» tizimi va «Yashil transformatsiya» konsorsiumi. Shu tariqa Turk dunyosi barqaror rivojlanishning o‘z modeliga ega bo‘lmoqda – u yerda iqtisod, ekologiya va texnologiyalar yagona o‘sish strategiyasiga aylanmoqda.

O‘rta koridorni Xitoy–Qirg‘iziston–O‘zbekiston temir yo‘li va Transafg‘oniston yo‘nalishi bilan bog‘lash bo‘yicha taklif mintaqa uchun yangi imkoniyat ochdi.

Bu faqat transport emas – bu infratuzilma geosiyosati bo‘lib, haqiqiy o‘zaro bog‘liqlik va qo‘shimcha qiymat zanjirlarini yaratadi.

Shu ma’noda 12 noyabr kuni Toshkentda bo‘lib o‘tadigan Multimodal tashishlar bo‘yicha xalqaro forum raqamli bojxona tizimi, tariflarni optimallashtirish va «yashil» logistika masalalarini muhokama qilish maydoniga aylanadi.

Turkiy investitsiya fondining faoliyatini kengaytirish va xalqaro rivojlanish banklari bilan hamkorlik, tashqi kredit manbalariga alternativ tizimni yaratadi.

Prezident Mirziyoyev Islom taraqqiyot banki va YeBRR bilan hamkorlikni strategik dastur doirasida institutsionallashtirishni taklif etdi.

Bu iqtisodiyotning real sektorlariga sarmoya oqimini ta’minlaydi hamda infratuzilma va qayta tiklanadigan energiya loyihalarini moliyalashtirish uchun yangi imkoniyat yaratadi.

Shu bilan birga, «Sun’iy intellekt va kreativ iqtisodiyot bo‘yicha yo‘l xaritasi» tashabbusi integratsiyani kelajak texnologiyalari maydoniga ko‘chiradi.

Turkiy davlatlar intellektual va innovatsion resurslarni birlashtirib, tashqi ta’sirlardan mustaqil raqamli ekotizim yaratish imkoniyatiga ega bo‘lmoqda.

O‘zbekistonda Turkiy davlatlar xalqaro universitetini tashkil etish umumiy ta’lim va ilm-fan makonining shakllanayotganini anglatadi.

Prezident ilgari surgan «Jaholatga qarshi ma’rifat» g‘oyasi ayniqsa ideologik va raqamli nizolar avj olgan zamonda dolzarb ahamiyat kasb etmoqda.

Shu bilan birga, ekstremistik g‘oyalarga qarshi kurash bo‘yicha Harakatlar rejasi yoshlar ma’naviy immunitetini mustahkamlashga qaratilgan, Nizomiy va Navoiy ijodiga bag‘ishlangan xalqaro konferensiya tashabbusi esa madaniy diplomatiyaga uning haqiqiy mazmunini – insonparvarlik, birodarlik va hurmatni – qaytarmoqda.

Shavkat Mirziyoyevning barcha tashabbuslari tizimli mantiqka ega.

Bu alohida g‘oyalar emas, balki siyosiy birdamlik, iqtisodiy hamkorlik, texnologik modernizatsiya va madaniy o‘ziga xoslikni o‘zaro bog‘laydigan yagona doktrinadir.

O‘zbekiston nafaqat faol ishtirokchi, balki yangi Turkiy dunyo arxitektori – ochiq, oqilona va yaratuvchan modelning asosiy ilhomlantiruvchisidir.

G‘abala sammiti Turkiy tashkilotning «mintaqaviy birlashmalar» toifasidan chiqib, jahon siyosatining strategik o‘yinchilari safidan joy olganini namoyon qildi.

Prezident Mirziyoyevning tashabbuslari pragmatiklikdan missiyaga, hamkorlikdan daxldorlikka yangi ufqlarni ochib berdi.

Turkiy dunyo o‘z-o‘zini belgilash davriga kirdi – bu yerda tortilish markazi kuch emas, ma’no bo‘lib bormoqda.

Mirzo Rustamov