Dunyoda oltin zaxiralari qisqaryaptimi? Infografika va prognoz

Agar insoniyat tomonidan qazib olingan barcha oltin (taxminan 216 000 tonna) yagona quymaga aylantirilsa, u balandligi atigi 22 metr bo‘lgan — taxminan yetti qavatli binoga teng — kub shaklini olgan bo‘lar edi.

Taqqoslash uchun, jahon miqyosida aniqlangan va iqtisodiy jihatdan samarali deb baholangan oltin zaxiralari taxminan 64 000 tonnani tashkil qiladi, bu esa balandligi 15 metr bo‘lgan kubga to‘g‘ri keladi.

Ushbu infografika Butunjahon oltin kengashi va AQSh Geologik xizmati (USGS) ma’lumotlariga, shuningdek Britaniya ensiklopediyasidan olingan tarixiy kontekstga tayanadi va bu qimmatbaho metall zaxiralarining umumiy manzarasini namoyish etadi.

Ma’lum barcha zaxiralarning deyarli uchdan ikki qismi allaqachon yerosti konlaridan qazib olingan. Yangi konlar kamroq topilayotgani va qazib olish qiymati o‘sib borayotgani sabab, asosiy e’tibor asta-sekin ikkilamchi xomashyoni qayta ishlash va qazib olish texnologiyalarini takomillashtirishga siljiyapti.

Insoniyat tarixi davomida qazib olingan oltinning uchdan ikki qismi 1950 yildan keyin — texnologik taraqqiyot va sanoat talablari tufayli — qo‘lga kiritildi. Urushdan keyingi davr yirik karerlar va samarali affinaj usullarining paydo bo‘lishi bilan ajralib turadi. Bugun rudada metall miqdori pasayib borayotgani sabab qazib olish sur’atlari sekinlashmoqda, ammo aylanmadagi jami oltin hajmi har yili sekin-asta ko‘payib bormoqda.

Qazib olingan barcha oltinning taxminan 45 foizi zargarlik buyumlari ko‘rinishida, 22 foizi esa quymalar va tangalar ko‘rinishida mavjud. Markaziy banklar taxminan 17 foiziga egalik qiladi — oltinni inflatsiya va geosiyosiy noaniqlikka qarshi strategik zaxira sifatida ushlab turadi. Oltin texnologik va boshqa sanoat tarmoqlarida — elektronikadan to aerokosmik komponentlarigacha — qo‘llanadi.

2025 yilda oltin narxi tarixda ilk bor bir unsiya uchun 4000 AQSh dollariga yetdi. Bu investorlar dollarning kuchsizlanishi, geosiyosiy o‘zgaruvchanlik va iqtisodiy noaniqlik sharoitida xavfsiz vosita izlagani bilan izohlanadi.

Iqtisodiy jihatdan samarali deb baholangan yerosti zaxiralari taxminan 64 000 tonna bo‘lsa-da, bu qolgan barcha metallni qamrab olmaydi.

Dunyoda hali ochilmagan konlar mavjud va oltin narxlarining o‘sishi bilan kichikroq ruda konlarini ishlab chiqarish ham iqtisodiy jihatdan maqbul bo‘lib boradi. Yuqori narxlar qidiruv kompaniyalarini geologiya-qidiruv ishlarini faollashtirishga rag‘batlantiradi, bu esa, oxir-oqibat, yangiliklarga olib kelishi mumkin.