G‘alla yetishtiruvchilardan rejadan tashqari don talab qilish taqiqlanadi

AOKAda bo‘lib o‘tgan brifingda Bosh prokuratura boshqarma boshlig‘i Murodilla Abduhakimov ichki bozorda un va don mahsulotlari narxining o‘sishi va taqchilligining oldini olish bo‘yicha tashkil etilgan respublika shtabining faoliyati haqida ma’lumot berdi.

Qayd etilishicha, un mahsulotlarini xarid qiluvchi non ishlab chiqaruvchilarning birja savdolarida qatnashishiga ko‘maklashish va yuzaga kelgan muammolarni bartaraf qilish maqsadida bir qator chora-tadbirlar ko‘rilmoqda:

• har kuni respublika shtabining yig‘ilishi onlayn tarzda o‘tkazilib, un mahsulotlarini ishlab chiqarish, birjada sotilishi va non ishlab chiqaruvchilarga yetkazilishi holati muhokama qilib borilmoqda;
• respublikadagi mavjud 4,5 mingga yaqin qolipli non ishlab chiqaruvchilarga prokuratura, departament, MIB va soliq idoralarining jami 2 137 nafar xodimi biriktirilib, ularga tashkiliy va huquqiy yordamlar ko‘rsatilgan.

Dastlabki to‘rt kun davomida 37,6 ming tonna un birja savdolariga qo‘yilgan. Shundan 34,3 ming tonnasi 7 mingdan ortiq tadbirkorlarga sotilgan.

Don korxonalari tomonidan, joriy yilning iyun oyida 170 ming tonna un birja savdolari orqali sotilishi rejalashtirilgan bo‘lib, talab mavjud bo‘ladigan taqdirda, ushbu miqdorni yanada oshirish imkoniyati hisob-kitob qilingan.

Murodilla Abduhakimovning ma’lumotlariga ko‘ra, birjadagi dastlabki to‘rt kun davomida muqaddam turli xil sabablarga ko‘ra faoliyati to‘xtab qolgan 10 ta qolipli non ishlab chiqaruvchi korxonalar faoliyati tiklangan, 205 nafar tadbirkorga non qolipi hamda ishlab chiqarish uskunalari olib berilgan, aylanma mablag‘ni shakllantirish uchun 1 mlrd so‘mdan ortiq kredit mablag‘lari ajratilgan, 763 ta korxonaga birja savdolarida ishtirok etib, un sotib olish uchun ro‘yxatdan o‘tkazilishiga ko‘maklashilgan, 76 tasining soliqdan qarzi mavjudligi aniqlanib, soliq idoralari tomonidan to‘lash muddati kechiktirilgan, 111 ta korxonalarning elektr, gaz va suv ta’minotidagi muammolari bartaraf qilingan.

Yangi tizimga ko‘ra, g‘allaning bir kilogrammi, dastlabki narx sifatida 3 ming so‘mdan qabul qilinayotganligi hamda kelgusida birja narxlaridan kelib chiqqan holda, ushbu narxga yana qo‘shimcha haq to‘lab berilishi barcha dehqon, fermerlar hamda klasterlar tomonidan ijobiy kutib olingan.

Qabul qilingan don uchun o‘zaro hisob-kitoblarni amalga oshirish ishlari boshlangan bo‘lib, hozirga qadar g‘alla yetishtiruvchilarga 146 mlrd so‘m to‘lab berilgan.

Bundan tashqari, g‘alla yetishtiruvchilardan rejadan tashqari ortiqcha don talab qilinishiga chek qo‘yilib, ushbu jarayon prokuratura xodimlari tomonidan nazoratga olingan.

Shuningdek, o‘tgan yillardan qolgan don qoldig‘i to‘liq xatlovdan o‘tkazilib, ikkita don korxonasida aniqlangan kamomad bo‘yicha jinoyat ishlari qo‘zg‘atilgan.

Eslatib o‘tamiz, 1 iyundan hukumat qolipli non narxini erkin bozorga qo‘yib yubordi. G‘allani davlat tomonidan sotib olish va sotishda bozor narxlariga o‘tilyapti.

May oyida bu haqida e’lon qilgan prezident Shavkat Mirziyoyev narx-navo barqarorligini ta’minlashning yagona to‘g‘ri yo‘li – fermerlar manfaatdorligini ta’minlash, hosildorlikni oshirish orqali bozorda taklifni ko‘paytirish ekanini ta’kidlagandi.

Avvalgi yillarda yetishtirgan bug‘doyi uchun fermerlarga davlat to‘lagan narxlar ko‘plab holatlarda ularning hatto xarajatlarini ham qoplamagan. Davlatga don topshirish rejasini bajarganiga qaramay, ortiqcha yetishtirilgan bug‘doy majburan tortib olinishi butun respublikada odatiy holga aylangan edi.

Hosil uchun bozor narxida to‘lov qilinishi shu kabi holatlarga ham chek qo‘yishi, dehqon ortiqcha yetishtirgan g‘allasini ham ixtiyoriy ravishda birjaga chiqarishdan manfaatdor bo‘lishi aytilmoqda.